Zmiana definicji budowli do celów podatkowych
ATUALNOŚCI / TEMAT MIESIĄCA - SAS 11/2015
Zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 2 i 3 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości podlegają budynki lub ich części oraz budowle lub ich części związane z prowadzeniem działalności gospodarczej. W słowniczku pojęć zawartym w art. 1a ww. aktu ustawodawca odesłał w zakresie budynku oraz budowli do przepisów prawa budowlanego precyzując wszakże, że budynkiem jest obiekt budowlany w rozumieniu przepisów prawa budowlanego, który jest trwale związany z gruntem, wydzielony z przestrzeni za pomocą przegród budowlanych oraz posiada fundamenty i dach, natomiast budowlą obiekt budowlany w rozumieniu przepisów prawa budowlanego niebędący budynkiem lub obiektem małej architektury, a także urządzenie budowlane w rozumieniu przepisów prawa budowlanego związane z obiektem budowlanym, które zapewnia możliwość użytkowania obiektu zgodnie z jego przeznaczeniem.
Definicja obiektu budowlanego zawarta jest w słowniczku pojęć z art. 3 Prawa budowlanego. Zgodnie z art. 3 pkt 1 ww. ustawy obiektem budowlanym jest:
- budynek wraz z instalacjami i urządzeniami technicznymi,
- budowla stanowiąca całość techniczno-użytkową wraz z instalacjami i urządzeniami,
- obiekt małej architektury.
Z kolei za budowlę uznaje się każdy obiekt budowlany niebędący budynkiem lub obiektem małej architektury, jak: obiekty liniowe, lotniska, mosty, wiadukty, estakady, tunele, przepusty, sieci techniczne, wolno stojące maszty antenowe, wolno stojące trwale związane z gruntem urządzenia reklamowe, budowle ziemne, obronne (fortyfikacje), ochronne, hydrotechniczne, zbiorniki, wolno stojące instalacje przemysłowe lub urządzenia techniczne, oczyszczalnie ścieków, składowiska odpadów, stacje uzdatniania wody, konstrukcje oporowe, nadziemne i podziemne przejścia dla pieszych, sieci uzbrojenia terenu, budowle sportowe, cmentarze, pomniki, a także części budowlane urządzeń technicznych (kotłów, pieców przemysłowych, elektrowni wiatrowych, elektrowni jądrowych i innych urządzeń) oraz fundamenty pod maszyny i urządzenia, jako odrębne pod względem technicznym części przedmiotów składających się na całość użytkową (art. 3 pkt 3 Prawa budowlanego).
Na tle stosowania ww. przepisów w praktyce pojawiły się problemy dotyczące m.in. stosowania zasad poboru podatku od nieruchomości w odniesieniu do obiektu małej architektury. Dotyczyło to w szczególności wszelkiego rodzaju namiotów, bud materiałowych, czy innych instalacji o nietrwałej strukturze. Tytułem przykładu Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 11 października 2006 r., sygn. akt II OSK 1099/05 (publ. ONSAiWSA z 2008 r. nr 1, poz.17) uznał, że tunel foliowy, niepołączony trwale z gruntem i niemający jakichkolwiek instalacji, nie odpowiada pojęciu budowli zdefiniowanemu w art. 3 pkt 3 Prawa budowlanego, nie może być uznany za tymczasowy obiekt budowlany, o jakim mowa w art. 3 pkt 5 tej ustawy i nie wymaga pozwolenia na budowę bądź dokonania zgłoszenia. Problem ten rozstrzygnęła ostatecznie uchwała Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 3 lutego 2014 r., sygn. akt II FPS 11/13 zgodnie z którą: „Tymczasowy obiekt budowlany, o którym mowa w art. 3 pkt 5 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane (Dz.U. z 2013 r. poz. 1409 ) może być budowlą w rozumieniu art. 1a ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (Dz.U. z 2010 r. Nr 95, poz. 613, z późn. zm ), jeżeli jest budowlą wprost wymienioną w art. 3 pkt 3 Prawa budowlanego lub w innych przepisach tej ustawy oraz załączniku do niej, stanowiącą całość techniczno-użytkową wraz z instalacjami i urządzeniami w rozumieniu art. 3 pkt 1 lit. b Prawa budowlanego. Spełniający wskazane kryteria tymczasowy obiekt budowlany, o ile jest związany z prowadzeniem działalności gospodarczej, podlega opodatkowaniu na podstawie art. 2 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych.” Jak ocenił NSA z punktu widzenia standardów konstytucyjnych nie sposób zaakceptować sytuacji, gdy jako przedmiot opodatkowania podatkiem od nieruchomości byłyby traktowane budowle w rozumieniu art. 3 pkt 3 Prawa budowlanego nienależące do kategorii obiektów, które expressis verbis wymieniono w tym przepisie lub w pozostałych przepisach tej ustawy oraz załączniku do niej. Oznacza to, że nie każdy obiekt budowlany kwalifikowany do budowli w rozumieniu Prawa budowlanego może zostać uznany za budowlę w ujęciu ustawy o podatkach i opłatach lokalnych, a w konsekwencji nie każdy obiekt budowlany zaliczony do budowli w rozumieniu Prawa budowlanego może podlegać opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości.
Na łamach Serwisu Administracyjno-Samorządowego rozstrzygane były problemy prawne związane z kwalifikacją tak specyficznych przedmiotów jak panele słoneczne (SAS 3/2015 – autor uznał, że w świetle art. 3 ust. 3 Prawa budowlanego panele (ogniwa) fotowoltaiczne, które pod wpływem promieniowania świetlnego działają jako generatory energii elektrycznej, stanowią urządzenia techniczne nie mogące być przedmiotem opodatkowania podatkiem od nieruchomości) czy też tzw. obiekty liniowe występujące jako sieci szerokopasmowe (SAS 9/2015 – autorka stanęła na stanowisku, że jako budowla podlega opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości).
CZTERY PROPOZYCJE ZMIAN DEFINICJI BUDOWLI
Należy podkreślić, że obecnie trwają prace nad zmianą definicji pojęcia „budowla” w ustawie z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych zgodnie z zaleceniami Trybunału Konstytucyjnego zawartymi w wyroku z dnia 13 września 2011 r. sygn. akt P 33/2009. Z pisma Podsekretarza Stanu Ministerstwa Finansów z dnia 28 sierpnia 2015 r., znak: PL-LS.834.71.2015 wynika, że Ministerstwo Gospodarki, Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji, Ministerstwo Skarbu Państwa oraz Ministerstwo infrastruktury i Rozwoju przy udziale dotychczasowych konsultacji społecznych, wypracowało 4 warianty zmiany definicji budowli.
Pierwsza propozycja polega na doprecyzowaniu obecnej definicji budowli z ustawy o podatkach i opłatach lokalnych, odnoszącej się do pojęć zawartych w Prawie budowlanym, przy jednoczesnym wyszczególnieniu obiektów podlegających opodatkowaniu, wskazanych w Klasyfikacji Środków Trwałych. Propozycja ta jest tożsama z zawartą w projekcie ustawy o zmianie ustawy o samorządzie gminnym oraz o zmianie niektórych innych ustaw przygotowanym przez Rządowe Centrum Legislacji na podstawie przyjętych w dniu 11 czerwca 2013 r. przez Radę Ministrów założeń projektu ustawy o poprawie funkcjonowania i organizacji wykonywania zadań publicznych przez jednostki samorządu terytorialnego.
Druga propozycja zakłada doprecyzowanie obecnej definicji budowli z ustawy o podatkach i opłatach lokalnych bez odwoływania się do pojęć zawartych w Prawie budowlanym, przy jednoczesnym wyszczególnieniu obiektów podlegających opodatkowaniu, wskazanych w Klasyfikacji Środków Trwałych.
Stosownie do trzeciej propozycji zakłada się odstąpienie od definiowania budowli w prawie podatkowym z wykorzystaniem pojęć zawartych w Prawie budowlanym i opodatkowanie majątku przedsiębiorcy, stanowiącego określone środki trwałe.
I wreszcie powstała idea stworzenia w ustawie podatkowej autonomicznej, zamkniętej definicji pojęcia „budowla” podobnej do definicji z Prawa budowlanego, bez tworzenia wykazu obiektów podlegających opodatkowaniu z wykorzystaniem KŚT – np. w sposób zaproponowany przez Ministra Administracji i Cyfryzacji.
Termin do przedstawienia stanowiska przez zainteresowane podmioty, w tym organizacje reprezentujące samorząd terytorialny w sprawie powyższych propozycji został określony do końca października br. W listopadzie zatem powinno być znane przeważające stanowisko w tym zakresie. Otwarta pozostaje także kwestia kontynuowania ww. prac i ich kierunku po wyłonieniu nowej Rady Ministrów.
Paweł Groński
Podstawa prawna
– Ustawa z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (Dz.U. z 2014 r. poz. 849 ze zm.)
– Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz.U. z 2013 r. poz. 1409 ze zm.)
