Wyższe koszty skargi na decyzję o wywłaszczeniu

AKTUALNOŚCI / ORZECZNICTWO - SAS 11/2016

Uchwała NSA z 3 października 2016 r., sygn. akt I OPS 1/16

Teza: „Od skargi na decyzję o ustaleniu odszkodowania za wywłaszczenie własności nieruchomości wydanej na podstawie art. 129 ust. 5 ustawy z 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. z 2015 r. poz. 1774 ze zm.) pobiera się wpis stosunkowy, o którym mowa w art. 231 p.p.s.a.”

Zagadnienie prawne przedstawione przez prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego dotyczyło wątpliwości co do rodzaju należnego wpisu od skargi na decyzję o ustaleniu odszkodowania za wywłaszczenie własności nieruchomości wydaną na podstawie art. 129 ust. 5 ustawy o gospodarce nieruchomościami. Zgodnie z tym przepisem starosta wykonujący zadanie z zakresu administracji rządowej, wydaje odrębną decyzję o odszkodowaniu: w przypadkach, o których mowa w art. 98 ust. 3 (odszkodowanie za działki wydzielone pod drogi publiczne), art. 106 ust. 1 (odszkodowanie za działki wydzielone pod nowe drogi albo poszerzenie dróg istniejących) i art. 124-126 (odszkodowanie za ograniczenie sposobu korzystania z nieruchomości, za udostępnienie nieruchomości celem wykonania stosownych czynności i za czasowe zajęcie nieruchomości) na wniosek podmiotu realizującego cel publiczny lub właściciela wywłaszczonej nieruchomości oraz gdy nastąpiło pozbawienie praw do nieruchomości bez ustalenia odszkodowania, a obowiązujące przepisy przewidują jego ustalenie. NSA zwrócił przy tym uwagę, że istnieją jeszcze inne sytuacje, w których do sądu administracyjnego zaskarżone zostaje rozstrzygnięcie organu administracji, dotyczące jedynie ustalenia wysokości odszkodowania za wywłaszczoną nieruchomość (np. wynikające z przepisów art. 12 ust. 5 w zw. z art. 18 tzw. „specustawy drogowej”).
NSA podniósł, że skoro przedmiotem sprawy jest wyłącznie odszkodowanie, to wpisem od skargi należnym w takiej sprawie jest wpis stosunkowy określony w art. 231 p.p.s.a. w zw. z § 1 rozporządzenia w sprawie wysokości oraz szczegółowych zasad pobierania wpisu w postępowaniu przed sądami administracyjnymi, zależny od wartości przedmiotu zaskarżenia. Odnosi się bowiem tylko do sumy pieniężnej, jaką jest kwota odszkodowania, nie zaś także do faktu wywłaszczenia nieruchomości.
NSA zwrócił uwagę, że w związku z podjętą przez NSA uchwałą z 20 maja 2010 r. sygn. akt I OPS 14/09, część orzecznictwa opowiadającego się za przyjęciem jako należnego wpisu stałego, powołuje się na nieuzasadnione zróżnicowanie sytuacji osób, które są w takiej samej sytuacji ale różniącej się tylko liczbą decyzji. Nie podzielił jednak tego poglądu wskazując na odmienny przedmiot obydwu typów spraw. W jednych bowiem przedmiotem jest tylko odszkodowanie a w drugich wywłaszczenie i odszkodowanie.  
Ponadto NSA uznał, że wpis stosunkowy od skargi na decyzję o ustaleniu odszkodowania ze względu na jego wysokość nie uniemożliwia realizacji prawa do sądu określonego w art. 45 ust. 1 i art. 77 ust. 2 Konstytucji RP. Sąd podkreślił, że każdy podmiot wszczynający postępowanie powinien liczyć się z wydatkami na ten cel, bo jest to skutek powszechnie przyjmowanej zasady odpłatności postępowań sądowych. Zwrócił przy tym uwagę, że skarżącemu i skarżącemu kasacyjnie, co do zasady, w przypadku uwzględnienia ich środków zaskarżenia, przysługuje prawo do zwrotu od strony przeciwnej poniesionych kosztów sądowych. Jednocześnie z uwagi na sytuację materialną, skarżący mogą skorzystać z instytucji prawa pomocy, której elementami są zwolnienie od kosztów sądowych i ustanowienie pełnomocnika zawodowego.

SPIS TREŚCI

Wydawca: SKIBNIEWSKI MEDIA, Warszawa