Brak możliwości składania pism elektronicznych do sądów administracyjnych

AKTUALNOŚCI / ORZECZNICTWO - SAS 6 / 2014

Uchwała NSA z dnia 15 maja 2014 r., sygn. akt I OPS 10/13 „W aktualnym stanie prawnym w postępowaniu sądowoadministracyjnym – z uwagi na treść art. 46 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. z 2012 r., poz. 270 ze zm.) – nie jest dopuszczalne wniesienie do sądu pisma opatrzonego bezpiecznym podpisem elektronicznym w rozumieniu art. 3 pkt 2 ustawy z dnia 18 września 2001 r. o podpisie elektronicznym (Dz.U. z 2013 r., poz. 262), w tym także za pośrednictwem organu administracji publicznej, za pomocą środków komunikacji elektronicznej.”

Wnioskiem z dnia 18 lipca 2013 r. Prezes Naczelnego Sądu wystąpił o podjęcie przez Naczelny Sąd Administracyjny w składzie siedmiu sędziów uchwały wyjaśniającej, dotyczącej skuteczności wnoszenia do sądu pisma opatrzonego bezpiecznym podpisem elektronicznym w rozumieniu art. 3 pkt 2 ustawy z dnia 18 września 2001 r. o podpisie elektronicznym. W uzasadnieniu wniosku Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego wskazał na występujące w orzecznictwie sądów administracyjnych dwa rozbieżne poglądy w ww. zakresie. Zgodnie z pierwszym, pisma w postępowaniu sądowoadministracyjnym wnoszone przez stronę drogą elektroniczną i podpisane bezpiecznym podpisem elektronicznym są skuteczne tylko wtedy, gdy zostaną w terminie późniejszym opatrzone własnoręcznym podpisem strony (m.in. postanowienia Naczelnego Sądu Administracyjnego: z dnia 24 lipca 2008 r., sygn. akt I OPP 25/08, z dnia 10 września 2008 r., sygn. akt I OZ 673/08, z dnia 13 kwietnia 2012 r., sygn. akt I OZ 228/12, z dnia 3 sierpnia 2012 r., sygn. akt II OZ 657/12). Odmienne stanowisko, wskazujące na możliwość skutecznego złożenia drogą elektroniczną pisma procesowego opatrzonego bezpiecznym podpisem elektronicznym, wyrażone zostało w postanowieniu Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 11 grudnia 2012 r., sygn. akt I OSK 1317/12. W postanowieniu tym NSA nie zgodził się z poglądem, że przepis art. 5 ustawy o podpisie elektronicznym obowiązuje tylko wówczas, gdy ustawy szczególne przewidują możliwość dokonania określonej czynności w formie elektronicznej.
NSA w uzasadnieniu podjętej uchwały wskazał, że w obowiązującym stanie prawnym nie można przyjąć, iż pismo procesowe sporządzone w formie elektronicznej, opatrzone bezpiecznym podpisem elektronicznym spełnia warunek formalny pisma procesowego, o którym mowa w art. 46 § 1 pkt 4 p.p.s.a. Zwrócił uwagę, że w orzecznictwie przyjmuje się jednolicie, że pismo takie – po jego wydrukowaniu – jest dotknięte brakiem formalnym, który może być uzupełniony przez autora pisma poprzez złożenie podpisu własnoręcznego na jego wydruku. Podkreślił, że analogiczne stanowisko, na gruncie przepisów Kodeksu postępowania cywilnego, wyraził Sąd Najwyższy w uzasadnieniu uchwały z dnia 23 maja 2012 r., III CZP 9/12 (OSNC 2012, nr 11, poz. 128).
Jak podkreślił NSA, umożliwienie stronom dokonywania czynności procesowych drogą elektroniczną i opatrywania pism procesowych podpisem elektronicznym wymaga przyjęcia szczegółowych regulacji określających m.in. sposób wnoszenia skargi, w tym za pośrednictwem organów administracji, potwierdzenia wpływu pisma do sądu, daty wniesienia pisma, wnoszenia odpisów pism i załączników oraz wprowadzenia w sądach odpowiedniej infrastruktury technicznej. Tymczasem w przypadku postępowania sądowoadministracyjnego nie istnieją ustawowe podstawy do wprowadzenia systemu teleinformatycznego, który zapewniałby możliwość realizacji sądowej procedury przy użyciu techniki informatycznej. Dlatego nie jest obecnie dopuszczalna sytuacja, w której pismo (dokument elektroniczny) opatrzone bezpiecznym podpisem elektronicznym zostanie skierowane do sądu drogą elektroniczną (np. na adres e -mail), następnie będzie weryfikowane w zakresie poprawności złożonego podpisu elektronicznego i spójności danych w nim opatrzonych, drukowane i włączane do papierowych akt sądowych. Jak zauważył NSA tak przetworzony dokument nie będzie już zresztą dokumentem elektronicznym, lecz „papierowym”, a tych nie można – jak wykazano – podpisać elektronicznie. Możliwość skutecznego posługiwania się podpisem elektronicznym w pismach procesowych sporządzonych w formie elektronicznej jest zatem uzależniona od prawnej możliwości składania do sądu pism w tej formie, co musi być wyraźnie uregulowane w przepisach ustawy procesowej.
NSA podsumował, że w obecnym stanie nie jest dopuszczalne wniesienie takiego pisma do sądu administracyjnego, aż do dnia wejścia w życie art. 4 ustawy z dnia 10 stycznia 2014 r. o zmianie ustawy o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne oraz niektórych innych ustaw (patrz: rubryka „obowiązują”). Spowodowane jest to treścią art. 46 p.p.s.a. i brakiem w tej ustawie przepisów szczególnych dopuszczających wniesienie pisma procesowego za pomocą środków komunikacji elektronicznej, opatrzonego bezpiecznym podpisem elektronicznym.

WRÓĆ DO SPISU TREŚCI

Wydawca: SKIBNIEWSKI MEDIA, Warszawa