Dobre wyniki finansowe samorządów za rok 2015

AKTUALNOŚCI / ANALIZY - SAS 4 / 2016

Ministerstwo Finansów opublikowało zbiorcze dane na temat wykonania budżetów jednostek samorządu terytorialnego w 2015 r. Sytuacja finansowa poszczególnych samorządów jest oczywiście zróżnicowana. Tym niemniej wskaźniki finansowe dotyczące łącznie budżetów jednostek samorządu terytorialnego za rok 2015 wyglądają optymistycznie.

Łączne dochody samorządów wyniosły 199,7 mld zł (wzrost o 2,4% w stosunku do 2014 r.) a wydatki – 196,7 mld zł (spadek o 0,2%). Zwraca uwagę nadwyżka łącznych dochodów nad wydatkami, która wyniosła ok. 2,6 mld zł. Taki dodatni wynik zdarza się bardzo rzadko, ostatni raz w 2004 r., kiedy analogiczna nadwyżka wyniosła ok. 117 mln zł. Rok 2014 zamknął się nadwyżką wydatków nad dochodami w wysokości ok. 2,4 mld zł.
Bardziej szczegółowo: 2015 r. nadwyżką budżetową zamknęło 2008 jednostek (łącznie ok. 6,3 mld zł) a deficytem – 800 jednostek (3,1 mld zł). Dla porównania, w 2014 r. 1358 jednostek wypracowało nadwyżkę budżetową w łącznej wysokości ok. 3,7 mld zł, a deficyt budżetowy wystąpił w 1451 jednostkach (łącznie ok. 6,1 mld zł). W stosunku do 2014 r. wzrosła także łączna nadwyżka dochodów bieżących nad wydatkami bieżącymi; z 16,3 do 18,2 mld zł.
Co ważne, chyba pierwszy raz od restytucji samorządu terytorialnego wyhamował wzrost zadłużenia. Łączne zobowiązania samorządów nawet nieznacznie spadły; z 72,1 mld zł na koniec 2014 r. do ok. 71,6 mld zł na koniec 2015 r. (o 475 mln zł).
Po stronie dochodowej zwraca uwagę wzrost dochodów własnych (o 4,9%), zwłaszcza zaś wzrost dochodów z udziałów we wpływach z podatków państwowych; w stosunku do 2014 r. o 9,9% w przypadku CIT i o 8,5% (i niemal 3 mld zł) w przypadku PIT. Subwencja oraz dotacje pozostały zasadniczo na tym samym co w poprzednim roku poziomie; subwencja wzrosła o 0,3%, a dotacje zmalały o 0,7%, przy czym wzrosły dotacje celowe (o 1,8%) a zmalały „europejskie” (o 5,3%).
W stosunku do 2014 r. nieco wzrosły wydatki bieżące (o 1,3%), natomiast zauważalnie zmalały wydatki majątkowe (o 6,7%). Trzeba jednak zwrócić uwagę, że spadek ten dotyczy wydatków „europejskich” (aż o 14,6%), co zrozumiałe na początku nowego okresu finansowego UE. Utrzymany został natomiast w stosunku do 2014 r. poziom pozostałych wydatków majątkowych (wzrosły o 0,1%).
Ogólny obraz jest więc następujący. Wyższej nadwyżce operacyjnej oraz wyższym dochodom majątkowym większej części samorządów nie towarzyszą wyższe niż do tej pory inwestycje. Samorządy wydają się bardzo ostrożnie gospodarować finansami, zachowując nadwyżki na przyszłe inwestycje – w tym na wkład własny do projektów europejskich. Do ostrożności skłania niewątpliwie też niepewność co do wysokości przyszłych wpływów ze źródła odpowiedzialnego w pierwszej kolejności za wzrost dochodów w 2015 r., tj. udziałów we wpływach z PIT. Podwyższenie kwoty wolnej od podatku może bowiem  wywołać ich znaczący spadek lub – co bardziej prawdopodobne – ich kilkuletnią stagnację, jak argumentowałem w poprzednim numerze SAS.

Aleksander Nelicki
ekspert ds. finansów samorządowych

SPIS TREŚCI

Wydawca: SKIBNIEWSKI MEDIA, Warszawa