Ustawa metropolitalna może być niezgodna z konstytucją

AKTUALNOŚCI / KOMENTARZE - SAS 9 / 2015

Zarząd Związku Gmin Wiejskich RP negatywnie zaopiniował projekt ustawy o związkach metropolitalnych, wytykając mu błędy i nieścisłości. - To koncepcja prowadząca do utworzenia kolejnego szczebla samorządu terytorialnego – podkreślali członkowie Zarządu podczas ostatniego posiedzenia.

Zarząd Związku uważa, że konieczne jest unormowanie zasad współpracy różnych jednostek samorządu terytorialnego na wysoko zurbanizowanych obszarach. Obecny projekt ustawy o związkach metropolitalnych szefowie gmin wiejskich zaopiniowali jednak negatywnie. - To kolejna propozycją legislacyjna, daleko odbiegająca od oczekiwań samorządów - uzasadniał Marek Olszewski, Przewodniczący Związku i jednocześnie wójt Lubicza (woj. kujawsko-pomorskie) podczas ostatniego spotkania strony samorządowej Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego. Sama natomiast Komisja, kierując się opiniami wszystkich korporacji samorządowych, również bardzo krytycznie oceniła projekt ustawy w tym zakresie.
Projekt ustawy - pierwotnie o powiecie metropolitalnym, którego I czytanie w Sejmie odbyło się 21 lutego 2014 r., na kilkanaście miesięcy utknął w komisjach sejmowych. Znaczące przyspieszenie prac od czerwca tego roku doprowadziło do zaprezentowania projektu nowego aktu - o związkach metropolitalnych. - Prace nad nim przebiegały w tempie znacznie ograniczającym w nich udział strony samorządowej. Zawiadomienia o posiedzeniach komisji dostarczano z wyprzedzeniem kilku, najwyżej kilkunastu  godzin, co znacznie utrudniało lub wręcz uniemożliwiało aktywne uczestnictwo strony samorządowej w posiedzeniach komisji sejmowych.
 W aktualnym kształcie propozycja zakłada możliwość powoływania związków metropolitalnych, które mają być „formą współpracy gmin i powiatów”. Brak jednak regulacji na ten temat. W projekcie związek metropolitalny pod względem ustrojowym zbliża się do jednostek samorządu terytorialnego. To w praktyce koncepcja utworzenia kolejnego ich szczebla, co dodatkowo skomplikuje układ kompetencji obecnie już funkcjonujących samorządów. Na przykład zadania dotyczące gospodarki odpadami powielają się z obowiązkami ustawowo przypisanymi dla gmin i województw. Poza tym zaproponowane rozwiązania umożliwiają włączenie istniejących samorządów w skład związku metropolitalnego wbrew ich woli. Może to być uznane za naruszenie konstytucyjnej zasady samodzielności jednostek samorządowych, na której opiera się też konstrukcja Europejskiej Karty Samorządu Terytorialnego.
Samorządowcom właściwą ocenę proponowanej regulacji utrudniał też brak stanowiska rządu do tegoż aktu normatywnego, który jest inicjatywą poselską, a szczególnie opinii Ministra Finansów co do konstrukcji budżetów związków metropolitalnych. Po prostu obawa o nadmierne obciążenie budżetów gmin wchodzących w skład związku, wobec braku jakiejkolwiek analizy i modelu funkcjonalnego, dostatecznie wpływa na ostrożność w wydawaniu opinii, tym bardziej pozytywnych.
Poza tym w projekcie ustawy o związkach metropolitalnych nie zostały usunięte błędy, braki i nieścisłości wskazane przez ekspertyzy Biura Analiz Sejmowych w odniesieniu do poprzedniej wersji aktu o powiecie metropolitalnym. Obecny projekt negatywnie zaopiniował także Zespół Ustrojowy Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego, uwzględniając, wcześniej wzmiankowane, krytyczne opinie wszystkich korporacji samorządowych.
 Zabrakło szerokiej i pogłębionej dyskusji wielu środowisk, popartej rzetelnymi analizami prawnymi i ekonomicznymi - stwierdza zarząd ZGW RP w swoim stanowisku z 26 sierpnia 2015 r.

Leszek Świętalski 
Sekretarz Generalny Związku Gmin Wiejskich RP

SPIS TREŚCI

Wydawca: SKIBNIEWSKI MEDIA, Warszawa