BIULETYN SAMORZĄDOWCA | WYDARZENIA SAMORZĄDOWE – SAS 6 / 2021

Polacy pokochali nowoczesne i ekologiczne rozwiązania energetyczne. W 2020 roku liczba mikroinstalacji fotowoltaicznych w naszym kraju sięgnęła 375 tysięcy.
Z paneli korzystają także samorządy; coraz częściej w budynkach użyteczności publicznej można spotkać systemy fotowoltaiczne. Jednak już za chwilę gminy będą musiały zmierzyć się z dużym problemem: co zrobić ze zużytymi lub popsutymi modułami?

Organizatorzy targów Ekotech wspólnie z Urzędem Miasta Kielce starają się znaleźć rozwiązanie! Zapraszamy przedstawicieli samorządów, pracowników miejskich i gminnych wydziałów komunalnych na pierwszą w Polsce konferencję, dotyczącą utylizacji oraz recyklingu paneli fotowoltaicznych!
Podczas konferencji branżowi specjaliści zastanowią się, w jaki sposób bezpiecznie składować odpady fotowoltaiczne, czy da się je powtórnie wykorzystać i czy samorządy już dziś powinny szukać miejsc, do których można transportować odpady. Odpowiednie gospodarowanie i recykling nieużywanych paneli wydaje się być jednym z najważniejszych wyzwań, z jakim przyjdzie zmierzyć się pracownikom sektora ochrony środowiska.
Nie zabraknie także dyskusji o składowaniu baterii i akumulatorów aut elektrycznych. To temat, który również dotykać będzie samorządy. To na terenie gmin będą znajdować się miejsca, w których firmy przechowywać będą nieprzydatne już materiały. Warto już dziś zastanowić się, w jaki sposób przygotować wydziały komunalne do współpracy z firmami recyklingowymi i usługodawcami, zajmującymi się skupowaniem odpadów.
- To globalne wyzwanie, z którym przyjdzie nam się zmierzyć. W Polsce nie mamy jeszcze tak dużego problemu ze składowaniem zużytych paneli czy baterii, ale w Chinach czy innych państwach, w których boom na mikroinstalacje trwa dłużej, to prawdziwy kłopot. – mówi Marcin Musiał. – Chcemy wyjść naprzeciw problemowi, bo wierzymy, że lepiej przygotować się do niego wcześniej - podkreśla menadżer targów Ekotech.
Konferencja „Recykling paneli fotowoltaicznych” planowana jest na 24 lutego 2022 r. i towarzyszyć będzie jednemu z największych wydarzeń dedykowanym recyklingowi i segregowaniu odpadów. Targi Ekotech gromadzą wystawców z Polski i Europy, a zwiedzający to branżowi specjaliści, zajmujący się gospodarką komunalną w gminach oraz specjaliści ochrony środowiska z różnych instytucji.
Równocześnie z wystawą Ekotech kielecki ośrodek wystawienniczy organizuje Targi Odnawialnych Źródeł Energii Enex. To wydarzenie dedykowane branży OZE gromadzi największych producentów paneli fotowoltaicznych oraz firmy zajmujące się magazynowaniem energii. Współpraca gości, wystawców i zwiedzających tych dwóch wydarzeń wydaje się być naturalna.

www.targikielce.pl/ekotech

SPIS TREŚCI

BIULETYN SAMORZĄDOWCA | ANALIZY SAMORZĄDOWE – SAS 6 / 2021

Choć ustawa o dochodach jednostek samorządu terytorialnego obowiązuje od 2004 roku, sukcesywnie wprowadzane są też zmiany innych przepisów, pociągające za sobą istotne zmniejszenie wydajności poszczególnych źródeł dochodów. Kwestia zabezpieczenia dochodów JST była przedmiotem jednego ze stanowisk przyjętego przez XXVII Zgromadzenie Ogólne ZPP.

Diagnoza odnośnie trudnej sytuacji finansowej wielu JST jest stawiana coraz częściej. Dzieje się tak ze względu na udział w podatku dochodowym od osób fizycznych, który stanowi jedno z najistotniejszych źródeł dochodów własnych, a w przypadku powiatów – główne źródło. Nałożyć na to należy powiększającą się konsekwentnie edukacyjną lukę finansową i coraz szybszy wzrost wydatków bieżących.
Związek Powiatów Polskich, w przyjętym stanowisku, docenił przekazywane przez rząd środki, w ramach różnych inicjatyw, np. z Rządowego Funduszu Rozwoju Dróg, Rządowego Funduszu Inwestycji Lokalnych, czy obecnie Funduszu Polski Ład – Program Inwestycji Strategicznych. ZPP podkreśla jednak, że środki te są dedykowane wydatkom inwestycyjnym, podczas gdy obecnie coraz poważniejszym problemem jest zbilansowanie dochodów bieżących i wydatków bieżących.
W przyjętym stanowisku Zgromadzenie Ogólne ZPP zwraca uwagę, że procedowane obecnie zmiany podatkowe – zapowiedziane w ramach Polskiego Ładu – przełożą się na bardzo istotny spadek dochodów podatkowych. Uszczerbek dochodów JST będzie się wiązał z tym, że obywatele będą musieli wydawać większy dochód rozporządzalny na usługi, które do tej pory uzyskiwali w ramach usług publicznych. W ocenie Związku Powiatów Polskich, najprostszym sposobem wyrównania ubytku byłoby odpowiednie podniesienie odsetka udziałów gmin, powiatów i województw w PIT.
Przedstawiciele powiatów zwracają uwagę na fakt, iż proponowane zmiany stanowią poważną zmianę systemową – nie omówioną w sposób dostatecznie wnikliwy ze względu na narzucone tempo pracy.
Zdaniem ZPP, według wstępnych analiz można przyjąć, że rozwiązania te w ujęciu globalnym zapewnią utrzymanie poziomu dochodów na indeksowanym poziomie nominalnym, jednakże kosztem osłabienia długoterminowej dynamiki wzrostu – poniżej poziomu odpowiadającego wzrostowi kosztów świadczenia usług publicznych, a także znaczącym zmniejszeniem odsetka dochodów własnych w strukturze dochodów.
„Nie negując sensowności części zaproponowanych zmian, wyrażamy obawę co do długofalowych skutków zaproponowanych rozwiązań. W sytuacji, w której nastąpi rozejście się dynamiki wzrostu wydatków i dynamiki dochodów, samorząd utraci możliwość efektywnego zarządzania, stając się po prostu administratorem wydatków sztywnych, uzależnionym – w zakresie możliwości rozwojowych – od pozyskania środków rozdzielanych przez administrację rządową”– czytamy w stanowisku.

ZDANIEM EKSPERTA

Wspominana w stanowisku ustawa została uchwalona. W środowisku samorządowym budzi ona bardzo rozbieżne opinie i trudno jest się temu dziwić. Porównując z sytuacją, w której nie byłoby żadnego mechanizmu chroniącego przed spadkiem dochodów w wyniku wprowadzenia zmian w PIT – jest ona korzystna. Krótkoterminowa poprawa nie odbywa się jednak bez konsekwencji. Odbywa się kosztem pogorszenia długoterminowej perspektywy, zwiększeniem roli transferów w budżetach samorządowych, a także wprowadzenia nieprzeanalizowanych mechanizmów realokacji środków między poszczególnymi jednostkami samorządu terytorialnego. W nowych realiach finansowych gminy i powiaty zapewne sobie poradzą; stanie się to jednak w realiach, w których będzie coraz mniej samorządu w samorządzie.

Grzegorz Kubalski
Zastępca Dyrektora Biura ZPP

Wydanie specjalne Dziennika Warto Wiedzieć
www.wartowiedziec.pl

SPIS TREŚCI

BIULETYN SAMORZĄDOWCA | SĄDY O SAMORZĄDACH – SAS 6 / 2021

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z 28 kwietnia 2021 r., sygn. akt III SA/Gd 186/21

Nie każde pełnomocnictwo udzielone przez osobę fizyczną prowadzącą działalność gospodarczą wójtowi (burmistrzowi, czy prezydentowi miasta) skutkuje wygaśnięciem mandatu wójta (burmistrza, prezydenta miasta).

Tak wynika z wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku, który zapadł w sporze pomiędzy wojewodą pomorskim a wójtem, którego wygaśnięcie mandatu stwierdził właśnie wojewoda.
W ocenie WSA w Gdańsku w rozpatrywanej sprawie sporne było, czy spełnione zostały przesłanki z art. 4 pkt 6 ustawy, powodujące wygaśnięcie mandatu wójta. W ocenie wojewody przesłanki te zostały spełnione. Przede wszystkim dlatego, że – jak wynika z orzecznictwa sądów administracyjnych – nie jest wymagane, by pełnomocnik podmiotu prowadzącego działalność gospodarczą uczestniczył bezpośrednio w zarządzaniu taką działalnością, bowiem wystarczający jest fakt, że jest takiego podmiotu pełnomocnikiem.
Inne stanowisko prezentowali skarżący, którzy wywodzili, że wójt, którego mandatu wygaśnięcie stwierdził wojewoda, nie był pełnomocnikiem w prowadzeniu działalności gospodarczej, bowiem udzielone upoważnienie dotyczyło jedynie czynności technicznych. Pełnomocnictwo dotyczące prowadzenia działalności gospodarczej dotyczyć musi natomiast uprawnienia pełnomocnika do dokonywania w imieniu mocodawcy czynności, polegających na nabywaniu praw, zaciąganiu zobowiązań czy dokonywaniu innych czynności, immanentnie związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej.
Ostatecznie WSA w Gdańsku przychylił się do stanowiska skarżących. Skład orzekający zauważył m.in., że w art. 4 pkt 6 ustawy o ograniczeniu działalności gospodarczej użyto sformułowania, „nie mogą być pełnomocnikiem w prowadzeniu działalności gospodarczej”, nie zaś, że „nie mogą być pełnomocnikiem osoby prowadzącej działalność gospodarczą”.
Sąd administracyjny nie kwestionował, że wójt został wpisany do CEIDG jako pełnomocnik swojej matki, prowadzącej działalność gospodarczą. Pełnomocnictwo to dotyczyło jedynie zmiany wpisu w CEIDG: o zawieszeniu i wznowieniu działalności gospodarczej, wniosku o wykreślenie wpisu w CEIDG, prowadzenia spraw za pośrednictwem punktu kontaktowego. Na terytorium RP zadania pojedynczego punktu kontaktowego w rozumieniu art. 6 dyrektywy 2006/123/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 12 grudnia 2006 r., dotyczącej usług na rynku wewnętrznym (Dz.U.UE.L.2006.376.36), realizuje Punkt Informacji dla Przedsiębiorcy.
W ocenie WSA w Gdańsku nie można zatem uznać, by wójt był umocowany przez swoją matkę do wykonywania w jej imieniu czynności prawnych i faktycznych, związanych z przysporzeniem jej zysku, jako osobie prowadzącej we własnym imieniu i w sposób ciągły zorganizowaną działalność zarobkową. „Należy w tej sytuacji podzielić zarzuty obu skarg, że pełnomocnictwo udzielone skarżącemu dotyczyło jedynie czynności o charakterze technicznym, formalnym, które nie może być utożsamiane z pełnomocnictwem do prowadzenia działalności gospodarczej.” – wskazał WSA w Gdańsku.

SPIS TREŚCI

BIULETYN SAMORZĄDOWCA | SĄDY O SAMORZĄDACH – SAS 6 / 2021

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie z 5 października 2021 r., sygn. akt II SA/Ol 430/21

Okoliczność, że powiat realizuje (przy pomocy starostwa powiatowego) określone ustawami zadania publiczne zlecone nie oznacza, że w tym zakresie jest administracją rządową. Oznacza to, że wójt (burmistrz, prezydent miasta) zatrudniony w starostwie powiatowym (urlop bezpłatny na czas pełnienia funkcji w gminie) nie jest częścią administracji rządowej, a w konsekwencji zakaz łączenia funkcji wójta (burmistrza, prezydenta miasta) z zatrudnieniem w administracji rządowej go nie dotyczy.

Tak wynika z wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie, oddalającego skargę gminy na rozstrzygnięcie nadzorcze wojewody warmińsko-mazurskiego, stwierdzającego, że uchwala rady tej gminy o wygaśnięciu mandatu burmistrza, jest nieważna.
Rada gminy podjęła uchwałę stwierdzającą wygaśnięcie mandatu burmistrza. W jej uzasadnieniu wskazano, że burmistrz jest zatrudniony w starostwie na stanowisku naczelnika wydziału, który zajmuje się m.in. pozyskiwaniem środków UE oraz realizacją zadań zleconych starostwu z zakresu administracji rządowej (burmistrz przebywa na urlopie bezpłatnym na czas pełnienia funkcji szefa gminy). Zdaniem rady gminy burmistrz jest zatrudniony na stanowisku należącym do administracji rządowej (realizacja zadań z zakresu tej administracji). W ocenie rady gminy burmistrza dotyczy zatem art. 27 ustawy o samorządzie gminnym, zakazujący łączenia funkcji wójta (burmistrza, prezydenta miasta) z zatrudnieniem w administracji rządowej.
Wojewoda warmińsko-mazurski uchylił uchwałę rady gminy. W uzasadnieniu rozstrzygnięcia nadzorczego wskazał m.in., że do uznania przynależności danego podmiotu do administracji rządowej potrzebne jest równoczesne wykonywanie zadań mających charakter administracji publicznej i umiejscowienie w tym segmencie aparatu państwowego, na czele którego stoi Rada Ministrów. Z powyższego wynika, że zadania administracji rządowej wykonują urzędy administracji, organizacyjnie i funkcjonalnie podporządkowane Radzie Ministrów, Prezesowi Rady Ministrów, poszczególnym ministrom albo wojewodom (bezpośrednio lub za pośrednictwem innych organów podległych organizacyjnie i funkcjonalnie tym podmiotom). W wyniku tych ustaleń organ nadzoru stwierdził, że burmistrz nie podpada pod art. 27 ustawy o samorządzie gminnym, a w konsekwencji rada gminy niesłusznie stwierdziła, że jego mandat wygasł.
Rada gminy zaskarżyła rozstrzygnięcie nadzorcze wojewody do WSA w Olsztynie. Sąd – po rozpatrzeniu sprawy – uznał że racja leży po stronie organu nadzoru.
– Niewątpliwie, na mocy art. 166 ust. 1 i 2 Konstytucji RP, zadania publiczne służące zaspokajaniu potrzeb wspólnoty samorządowej są wykonywane przez jednostkę samorządu terytorialnego jako zadania własne, zaś jeżeli wynika to z uzasadnionych potrzeb państwa, ustawa może zlecić jednostkom samorządu terytorialnego wykonywanie innych zadań publicznych. Ponadto, również z art. 4 ust. 4 u.s.p. wynika, że ustawy mogą określać niektóre sprawy, należące do zakresu działania powiatu, jako zadania z zakresu administracji rządowej, wykonywane przez powiat. Jednakże, w art. 2 ust. 1 u.s.p. zastrzeżono, że powiat wykonuje określone ustawami zadania publiczne w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność – wskazał WSA w Olsztynie. - Okoliczność, że powiat realizuje (przy pomocy starostwa powiatowego) określone ustawami zadania publiczne zlecone nie oznacza, że w tym zakresie jest administracją rządową – podkreślił Sąd.

SPIS TREŚCI

BIULETYN SAMORZĄDOWCA | ANALIZY SAMORZĄDOWE – SAS 6 / 2021

Z dniem 13 maja 2021 r. weszła w życie zmiana ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz ocenach oddziaływania na środowisko (dalej jako: u.o.o.ś). Nowelizacja powstała w odpowiedzi na uzasadnioną opinię Komisji Europejskiej z dnia 8 marca 2019 r. skierowaną do Rzeczypospolitej Polskiej. W opinii tej Komisja Europejska wskazała na konieczność dostosowania u.o.o.ś oraz przepisów niektórych innych ustaw, stanowiących podstawy prawne do wydawania zezwoleń inwestycyjnych, dotyczących przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko, do postanowień dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/92/UE z dnia 13 grudnia 2011 r. w sprawie oceny skutków wywieranych przez niektóre przedsięwzięcia publiczne i prywatne na środowisko (dalej jako: dyrektywa EIA).

Przepisy dyrektywy EIA zapewniają szeroki dostęp zainteresowanej społeczności do postępowań administracyjnych, w tym procedur odwoławczych, w sprawach dotyczących środowiska. Za taką społeczność, w świetle przepisów dyrektywy EIA, uważa się m.in. organizacje pozarządowe, działające na rzecz ochrony środowiska. W Polsce zasady dotyczące udziału zainteresowanej społeczności oraz organizacji społecznych, w tym organizacji ekologicznych, przy podejmowaniu decyzji związanych z realizacją przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko, uregulowano m.in. w ustawie z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (dalej jako: k.p.a.), ustawie z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (dalej jako: p.p.s.a.) oraz u.o.o.ś. Ponadto, kwestia ta została uregulowana także w niektórych ustawach dotyczących wydawania decyzji inwestycyjnych takich jak: pozwolenia na budowę czy pozwolenia wodnoprawne. Dotychczas, na podstawie tych ustaw, udział organizacji ekologicznych w części postępowań dotyczących przedsięwzięć, mogących znacząco oddziaływać na środowisko, o których mowa w art. 72 ust. 1 u.o.o.ś., był ograniczony bądź wyłączony. W ocenie Komisji Europejskiej, poprzez zawężenie kręgu stron postępowania względem postępowań środowiskowych, ich strony nie miały zapewnionego odpowiedniego dostępu do procedury odwoławczej.
Jak podkreśliła Komisja Europejska, wyniki oceny oddziaływania na środowisko muszą być uwzględniane w procedurze udzielania zezwolenia na inwestycję. W przypadku, gdy zezwolenie inwestycyjne nie uwzględnia tych wyników lub nie obejmuje warunków zawartych w decyzji środowiskowej, zainteresowana społeczność musi mieć możliwość podważenia zgodności z prawem wydanego zezwolenia. W odpowiedzi na tę ocenę, zmiana u.o.o.ś. nadała dodatkowe uprawnienia stronom postępowania w sprawie wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach oraz organizacjom ekologicznym. W zmienionej ustawie zainteresowana społeczność zyskała możliwość  wniesienia odwołania od decyzji inwestycyjnej (tj. m.in. pozwolenia na budowę) w zakresie jego niezgodności z decyzją o środowiskowych uwarunkowaniach, a następnie także skargi do sądu na zezwolenie na inwestycję w zakresie jego niezgodności z decyzją o środowiskowych uwarunkowaniach. W konsekwencji znacznie wzrosnąć może liczba spraw z zakresu ochrony środowiska, prowadzonych przez organy administracji. Na skutek wejścia w życie nowelizacji u.o.o.ś., do zadań organów doszło także rozpatrywanie odwołań organizacji ekologicznych od decyzji inwestycyjnych w zakresie ich niezgodności z decyzją o środowiskowych uwarunkowaniach.
Kolejna z istotnych zmian wprowadzona w u.o.o.ś. wynika m.in. z niezgodności części tzw. specustaw ze standardami wynikającymi z prawa europejskiego. Specustawy te regulują warunki przygotowania inwestycji z konkretnej dziedziny, należy do nich między innymi ustawa z dnia 29 czerwca 2001 r. o przygotowaniu i realizacji inwestycji w zakresie obiektów energetyki jądrowej oraz inwestycji towarzyszących. Dotychczas specustawy przewidywały automatyczne nadawanie rygoru natychmiastowej wykonalności decyzjom środowiskowym, a także kolejnym decyzjom w procesie inwestycyjnym, takim jak pozwolenia na budowę. Jednocześnie przewidywały wyłączenie stosowania art. 135 k.p.a., tj. możliwości wstrzymywania natychmiastowego wykonania decyzji z urzędu. W połączeniu z przepisami ograniczającymi sądom administracyjnym możliwość uchylania takich decyzji, dotychczasowe przepisy skutkowały ograniczeniem kontroli sądowej procesu inwestycyjnego.
W uzasadnionej opinii Komisja Europejska podkreśliła, iż: dla zapewnienia skutecznego dostępu do wymiaru sprawiedliwości zainteresowana społeczność – wnosząc skargę na decyzje administracyjną – musi mieć również możliwość zwrócenia się do sądu lub niezależnego organu o zarządzenie środka tymczasowego, tak aby pewne działania mogły zostać przerwane i aby zapobiec wynikającemu z nich zagrożeniu dla zdrowia ludzi lub środowiska przez tymczasowe zawieszenie realizacji pozwolenia na sporne przedsięwzięcie (str. 1 Oceny Skutków Regulacji nowelizacji u.o.o.ś. ). Dotychczas wstrzymanie wykonania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach uznawane było w orzecznictwie sądów administracyjnych za niezasadne, ze względu na brak realnego zagrożenia szkodą lub spowodowania trudnych do odwrócenia skutków. Dotyczy ono bowiem sytuacji, gdy zaskarżony akt wywołuje skutki materialnoprawne, natomiast skutków takich zasadniczo nie wywołuje decyzja środowiskowa, gdyż nie podlega wykonaniu w postępowaniu egzekucyjnym (str. 7 uzasadnienia nowelizacji u.o.o.ś.). Wobec tego autorzy zmian do u.o.o.ś., chcąc umożliwić wstrzymanie wykonania decyzji środowiskowej, zdefiniowali trudne do odwrócenia skutki, w przypadku potencjalnego wystąpienia których możliwe będzie wtrzymanie wykonania tej decyzji. Jednocześnie ustawodawca nałożył na organ wydający decyzję środowiskową, obowiązek poinformowania organów wydających dalsze decyzje inwestycyjne, o wstrzymaniu wykonania decyzji środowiskowej. Wstrzymanie wykonania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach skutkuje koniecznością zawieszenia postępowania w sprawie decyzji inwestycyjnej w terminie 7 dni od powzięcia informacji w tej sprawie.
Wprowadzenie wskazanych wyżej możliwości, tj. wstrzymywania natychmiastowego wykonania decyzji środowiskowych oraz umożliwienia zainteresowanej społeczności skarżenia decyzji inwestycyjnych w zakresie ich niezgodności z decyzją środowiskową, miało na celu dostosowanie polskich przepisów dotyczących procesu inwestycyjnego do uregulowań dyrektywy EIA. Dla organów wydających zarówno decyzje środowiskowe, jak i decyzje inwestycyjne, wiąże się to jednak ze zwiększeniem ilości rozpatrywanych spraw, a także potencjalnym wydłużeniem postępowań administracyjnych. Postępowania o wydanie decyzji w procesie inwestycyjnym zyskały także szerszy krąg stron, których konieczne jest informowanie o przebiegu postępowania.

Marta Rusakiewicz
prawnik w Praktyce Infrastruktury i Energetyki kancelarii Domański
Zakrzewski Palinka sp.k.

PODSTAWA PRAWNA:
– Ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz ocenach oddziaływania na środowisko
(Dz.U. z 2021 r. poz. 247 z późn. zm.)
– Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/92/UE z dnia 13 grudnia 2011 r. w sprawie oceny skutków wywieranych przez niektóre przedsięwzięcia publiczne i prywatne na środowisko (Dz.U.UE.L. z 2012 r. Nr 26, str. 1 z późn. zm.)
– Ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (Dz.U. z 2021 r. poz. 735 z późn. zm.)
– Ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. z 2019 r. poz. 2325, z późn. zm.)
– Ustawa z dnia 29 czerwca 2001 r. o przygotowaniu i realizacji inwestycji w zakresie obiektów energetyki jądrowej oraz inwestycji towarzyszących (Dz.U. z 2021 r. poz. 1484)

SPIS TREŚCI

BIULETYN SAMORZĄDOWCA | ANALIZY SAMORZĄDOWE – SAS 6 / 2021

Pracodawcy samorządowi, zatrudniający co najmniej 50 pracowników, mają obowiązek wdrożyć procedury, zapewniające ochronę osobom zgłaszającym naruszenie prawa. Pracodawcy będący jednostkami organizacyjnymi gminy, mogą ustalić wspólne, wewnętrzne procedury zgłaszania naruszeń prawa i podejmowania działań następczych. Takie rozwiązania przewiduje projekt polskiej ustawy o ochronie sygnalistów.

Dnia 17 grudnia 2021 r. wchodzą w życie przepisy Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1937 z dnia 23 października 2019 r. w sprawie ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa Unii. W tym samym terminie powinna wejść w życie polska ustawa wdrażająca unijne regulacje dotyczące ochrony sygnalistów do prawa polskiego. Obecnie projekt ustawy o ochronie osób zgłaszających naruszenie prawa (UC101) znajduje się na etapie rządowych uzgodnień, konsultacji i opiniowania (stan na listopad 2021 r.).

SYGNALISTA, CZYLI KTO?

Zgodnie z przepisami unijnej Dyrektywy „osobą dokonującą zgłoszenia” (czyli mówiąc potocznie: „sygnalistą”) jest każda „osoba fizyczna, która zgłasza lub ujawnia publicznie informacje na temat naruszeń, uzyskane w kontekście związanym z wykonywaną pracą” (art. 5 pkt 7 Dyrektywy).
Projekt polskiej ustawy o ochronie sygnalistów takiej definicji w swoich przepisach nie zawiera. Zgodnie jednak z art. 4 ust. 1 projektu „Ustawę stosuje się do osoby fizycznej, która zgłasza lub ujawnia publicznie informację o naruszeniu prawa, uzyskaną w kontekście związanym z pracą (…)”. Przepis ten precyzuje ponadto katalog osób, które dokonując zgłoszenia „w kontekście związanym z pracą” mogą zostać objęte ochroną przewidzianą w tej regulacji. Są to:

  • pracownik, także w przypadku, gdy stosunek pracy już ustał;
  • osoba ubiegająca się o zatrudnienie, która uzyskała informację o naruszeniu prawa w procesie rekrutacji lub negocjacji poprzedzających zawarcie umowy;
  • osoba świadcząca pracę na innej podstawie niż stosunek pracy, w tym na podstawie umowy cywilnoprawnej;
  • przedsiębiorca;
  • akcjonariusz lub wspólnik;
  • członek organu osoby prawnej;
  • osoba świadcząca pracę pod nadzorem i kierownictwem wykonawcy, podwykonawcy lub dostawcy, w tym na podstawie umowy cywilnoprawnej;
  • stażysta;
  • wolontariusz.

Wszystkie te osoby, które dokonują zgłoszenia o naruszeniu prawa, o którym informację powzięły w związku z wykonywaną pracą, polski projekt określa jako „zgłaszających”.
Ochrona dla zgłaszającego pracownika
Projekt polskiej ustawy o ochronie sygnalistów przewiduje, że ochrona przewidziana w jego przepisach obejmie osoby dokonujące zgłoszenia lub ujawnienia informacji lub uzasadnionych podejrzeń naruszenia prawa, pracujące w sektorze prywatnym lub publicznym, które uzyskały informacje na temat naruszenia w kontekście związanym z pracą.

Przewidziane w projekcie gwarancje i środki prawne będą przysługiwały osobie dokonującej zgłoszenia naruszenia, niezależnie od podstawy i formy świadczenia pracy.

Projekt wyłącza możliwość narażenia na jakikolwiek uszczerbek lub możliwość postawienia zarzutu z powodu dokonania zgłoszenia lub ujawnienia publicznego, na zasadach określonych w ustawie. Wprowadza zakaz jakiegokolwiek niekorzystnego traktowania, w tym niekorzystnego traktowania w zatrudnieniu. Sytuacja prawna zgłaszającego zostanie wzmocniona na gruncie ewentualnych postępowań sądowych, dotyczących zgłaszającego (m.in. w przedmiocie wypowiedzenia lub rozwiązania bez wypowiedzenia stosunku pracy), poprzez odwrócenie ciężaru dowodu, według modelu zbliżonego do obowiązującego w przepisach Kodeksu pracy, w postępowaniach z tytułu naruszenia zasady równego traktowania w zatrudnieniu.

Projekt przewiduje, że zgłaszający będzie miał prawo dochodzenia odszkodowania w wysokości nie niższej niż minimalne wynagrodzenie za pracę.

W związku z dokonaniem zgłoszenia wyłączone zostaną: możliwość nałożenia na zgłaszającego odpowiedzialności za szkodę poniesioną przez kogokolwiek, wszczęcia lub prowadzenia wobec zgłaszającego postępowania dyscyplinarnego, wszczęcia lub prowadzenia wobec zgłaszającego postępowania w przedmiocie zniesławienia lub naruszenia dóbr osobistych.
Wprowadzona zostanie sankcja nieważności postanowień umów o pracę i innych aktów objętych prawem pracy oraz czynności cywilnoprawnych w zakresie, w jakim bezpośrednio lub pośrednio wyłączają lub ograniczają prawo do dokonania zgłoszenia.
Wprowadzona zostanie sankcja bezskuteczności czynności prawnej, obejmującej wypowiedzenie lub rozwiązanie bez wypowiedzenia, z powodu zgłoszenia, stosunku prawnego będącego podstawą świadczenia towarów lub usług.

OBOWIĄZKI PRACODAWCY

Każdy pracodawca, zatrudniający co najmniej 50 pracowników, będzie zobowiązany ustanowić wewnętrzne kanały zgłaszania naruszeń oraz przyjąć odpowiednie polityki wewnętrzne w tym zakresie. Obowiązki w tym zakresie dotyczą zarówno pracodawców z sektora prywatnego, jak i publicznego, a więc także pracodawców samorządowych. Oznacza to, że rozwiązania przewidziane w projekcie ustawy o ochronie sygnalistów będą musiały stosować także zatrudniające co najmniej 50 pracowników:

  • urzędy marszałkowskie oraz wojewódzkie samorządowe jednostki organizacyjne;
  • starostwa powiatowe oraz powiatowe jednostki organizacyjne;
  • urzędy gmin, jednostki pomocnicze gmin, gminne jednostki budżetowe i samorządowe zakłady budżetowe;
  • biura (ich odpowiedniki) związków jednostek samorządu terytorialnego oraz samorządowych zakładów budżetowych utworzonych przez te związki;
  • biura (ich odpowiedniki) jednostek administracyjnych jednostek samorządu terytorialnego.

Pracodawcy w sektorze publicznym, będący jednostkami organizacyjnymi gminy, mogą ustalić wspólne, wewnętrzne procedury zgłaszania naruszeń prawa i podejmowania działań następczych, pod warunkiem zapewnienia ich odrębności i niezależności od zewnętrznych procedur dokonywania zgłoszeń.

Podstawowym obowiązkiem każdego pracodawcy jest wdrożenie regulaminu zgłoszeń wewnętrznych, określającego wewnętrzną procedurę zgłaszania naruszeń prawa i podejmowania działań następczych. Co ważne pracodawca samorządowy nie powinien zwlekać z jego opracowaniem i wdrożeniem. Sektora publicznego nie dotyczy bowiem przewidziane w art. 62 projektu odroczenie realizacji tego obowiązku. Zgodnie bowiem z jego treścią: realizacja obowiązku ustalenia regulaminu zgłoszeń wewnętrznych przez podmioty zatrudniające co najmniej 50 i mniej niż 250 pracowników następuje do dnia 17 grudnia 2023 r. Odroczenie to dotyczy jednak wyłącznie pracodawców sektora prywatnego, a więc nie samorządowych.
Treść regulaminu będzie przedmiotem uzgodnień z zakładowymi organizacjami związkowymi albo przedmiotem konsultacji z przedstawicielami pracowników (jeśli u pracodawcy nie będą działały zakładowe organizacje związkowe).
Procedury przyjmowania i postępowania ze zgłoszeniami będą musiały spełniać minimalne wymogi określone w ustawie, w tym objąć kwestie organizacyjne, takie jak wyszczególnienie komórek organizacyjnych lub osób przyjmujących zgłoszenia, podejmujących działania następcze i udzielających informacji zwrotnych, sposoby zgłaszania i potwierdzania przyjęcia zgłoszenia oraz terminy realizowanych czynności.
Regulamin powinien także określać organizację przyjmowania i weryfikacji zgłoszeń, w tym ochronę poufności tożsamości osoby dokonującej zgłoszenia i osoby, której dotyczy zgłoszenie.
W regulaminie zgłoszeń wewnętrznych będzie mogło zostać postanowione, że na zasadach w nim określonych zgłoszenia wewnętrzne przyjmowane są również od innych osób, jak w szczególności: byli pracownicy, osoby świadczące pracę na rzecz pracodawcy na innej podstawie niż stosunek pracy, akcjonariusze, wspólnicy, członkowie organu zarządzającego lub organu nadzoru, wolontariusze, stażyści oraz osoby świadczące pracę na rzecz podmiotów, z którymi pracodawca utrzymuje relacje gospodarcze.

Jakub Gortyński

KOMENTARZ EKSPERTA

Sygnalista to osoba fizyczna, która zgłasza lub ujawnia publicznie informacje na temat naruszeń prawa Unii Europejskiej. Projekt polskiej ustawy o ochronie sygnalistów rozszerza tę definicję na osoby informujące o naruszeniach prawa polskiego.
Zarówno przepisy unijne, jak i projekt polskiej ustawy wiążą zgłoszenie z szeroko rozumianą pracą. Wskazują bowiem, że informacje na temat naruszeń prawa to informacje, w tym uzasadnione podejrzenie, dotyczące zaistniałych lub potencjalnych naruszeń, do których doszło lub prawdopodobnie dojdzie w organizacji, w której osoba zgłaszająca pracuje lub pracowała, lub w innej organizacji, z którą osoba dokonująca zgłoszenia utrzymuje lub utrzymywała kontakt w kontekście wykonywanej pracy, lub dotyczące prób ukrycia takich naruszeń. Przepisy unijne, a w ślad za nimi i polski projekt, przewidują także ochronę sygnalistów, których stosunek pracy już ustał, a także osób, których stosunek pracy ma zostać dopiero nawiązany. Ponadto ochrona przysługuje także innym osobom zgłaszającym informacje o naruszeniach w kontekście związanym z pracą, jak akcjonariusze i wspólnicy oraz członkowie organów osoby prawnej.
Kwintesencją ochrony, jaką sygnalistom powinien zapewnić pracodawca, to zapewnienie zgłaszającemu poufności jego danych. Wszystkie inne formy ochrony jak: zakaz dyskryminacji, rozwiązania umowy, zmniejszenia wynagrodzenia, pomijania w awansach itp., będą wynikać z ustawy. Natomiast ta prawdziwa ochrona sygnalistów u każdego pracodawcy, to jest właśnie dobra procedura dokonywania zgłoszeń, procedura informowania o sposobie załatwienia sprawy, a przede wszystkim edukacja i budowanie komunikacji oraz świadomości ludzi, że zgłaszanie nieprawidłowości i naruszeń prawa służy dobru nas wszystkich.

Katarzyna Gospodarowicz
radca prawny i partner w kancelarii
SDZ LEGAL SCHINDHELM

SPIS TREŚCI

BIULETYN SAMORZĄDOWCA | ANALIZY SAMORZĄDOWE – SAS 6 / 2021

Z dniem 1 listopada 2021 r. zmienione zostały zasady obliczania wynagrodzeń dużej grupie osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe. Jedną z istotniejszych zmian jest podwyższenie maksymalnej wysokości wynagrodzenia przy jednoczesnym określeniu wartości minimalnej. Wśród podmiotów objętych tą zmianą znaleźli się m.in.: wójtowie, burmistrzowie, prezydenci miast, starostowie i pozostali członkowie zarządów powiatów.

Choć w wielu samorządach zmiany wynagrodzenia zostały już dokonane, w dalszym ciągu jest duża grupa gmin i powiatów, w których tego nie zrobiono. Częstym argumentem jest albo obawa przed negatywnym odbiorem społecznym przyznania podwyżki, bądź też konflikt między organem stanowiącym i wykonawczym uniemożliwiający podjęcia stosownej uchwały. Przypomnijmy bowiem, że zgodnie z przepisami, zarówno ustawy o samorządzie gminnym, jak i ustawy o samorządzie powiatowym, wysokość wynagrodzenia wójta, burmistrza, prezydenta miasta i starosty ustala odpowiednio rada gminy i rada powiatu. Zwlekanie z dostosowaniem wspomnianych wynagrodzeń do nowych regulacji prawnych w praktyce nie jest jednak „opłacalne” – ustawodawca wyraźnie bowiem wskazał, że mają one zastosowanie do ustalania wysokości wynagrodzeń należnych od dnia 1 sierpnia 2021 r. Innymi słowy, ustalone wynagrodzenie w wyższej niż dotychczasowa wysokości będzie musiało zostać wyrównane od wskazanego w nowelizacji dnia, nawet w przypadku, gdy zostanie ustalone za kilka miesięcy.

JAKIE ZMIANY WPROWADZONO?

Wskazywane powyżej zmiany wprowadzono do szeregu ustaw mocą ustawy z dnia 17 września 2021 r. o zmianie ustawy o wynagrodzeniu osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe oraz niektórych innych ustaw. Jak już wspomniano, nowelizacja ta weszła w życie 1 listopada 2021 r. (pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu ogłoszenia – które nastąpiło w Dzienniku Ustaw z dniem 8 października 2021 r.). Zmiany odnoszące się do ustalania wynagrodzenia wójtom, burmistrzom, prezydentom miast oraz członkom zarządów powiatów wprowadzone zostały do ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych (dalej u.p.s.). Najistotniejsza z nich to wskazanie, że maksymalne wynagrodzenie tych osób nie może przekroczyć 11,2-krotności kwoty bazowej określonej w ustawie budżetowej dla osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe na podstawie przepisów ustawy z dnia 23 grudnia 1999 r. o kształtowaniu wynagrodzeń w państwowej sferze budżetowej oraz o zmianie niektórych ustaw. Dotychczas wynagrodzenie to nie mogło przekroczyć siedmiokrotności tej kwoty. Przekładając te współczynniki na konkretne wartości, to kwota bazowa wynosi obecnie 1 789,42 zł, co oznacza, że przed nowelizacją wynagrodzenie nie mogło przekroczyć
12 535,94 zł, a obecnie nie może przekroczyć
20 041,50 zł. Ustawodawca zdefiniował przy tym pojęcie maksymalnego wynagrodzenia (w nowo dodanym ust. 4 w art. 37 u.p.s.) jako sumy maksymalnego poziomu wynagrodzenia zasadniczego oraz maksymalnego poziomu dodatku funkcyjnego, a w przypadku wójtów, burmistrzów i prezydentów miast także kwoty dodatku specjalnego.
Niezmiennie przy tym wysokość wynagrodzenia uzależniona jest od wielkości gminy czy powiatu, a najwyższy poziom maksymalnego wynagrodzenia przypisany jest prezydentowi miasta stołecznego Warszawy. Nowe stawki określa rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 25 października 2021 r. w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych, które weszło w życie także 1 listopada 2021 r. Poniższa tabela prezentuje nowe maksymalne kwoty wynagrodzenia.

 tab sas6 6A

 ZMIANY W DODATKU SPECJALNYM

Bardzo istotną zmianę wprowadziło również ww. nowe rozporządzenie w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych w zakresie wysokości dodatku specjalnego. Przypomnijmy, że zgodnie z przepisem art. 36 ust. 3 u.p.s. „Wójtowi (burmistrzowi, prezydentowi miasta), staroście oraz marszałkowi województwa przysługuje dodatek specjalny”. W uprzednio obowiązującym rozporządzeniu w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych (rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 15 maja 2018 r. w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych) dodatek specjalny przysługiwał w kwocie wynoszącej co najmniej 20% i nieprzekraczającej 40% łącznie wynagrodzenia zasadniczego i dodatku funkcyjnego, a w urzędach miasta stołecznego Warszawy, miast (miast na prawach powiatu) powyżej 300 tys. mieszkańców – w kwocie nieprzekraczającej 50% łącznie wynagrodzenia zasadniczego i dodatku funkcyjnego (przepis § 6 starego rozporządzenia). Obecnie natomiast, również w § 6 rozporządzenia, wskazano, że dodatek specjalny przysługuje w kwocie wynoszącej 30% łącznie wynagrodzenia zasadniczego i dodatku funkcyjnego. Tym samym organy stanowiące JST utraciły uprawnienie do kształtowania wysokości tego dodatku.

WYNAGRODZENIE MINIMALNE

W dotychczasowych przepisach rozporządzenia w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych kwoty wynagrodzenia zasadniczego określały widełki, natomiast dodatek funkcyjny określany był maksymalną kwotą. Dodatek specjalny był natomiast na poziomie 20-40% sumy dwóch poprzednio wskazanych elementów łącznego wynagrodzenia albo 50% w określonych przypadkach. Tym samym brak było jednoznacznych rozwiązań prawnych, wskazujących na minimalną wysokość wynagrodzenia. Taki stan rzeczy uległ zmianie z dniem 1 listopada 2021 r., kiedy to w nowo dodanym ust. 4 do art. 37 u.p.s. wskazano, że wynagrodzenie nie może być niższe niż 80% wynagrodzenia maksymalnego, rozumianego jako suma wynagrodzenia zasadniczego, dodatku funkcyjnego i dodatku specjalnego.

CO WCHODZI W SKŁAD WYNAGRODZENIA?

Warto mieć również na uwadze fakt, że wskazane powyżej trzy elementy składające się na miesięczne wynagrodzenie, tj.: wynagrodzenie zasadnicze, dodatek funkcyjny i dodatek specjalny, nie są jedynymi. W dalszym ciągu bowiem na niezmienionych zasadach każdemu pracownikowi samorządowemu przysługuje dodatek za wieloletnią pracę, przyznawany na zasadach określonych w art. 38 ust. 1 u.p.s. Co przy tym istotne, wysokość dodatku za wieloletnią pracę nie wlicza się do wysokości tak maksymalnego, jak i minimalnego wynagrodzenia, o których mowa odpowiednio w ust. 3 i 4 art. 37 u.p.s.

KONIECZNE PODNIESIENIE WYNAGRODZENIA?

Wprowadzenie minimalnego poziomu wynagrodzenia, z jednoczesnym podniesieniem wysokości maksymalnego wynagrodzenia spowodowało, że nawet ci włodarze gmin i powiatów, którzy dotychczas mieli wynagrodzenie na maksymalnym poziomie, obecnie są poniżej nowego minimalnego poziomu. Aby zobrazować ten problem, warto posłużyć się przykładem wójta w najmniejszej gminie, tj. do 15 tys. mieszkańców.
W przypadku wójta takiej gminy maksymalne wynagrodzenie wynosiło dotychczas 9240 zł, na co składało się 4700 zł wynagrodzenia zasadniczego, 1900 zł dodatku funkcyjnego plus 2640 zł dodatku specjalnego (40% z sumy wynagrodzenia zasadniczego i dodatku funkcyjnego). Natomiast nowe przepisy wprowadzają następujące minimum: 80% maksymalnego wynagrodzenia rozumianego jako suma: maksymalnego poziomu wynagrodzenia zasadniczego (wskazanego w rozporządzeniu), maksymalnego poziomu dodatku funkcyjnego (wskazanego w rozporządzeniu) oraz kwoty dodatku specjalnego (30% z sumy wynagrodzenia zasadniczego i dodatku funkcyjnego). W efekcie ustawowe minimum dla wójta w gminie do 15 tys. mieszkańców to 80% z 17 420 zł [10 250 zł (wynagrodzenie zasadnicze) + 3 150 zł (dodatek funkcyjny) + 4 020 zł (dodatek specjalny]. Tym samym rady w tego typu gminach będą zobligowane podnieść wynagrodzenia swoim wójtom przynajmniej do poziomu 13 936 zł.
Podwyżki również dla innych
Warto zauważyć, że obligatoryjne określenie minimalnego poziomu wynagrodzenia w wysokości 80% wynagrodzenia maksymalnego odnosi się nie tylko do wójtów, burmistrzów, prezydentów miast i starostów. Przepis art. 37 ust. 4 u.p.s. wyraźnie bowiem wskazuje, że minimalne wynagrodzenie na wskazanym poziomie odnosi się do osób, o których mowa w art. 4 ust. 1 pkt 1 u.p.s. Tym samym, oprócz wskazanych powyżej podmiotów, są nimi również chociażby pozostali członkowie zarządu powiatu czy też członkowie zarządu związków międzygminnych, powiatów i powiatowo-gminnych (o ile wynagrodzenie przyznane jest im przepisami statutu tego związku).
Nie można pomijać również zmian, które nowelizacja wprowadziła do przepisów ustawy o samorządzie gminnym i ustawy o samorządzie powiatowym w zakresie wysokości diet radnych. Co prawda przepisy w tym zakresie nie określają minimalnej wysokości diet radnych, jednakże podniesiona została ich górna granica – z półtorakrotności kwoty bazowej na jej 2,4-krotność.

Podsumowując, choć wysokość wynagrodzenia pracowników samorządowych została podniesiona niejako przy okazji podniesienia wynagrodzenia osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe na szczeblu centralnym, zmiany w tym zakresie wymuszają szereg działań po stronie organów JST. Jak już bowiem wskazano, ustawodawca zdecydował się na postanowienie, że nowe zasady, a tym samym nowe wysokości wynagrodzeń, przysługiwać będą z mocą wsteczną od dnia 1 sierpnia 2021 r. Tym samym zwlekanie z dostosowaniem wysokości tych wynagrodzeń do nowej rzeczywistości prawnej w żadnym zakresie nie będzie korzystne dla budżetu, bowiem odpowiednie wyrównanie z wyżej wskazaną mocą wsteczną i tak będzie musiało zostać dokonane.

Mateusz Karciarz
prawnik w Kancelarii Radców Prawnych
Zygmunt Jerzmanowski i Wspólnicy sp. k. w Poznaniu

PODSTAWA PRAWNA:
– Ustawa z dnia 17 września 2021 r. o zmianie ustawy o wynagrodzeniu osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 1834).
– Ustawa z dnia 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych (Dz.U. z 2019 r. poz. 1282 z późn. zm.).
– Ustawy z dnia 23 grudnia 1999 r. o kształtowaniu wynagrodzeń w państwowej sferze budżetowej oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz.U. z 2020 r. poz. 1658).
– Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 25 października 2021 r. w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych (Dz.U. poz. 1960)
– Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 15 maja 2018 r. w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych (Dz.U. poz. 936 z późn. zm.)

SPIS TREŚCI

BIULETYN SAMORZĄDOWCA | AKTUALNOŚCI – SAS 6 / 2021

Ostatnia nowelizacja tzw. ustawy śmieciowej (ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach), czyli ustawa z dnia 11 sierpnia 2021 r. o zmianie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, ustawy – Prawo ochrony środowiska oraz ustawy o odpadach wprost wymusza zmianę jedynie uchwały w sprawie wyboru tzw. metody wodnej (konieczność wprowadzenia m.in. maksymalnej opłaty ponoszonej przez gospodarstwo domowe) oraz uchwały w sprawie stawek opłat ponoszonych przez właścicieli nieruchomości niezamieszkałych objętych systemem (z uwagi na podniesienie górnej granicy stawki tej opłaty). Zmiany, które wymuszają dostosowanie dotychczasowego brzmienia uchwały, mogą pojawić się jednak również w przypadku stawek opłat dla nieruchomości wykorzystywanych na cele rekreacyjno-wypoczynkowe
(o ile gmina ma tego rodzaju nieruchomości niezamieszkałe w systemie). Z dniem 1 stycznia 2022 r. zmianie ulega bowiem przepis art. 6j ust. 3b u.c.p.g. Dotychczas (tj. do końca 2021 r.) stanowił on, że ryczałtową opłatę uiszcza się od nieruchomości, na której znajduje się domek letniskowy lub innej nieruchomości wykorzystywanej na cele rekreacyjno-wypoczynkowe. Nowe brzmienie rozstrzyga natomiast problem, gdy na jednej nieruchomości znajduje się kilka domków letniskowych. I tak, począwszy od 1 stycznia 2022 r. opłata będzie należna od domku letniskowego na nieruchomości lub innej nieruchomości wykorzystywanej na cele rekreacyjno-wypoczynkowe. Tym samym, konieczne jest zweryfikowanie treści dotychczasowych uchwał odnoszących się do tego rodzaju nieruchomości i wprowadzenie stosownych zmian. Co przy tym istotne, zgodnie z nowym przepisem ust. 3bc w art. 6j u.c.p.g., uchwała ta może zostać zmieniona do końca kwietnia danego roku, którego dotyczy roczna opłata ryczałtowa.

SPIS TREŚCI

BIULETYN SAMORZĄDOWCA | AKTUALNOŚCI – SAS 6 / 2021

Z dniem 1 stycznia 2022 r. wejdzie w życie ustawa z dnia 29 października 2021 r. o ułatwieniu w prowadzeniu handlu w piątki i soboty przez rolników i ich domowników. Ustawa zakłada, że rada gminy w drodze uchwały zobowiązana będzie do wyznaczenia miejsc do prowadzenia takiego handlu. Wyznaczając takie miejsca rada gminy będzie brała pod uwagę w szczególności dogodną komunikację, bliską lokalizację z centrum danej gminy lub miasta lub bliską lokalizację miejsc atrakcyjnych turystycznie.
Przedmiotem handlu na wyznaczonych miejscach będą mogły być tylko produkty rolne lub spożywcze oraz wyroby rękodzieła wytworzone w gospodarstwie rolnym. Jednocześnie rada gminy zobowiązana będzie do uchwalenia regulaminu określającego zasady prowadzenia handlu w piątki i soboty przez rolników i ich domowników na ww. wyznaczonych miejscach.
Rolnicy i ich domownicy prowadzący w piątki i soboty handel w rozumieniu przedstawianej ustawy (tj. proces sprzedaży polegający na wymianie produktów rolnych lub spożywczych oraz wyrobów rękodzieła wytworzonych w gospodarstwie rolnym na środki pieniężne) zwolnieni będą jednocześnie z opłaty targowej.
Ustawa choć nakazuje radom gmin podjęcie stosownych uchwał (o których mowa powyżej), nie określa jednak terminu, w jakim powinno to nastąpić.

SPIS TREŚCI

DODATEK ORZECZNICTWO I ROZSTRZYGNIĘCIA DLA SAMORZĄDÓW - SAS 6 / 2021

Rozstrzygnięcie nadzorcze wojewody podlaskiego z 2 listopada 2021 r., nr NK-II.4131.110.2021

Rada gminy nie ma legitymacji do samodzielnego określenia podmiotów, od których dochodzić należy zwrotu wydatków poniesionych na organizację pogrzebu, jak i źródeł dochodzenia oraz kolejności. Radzie gminy nie przysługuje także kompetencja do rozstrzygania o kosztach pogrzebu oraz zasadach zwrotu tych kosztów.

Tak wynika z rozstrzygnięcia nadzorczego wojewody podlaskiego stwierdzającego nieważność niektórych postanowień uchwały rady gminy w sprawie określenia zasad sprawowania pogrzebów przez gminę oraz określenia zwrotu wydatków na pokrycie kosztów pogrzebu.
W § 6 uchwały rada gminy przyjęła zasady zwrotu poniesionych wydatków związanych ze sprawieniem pochówku. Natomiast w § 7 zawarto postanowienia dotyczące przypadków, w których wójt może odstąpić od żądania zwrotu wydatków na pokrycie kosztów pogrzebu. Przepisy te zakwestionował organ nadzoru.
W ocenie wojewody podlaskiego zapisy § 6 uchwały pozostają w sprzeczności z art. 96 ust. 3 ustawy o pomocy społecznej. Zgodnie z jego treścią „w przypadku pokrycia kosztów pogrzebu przez gminę poniesione wydatki podlegają zwrotowi z masy spadkowej, jeżeli po osobie zmarłej nie przysługuje zasiłek pogrzebowy”. - Wiążący charakter przepisu art. 96 ust. 3 ustawy o pomocy społecznej oznacza, że rada gminy nie ma legitymacji modyfikowania wskazanych regulacji ustawowych i do samodzielnego określenia podmiotów, od których dochodzić należy zwrotu wydatków poniesionych na organizację pogrzebu, jak ich źródeł dochodzenia oraz kolejności – podkreślił wojewoda podlaski.
W ocenie organu nadzoru powołane w podstawie prawnej przepisy ustawy o pomocy społecznej nie przyznają też radzie gminy kompetencji do rozstrzygania o kosztach pogrzebu i zasadach zwrotu tych kosztów (§ 7 badanej uchwały). Stosownie do art. 96 ust. 3 ustawy o pomocy społecznej, w przypadku pokrycia kosztów pogrzebu przez gminę, poniesione wydatki podlegają zwrotowi z masy spadkowej, jeżeli po osobie zmarłej nie przysługuje zasiłek pogrzebowy. Artykuł 96 ust. 1 ustawy wskazuje osoby zobowiązane do zwrotu wydatków poniesionych na świadczenia z pomocy społecznej. Zatem ustawa w art. 96 ust. 3 wprost stanowi, na jakich zasadach może nastąpić zwrot za świadczenie, jakim jest sprawienie pogrzebu. Zwrot ten następuje z masy spadkowej, jeżeli po osobie zmarłej nie przysługuje zasiłek pogrzebowy i nie jest uzależniony od kryterium dochodowego osoby zobowiązanej do zwrotu poniesionych kosztów pogrzebu. W myśl art. 96 ust. 4 ustawy o pomocy społecznej, rada gminy określa, w drodze uchwały, zasady zwrotu wydatków na świadczenia z pomocy społecznej, o których mowa w ust. 2, będących w zakresie zadań własnych. Świadczenia te obejmują wydatki na usługi, pomoc rzeczową, zasiłki na ekonomiczne usamodzielnienie, zasiłki okresowe i zasiłki celowe. - Regulacja art. 96 ust. 4 ustawy wskazuje jednak, że z zakresu tych świadczeń ustawodawca wyłączył pokrycie kosztów pogrzebu, przenosząc regulacje tej materii do art. 96 ust. 3, a ten nie upoważnia rady do rozstrzygania o kwestiach zwrotu wydatków za sprawianie pogrzebu – podkreślił wojewoda podlaski.

SPIS TREŚCI

DODATEK ORZECZNICTWO I ROZSTRZYGNIĘCIA DLA SAMORZĄDÓW - SAS 6 / 2021

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie z 18 lutego 2021 r., sygn. akt II SA/Sz 6/21

Lista obecności pracownika organu administracji publicznej stanowi informację publiczną, gdyż dotyczy organizacji pracy w tym organie oraz służy weryfikacji sposobu, w jaki pracownik wywiązuje się ze swoich obowiązków w tym zakresie. Ujawnianie takich danych uzasadnione jest wymogiem bezwzględnej transparentności zasad funkcjonowania i organizacji pracy w organach administracji.

Tak wynika z wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku rozstrzygającego spór pomiędzy obywatelem, a powiatowym lekarzem weterynarii o udostępnienie informacji publicznej.
Obywatel wystąpił do powiatowego lekarza weterynarii o udostępnienie informacji:

  • wysokości wynagrodzenia Powiatowego Lekarza Weterynarii i Głównego Księgowego,
  • skanu listy obecności Powiatowego Lekarza Weterynarii oraz Głównego Księgowego za ostatni miesiąc,
  • kierunku studiów ukończonych przez Powiatowego Lekarza Weterynarii oraz Głównego Księgowego wraz z nazwą szkoły wyższej,
  • ilości nagród i premii przyznanych Powiatowemu Lekarzowi Weterynarii oraz Głównemu Księgowemu w okresie od grudnia 2020 r. do marca 2021 r.
  • Powiatowy lekarz weterynarii udzielił odpowiedzi na wszystkie pytania. Z tym, że na pytanie nr 2 (skan list obecności w pracy powiatowego lekarza weterynarii oraz głównego księgowego za ostatni miesiąc) odpowiedział w następujący sposób „informacje zawarte w listach obecności stanowią dane osobowe szczególnych kategorii, które podlegają wyjątkowej ochronie i nie są ogólnodostępne”.

Obywatel wniósł skargę do WSA w Gdańsku. Zarzucił w niej powiatowemu lekarzowi weterynarii, że ten nie rozpoznał wniosku w zakresie pkt 2. W tym zakresie zarzucił organowi naruszenie art. 1 i art. 6 ustawy o dostępie do informacji publicznej poprzez przyjęcie, że wnioskowane informacje nie są informacją publiczną oraz wniósł o zobowiązanie organu do rozpoznania wniosku w zakresie punktu 2 i stwierdzenie, że organ dopuścił się bezczynności.
W odpowiedzi na skargę powiatowy lekarz weterynarii wniósł o jej oddalenie i wskazując, że skarżący w sposób niebudzący wątpliwości został powiadomiony o odmowie udostępnienia części żądanych informacji ze względu na ich szczególną ochronę.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku uznał, że skarga obywatela jest zasadna.
Zgodnie z art. 61 ust. 1 Konstytucji RP obywatel ma prawo do uzyskiwania informacji o działalności organów władzy publicznej oraz osób pełniących funkcje publiczne. Prawo to obejmuje również uzyskiwanie informacji o działalności organów samorządu gospodarczego i zawodowego, a także innych osób oraz jednostek organizacyjnych w zakresie, w jakim wykonują one zadania władzy publicznej i gospodarują mieniem komunalnym lub majątkiem Skarbu Państwa.
Szczegółową regulację dotyczącą udostępniania informacji publicznej zawiera ustawa z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej (dalej: u.d.i.p.). Obowiązane do udostępniania informacji publicznej są organy władzy publicznej (art. 4 ust. 1 pkt 1 u.d.i.p.). Bezspornie zatem powiatowy lekarz weterynarii jako organ władzy publicznej jest obowiązany do udostępniania informacji publicznej będącej w jego posiadaniu.
W orzecznictwie przyjmuje się, że informacją publiczną jest każda wiadomość wytworzona przez szeroko rozumiane władze publiczne a także inne podmioty, które tę władzę realizują bądź gospodarują mieniem komunalnym lub majątkiem Skarbu Państwa, w zakresie ich kompetencji. Tę ogólną definicję doprecyzowuje art. 6 ust. 1 u.d.i.p., wskazując m.in., że udostępnieniu podlega informacja publiczna, w szczególności o podmiotach, o których mowa w art. 4 ust. 1, w tym o majątku, którym dysponują (art. 6 ust. 1 pkt 2 lit. f u.d.i.p.), o organach i osobach sprawujących w nich funkcje i ich kompetencjach (art. 6 ust. 1 pkt 2 lit. d u.d.i.p.), o zasadach ich funkcjonowania, w tym o trybie działania władz publicznych i ich jednostek organizacyjnych (art. 6 ust. 1 pkt 3 lit. a u.d.i.p.).

W określonych przypadkach na organie spoczywa obowiązek zawiadomienia wnioskodawcy o niedopuszczalności zastosowania trybu wnioskowego udostępnienia informacji publicznej, co jest uzasadnione w szczególności w następujących sytuacjach:

  • informacja objęta żądaniem wniosku nie stanowi informacji publicznej,
  • podmiot, do którego wniosek został złożony, nie posiada objętej jego żądaniem informacji publicznej,
  • zasady i tryb udostępniania informacji publicznej zostały odmiennie określone w innych ustawach w rozumieniu art. 1 ust. 2 u.d.i.p.,
  • informacja publiczna została zamieszczona w BIP lub w centralnym repozytorium.

Zdaniem Sądu, w niniejszej sprawie powiatowy lekarz weterynarii dopuścił się bezczynności w udostępnieniu informacji publicznej w zakresie udostępnienia list obecności powiatowego lekarza weterynarii oraz głównego księgowego, a na taką ocenę wpływ miał zarówno charakter żądanej informacji, jak i sposób ustosunkowania się organu do wniosku skarżącej w tym zakresie.
Informacja w postaci list obecności powiatowego lekarza weterynarii oraz głównego księgowego tego organu niewątpliwie stanowi informację publiczną i winna podlegać udostępnieniu. W orzecznictwie sądowoadministracyjnym nie ulega bowiem wątpliwości, że lista obecności pracownika organu administracji publicznej stanowi informację publiczną, gdyż dotyczy organizacji pracy w tym organie oraz służy weryfikacji sposobu, w jaki pracownik wywiązuje się ze swoich obowiązków w tym zakresie. Ujawnianie takich danych uzasadnione jest wymogiem bezwzględnej transparentności zasad funkcjonowania i organizacji pracy w organach administracji.

SPIS TREŚCI

PRAWO PRACY - SAS 6 / 2021

Pracodawcy samorządowi – m.in. w celu racjonalizacji kosztów związanych z zatrudnianiem pracowników oraz zapewnienia sprawnej obsługi mieszkańców – często dokonują zmian kadrowych polegających na likwidacji oraz łączeniu stanowisk pracy.

I. SPOSOBY DOKONYWANIA ZMIAN KADROWYCH I ZAGADNIENIA Z TYM ZWIĄZANE

Likwidacja stanowiska pracy danego pracownika łączy się bardzo często z koniecznością rozwiązania z nim stosunku pracy. Na podstawie odesłania z art. 43 ust. 1 ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych (dalej u.p.s.), z uwagi na brak odrębnej regulacji tych kwestii w pragmatyce służbowej właściwej dla tej grupy pracowników, należy stosować przepisy ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (dalej k.p.).

Rozwiązanie umowy za porozumieniem lub wypowiedzeniem

O ile pracownik wyraża wolę rozwiązania umowy o pracę istnieje możliwość zawarcia porozumienia rozwiązującego umowę, na podstawie o treść art. 30 § 1 pkt 1 k.p. Co prawda przepisy nie obligują, aby takie porozumienie było stwierdzone na piśmie, jednak z ostrożności dla celów dowodowych warto sporządzić dokument potwierdzający wolę stron zmierzających do zakończenia łączącej je umowy ze wskazaniem, że stosunek pracy uległ rozwiązaniu w na podstawie porozumienia stron oraz z określeniem daty rozwiązania umowy.
W przypadku kiedy pracownik nie wyraża zgody na rozwiązanie umowy za porozumieniem stron, pracodawca ma prawo rozwiązać umowę na podstawie art. 30 § 1 pkt 2 poprzez złożenie oświadczenia woli o rozwiązaniu umowy za wypowiedzeniem. Należy pamiętać, że w tym wypadku, inaczej niż przy porozumieniu zmieniającym, pracodawca musi wręczyć pracownikowi takie oświadczenie na piśmie, a także że powinno ono zawierać pouczenie o przysługującym pracownikowi prawie odwołania do sądu pracy (bez względu na to, czy strony łączy umowa na okres próbny, na czas określony czy na czas nieokreślony). Dodatkowo oświadczenie pracodawcy o wypowiedzeniu umowy na czas nieokreślony powinno zawierać wskazanie przyczyny, stanowiącej faktyczną podstawę jego decyzji.

Okres wypowiedzenia

Minimalna długość okresu wypowiedzenia jest uregulowania w Kodeksie pracy. Zgodnie z art. 36 § 1 k.p., w przypadku umowy na czas określony i na czas nieokreślony wynosi ona: 2 tygodnie, jeżeli pracownik był zatrudniony krócej niż 6 miesięcy; 1 miesiąc, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 6 miesięcy; 3 miesiące, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 3 lata. W przypadku umowy na okres próbny okres wypowiedzenia wynosi: 3 dni robocze, jeżeli okres próbny nie przekracza 2 tygodni; 1 tydzień, jeżeli okres próbny jest dłuższy niż 2 tygodnie; 2 tygodnie, jeżeli okres próbny wynosi 3 miesiące, (art. 34 k.p.). Co istotne, okres wypowiedzenia umowy o pracę obejmujący tydzień lub miesiąc albo ich wielokrotność kończy się odpowiednio w sobotę lub w ostatnim dniu miesiąca. Oznacza to, że w przypadku min. 1-miesięcznego okresu wypowiedzenia, wręczenie pracownikowi wypowiedzenia w ciągu miesiąca (np. 2 czerwca) będzie skutkowało rozwiązaniem umowy nie z dniem 2 lipca, ale dopiero z dniem 31 lipca. Dlatego w praktyce pracodawcy bardzo często decydują się na wręczenie wypowiedzenia pod koniec miesiąca.
Okres wypowiedzenia jest określony w ustawie, jednak w praktyce strony na podstawie porozumienia mogą go dowolnie kształtować. Ustalenie przez strony umowy wcześniejszego terminu jej rozwiązania za wypowiedzeniem nie wpływa co do zasady na tryb jej rozwiązania. Wyjątkowo, jeśli data rozwiązania umowy za wypowiedzeniem będzie zbieżna z datą wręczenia wypowiedzenia, może być to uznane za obejście przepisów o rozwiązaniu umowy za porozumieniem stron. Dodatkowo, na podstawie art. 36 (2) k.p. w związku z wypowiedzeniem umowy o pracę, pracodawca może zwolnić pracownika z obowiązku świadczenia pracy do upływu okresu wypowiedzenia. W okresie tego zwolnienia pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia. Warto wiedzieć, że zgodnie z najnowszym orzecznictwem Sądu Najwyższego zwolnienie pracownika z obowiązku świadczenia pracy z art. 362 k.p. nie jest czynnością prawną (oświadczeniem woli) w rozumieniu art. 61 § 1 k.c., ale realizowane jest w ramach uprawnień kierowniczych pracodawcy (art. 22 § 1 k.p.). W konsekwencji pracodawca ma prawo wtórnie zobowiązać pracownika do świadczenia pracy (zgoda zatrudnionego nie jest wymagana), mimo że wcześniej został on z tego obowiązku zwolniony (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 września 2019 r., sygn. akt: III PK 96/18).
W praktyce zdarza się, że pracodawca i pracownik korzystają z tej instytucji również w przypadku rozwiązania umowy o pracę za porozumieniem stron lub w przypadku wypowiedzenia złożonego przez pracownika.
Zdarza się również, że pracownik, z którym pracodawca zdecydował się rozwiązać umowę za wypowiedzeniem nie wykorzystał całego przysługującego mu urlopu wypoczynkowego. W takiej sytuacji pracodawca ma prawo zobowiązać pracownika do wykorzystania zaległego urlopu w okresie wypowiedzenia (art. 1671 k.p.). W przeciwnym wypadku po ustaniu stosunku pracy niezbędne będzie wypłacenie pracownikowi ekwiwalentu za niewykorzystany, przysługujący mu u tego pracodawcy urlop wypoczynkowy.

Wypowiedzenie lub porozumienie zmieniające

Poza definitywnym rozstaniem się z pracownikiem pracodawcy samorządowi czasami w przypadku reorganizacji mają możliwość zaproponowania pracownikowi innej pracy. W takiej sytuacji, podobnie jak przy rozwiązaniu umowy, istnieje możliwość dokonania zmian na podstawie wypowiedzenia zmieniającego lub porozumienia zmieniającego.
Wypowiedzenie warunków pracy lub płacy uważa się za dokonane, jeżeli pracownikowi zaproponowano na piśmie nowe warunki (art. 42 § 2 k.p.). Co do zasady, przy wypowiedzeniu zmieniającym stosuje się przepisy dotyczące wypowiedzenia definitywnego (m.in. w zakresie dotyczącym przyczyny, formy pisemnej czy pouczenia o możliwości odwołania do sądu pracy). Pracownik ma prawo odmowy przyjęcia zaproponowanych mu warunków pracy lub płacy. W takiej sytuacji umowa o pracę rozwiązuje się z upływem okresu dokonanego wypowiedzenia. Jeżeli pracownik przed upływem połowy okresu wypowiedzenia nie złoży oświadczenia o odmowie przyjęcia zaproponowanych warunków, uważa się, że wyraził zgodę na te warunki. Należy pamiętać, że pismo pracodawcy wypowiadające warunki pracy lub płacy powinno zawierać pouczenie w tej sprawie. W razie braku takiego pouczenia pracownik może do końca okresu wypowiedzenia złożyć oświadczenie o odmowie przyjęcia zaproponowanych warunków (art. 42 § 3 k.p.).
Marginalnie warto wspomnieć, że jeżeli wymagają tego potrzeby jednostki, pracownikowi samorządowemu można powierzyć, na okres do 3 miesięcy w roku kalendarzowym, wykonywanie innej pracy niż określona w umowie o pracę, zgodnej z jego kwalifikacjami. W okresie tym przysługuje pracownikowi wynagrodzenie stosowne do wykonywanej pracy, lecz nie niższe od dotychczasowego. (art. 21 u.p.s.) Powyższe stanowi decyzję pracodawcy samorządowego i nie wymaga składania oświadczenia o wypowiedzeniu warunków pracy i płacy (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 kwietnia 2017 r., sygn. akt: I PK 345/16). Należy jednak pamiętać, że podjęcie takiej decyzji nie jest związane wprost z likwidacją stanowiska pracownika. Po zakończeniu okresu, na który powierzono obowiązki, pracownik co do zasady powinien wrócić na dotychczas zajmowane stanowisko.

Pracownicy pod ochroną

Dodatkowo warto mieć na uwadze, że są grupy pracowników np. osoby w wieku przedemerytalnym, osoby chronione z uwagi na uprawnienia związane z rodzicielstwem czy działalność związkową itp., co do których możliwość dokonania wypowiedzenia umowy może być wyłączona, a możliwość zmiany warunków pracy i płacy w drodze wypowiedzenia zmieniającego – ograniczona. Należy również pamiętać, że w przypadku objęcia pracownika ochroną związkową, w zależności od rodzaju tej ochrony, przed wręczeniem mu wypowiedzenia należy wystąpić o wyrażenie opinii lub zgody przez reprezentujący go związek zawodowy.

Odprawa

Likwidacja stanowiska pracy stanowi przyczynę niedotyczącą pracowników. W takiej sytuacji, o ile pracodawca samorządowy zatrudnia co najmniej 20 pracowników, pracownik, z którym stosunek pracy został rozwiązany z uwagi na likwidację stanowiska ma prawo do odprawy na podstawie art. 10 ust. 1 w zw. z art. 8 ust. 1 pkt 1-3 ustawy z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników. Wysokość odprawy jest określona w tej ustawie i stanowi odpowiednio równowartość jednomiesięcznego wynagrodzenia (liczonego jak ekwiwalent pieniężny za urlop wypoczynkowy), jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy krócej niż 2 lata; dwumiesięcznego wynagrodzenia, jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy od 2 do 8 lat; trzymiesięcznego wynagrodzenia, jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy ponad 8 lat. Maksymalna wysokość odprawy przyznawana na podstawie ustawy nie może przekroczyć 15-krotności minimalnego wynagrodzenia, obowiązującego w dniu rozwiązania stosunku pracy.

 

I. LIKWIDACJA LUB ŁĄCZENIE STANOWISK JAKO PRZYCZYNA ROZWIĄZANIA UMOWY LUB ZMIANY WARUNKÓW PRACY I PŁACY

Jak było to już wskazywane, w przypadku złożenia pracownikowi oświadczenia o wypowiedzeniu umowy o pracę lub wypowiedzeniu warunków pracy i płacy, w piśmie pracodawcy musi znaleźć się przyczyna tej decyzji.
Przyczyna wypowiedzenia nie musi mieć szczególnej wagi czy nadzwyczajnej doniosłości, skoro wypowiedzenie jest zwykłym sposobem rozwiązania bezterminowego stosunku pracy (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 maja 2016 r., sygn. akt: I PK 155/15). W praktyce likwidacja stanowiska może być związana z przekazaniem obowiązków innym pracownikom lub podmiotowi zewnętrznemu, ewentualnie z rezygnacją wykonywania przez pracodawcę niektórych zadań.
Zgodnie z jednolitym orzecznictwem reorganizacja struktury jednostki i związana z tym likwidacja stanowiska może stanowić uzasadnioną przyczynę rozwiązania stosunku pracy (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 lipca 2001 r., sygn. akt: I PKN 541/00). Sąd Najwyższy wskazuje również, że prawo pracodawcy do podjęcia decyzji o rozdzieleniu zadań wykonywanych przez konkretnego pracownika z likwidowanego stanowiska pomiędzy innych, już zatrudnionych pracowników, jest dopuszczalne i niczym nieograniczone. Sąd Najwyższy dopuszcza możliwość powierzenia tych czynności osobom (podmiotom) niepozostającym z pracodawcą w stosunku pracy. W takiej sytuacji w ocenie Sądu Najwyższego dochodzi do likwidacji stanowiska pracy, mimo że nadal określone zadania są wykonywane na rzecz pracodawcy (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 czerwca 2018 r., sygn. akt: I PK 48/17, por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 grudnia 2013 r., sygn. akt: II PK 67/13). Co więcej, likwidacja konkretnego stanowiska pracy, w ramach zmiany struktury zakładu pracy, uzasadnia zwolnienie pracownika bez potrzeby oceny jego ewentualnej przydatności na innych stanowiskach i porównywania go z pracownikami zatrudnionymi na innych stanowiskach (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 listopada 2014 r., sygn. akt: I PK 73/14). Co do zasady kontroli sądu nie podlega ocena zasadności przyjętej przez pracodawcę decyzji o zmianie struktury organizacyjnej zakładu pracy (zob. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 lutego 2015 r., sygn. Akt: II PK 208/04).
Dodatkowo warto nadmienić, że w momencie wręczania wypowiedzenia pracownikowi likwidacja nie musi być już zakończona. Prawidłowym działaniem pracodawcy będzie również wręczenie wypowiedzenia, kiedy podjęte zostały już w znacznym stopniu działania zmierzające do likwidacji stanowiska tak, aby okres wypowiedzenia upłynął w momencie zakończenia zmian organizacyjnych i np. faktycznego zaprzestania wykonywania danych czynności. Jeżeli przyczyną wypowiedzenia jest likwidacja stanowiska pracy, wystarczy, że decyzja o niej jest na tyle zaawansowana realizacyjnie, że nie ma wątpliwości co do jej przeprowadzenia (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 grudnia 2001 r. wydany w sprawie sygn. akt: I PKN 733/00).

Kryteria doboru do zwolnienia pracownika

W praktyce bardzo często pracodawcy likwidują jedno z grupy takich samych stanowisk. W takiej sytuacji co do zasady niezbędnym elementem przyczyny wypowiedzenia, poza informacją o likwidacji stanowiska, będzie wskazanie kryteriów doboru do zwolnienia konkretnego pracownika. Przez kryteria doboru do zwolnienia należy rozumieć motywy, dla których pracodawca zdecydował się rozwiązać umowę z konkretnym pracownikiem z kilku zajmujących takie same stanowiska tak, aby pracownik miał informację, że przyczyną rozwiązania z nim umowy jest likwidacja jego stanowiska oraz dlaczego to konkretnie co do niego taka decyzja została podjęta. Kryteria doboru do zwolnienia mogą być związane np. ze stażem pracy, oceną efektywności, doświadczeniem i wiedzą czy sytuacją majątkową i rodzinną pracownika. Należy pamiętać, że kryteria doboru muszą być kategoriami obiektywnymi.
Przyczyna wypowiedzenia, w tym przyczyna szeroko pojęta, obejmująca również kryteria doboru do zwolnienia, jest elementem stanu faktycznego. Powinna ona stanowić odzwierciedlenie motywów pracodawcy, skutkujących podjęciem decyzji o rozwiązaniu umowy lub wypowiedzeniu warunków pracy i płacy. O ile nie ma wątpliwości, że przy likwidowaniu jednego z kilku takich samych stanowisk wskazanie kryteriów doboru do zwolnienia jest niezbędne, pewne wątpliwości może budzić sytuacja łączenia stanowisk. Orzecznictwo stoi na stanowisku, że w przypadku likwidacji jednoosobowego stanowiska i podziału kompetencji z tego pracownika pomiędzy kilku pracowników, nie ma konieczności stosowania kryteriów doboru do zwolnienia. Należy jednak przyjąć, że w sytuacji połączenia dwóch stanowisk w jedno i konieczności zwolnienia jednego z dwóch pracowników zajmujących łączone stanowiska należy wskazać kryteria, jakimi kierował się pracodawca rozwiązując umowę z konkretną osobą. Takie stanowisko zaprezentował Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 11 lutego 2005 r. sygn. akt I PK 178/04. Podobne stanowisko jest prezentowane również przez doktrynę m.in. Ludwika Florka. Według niego „od ogólnej zasady braku obowiązku zastosowania kryteriów doboru do zwolnienia przy likwidacji pojedynczego stanowiska istnieją wyjątki, jak np. połączenie dwóch stanowisk, na skutek czego jedno ulega likwidacji.” (L. Florek (red.) Kodeks pracy. Komentarz, wyd. III). Podobne wnioski można wysnuć również z najnowszego orzecznictwa Sądu Najwyższego. Zgodnie z uzasadnieniem wyroku Sądu Najwyższego z dnia 9 lipca 2020 r. w sprawie sygn. akt: III PK 31/19: wskazanie kryteriów doboru pracownika do zwolnienia, jako uzupełnienie ogólnie określonej przyczyny rozwiązania stosunku pracy w postaci zmian organizacyjnych, uwidacznia cały kontekst sytuacyjny, w jakim doszło do zwolnienia konkretnej osoby i pozwala pracownikowi zorientować się, dlaczego to jemu złożono tej treści oświadczenie woli, oraz podjąć próbę podważenia zasadności dokonanego przez pracodawcę rozwiązania stosunku pracy.
Tym samym warto pamiętać, aby wskazywać kryteria doboru do zwolnienia zarówno w sytuacji kiedy likwidujemy jedno z kilku analogicznych stanowisk, jak i w przypadku połączenia dwóch stanowisk w jedno.
Marginalnie należy wspomnieć, że w orzecznictwie pojawiają się również stanowiska, że oceniając, czy pracodawca podał konkretną przyczynę wypowiedzenia o pracę, tym samym czy naruszył art. 30 § 4 k.p., należy uwzględnić inne, znane pracownikowi wcześniej, okoliczności uściślające tę przyczynę (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 lutego 2005 r., sygn. akt: II PK 208/04). Nieprecyzyjne wskazanie przez pracodawcę przyczyny wypowiedzenia nie narusza art. 30 § 4 k.p., jeżeli w okolicznościach danej sprawy, z uwzględnieniem informacji podanych pracownikowi przez pracodawcę w inny sposób, stanowi to dostateczne sprecyzowanie tej przyczyny (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 stycznia 2015 r., sygn. akt: I PK 140/14). Zgodnie z najnowszym orzecznictwem Sądu Najwyższego kryteria doboru do zwolnienia nie muszą być wskazane w ramach przyczyny wypowiedzenia, jeśli są oczywiste lub znane pracownikowi (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 lipca 2020 r., sygn. akt: III PK 31/19).
Podsumowując, likwidacja stanowiska pracy może stanowić uzasadnioną podstawę rozwiązania umowy o pracę. Należy jednak pamiętać, aby z ostrożności zawsze, jeśli stosowane są przez pracodawcę kryteria doboru do zwolnienia konkretnego pracownika, wskazywać je również w treści przyczyny w dokumencie wypowiedzenia. W przypadku nieprawidłowego sformułowania treści wypowiedzenia, w tym podania niepełnej lub nieprawdziwej przyczyny, pracownik ma prawo domagać się przed sądem pracy w zależności od swojego wyboru odszkodowania lub przywrócenia do pracy.

Ewa Bicka
radca prawny
w Kancelarii Prawnej
Filipek & Kamiński sp.j.

PODSTAWA PRAWNA
– Ustawa z dnia 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych (Dz.U. 2019.1282 t.j. z dnia 11 lipca 2019 r.)
– Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz.U.2020.1320 t.j. z dnia 30 lipca 2020 r. ze zm.)
– Ustawa z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (Dz.U. 2018.1969 t.j. z dnia 15 maja 2018 r. ze zm.)

SPIS TREŚCI

FINANSE SAMORZĄDU - SAS 6 / 2021

Od 1 stycznia 2022 r. następuje ważna zmiana w wysokości stawek, które gmina może ustalić w podatkach i opłatach lokalnych. Następuje również zmiana w wysokości stawek maksymalnych w podatku od środków transportowych obowiązujących w 2022 r. Natomiast brak jest zmiany w wysokości stawek minimalnych w podatku od środków transportowych obowiązujących w 2022 r.

W poprzednim numerze SAS przedstawiliśmy w zestawieniu tabelarycznym nowe stawki podatku od nieruchomości oraz opłat lokalnych: targowej, miejscowej, uzdrowiskowej, od posiadania psów i reklamowej. Poniżej przedstawiamy zestawienie, w ujęciu tabelarycznym, nowych stawek w podatku od środków transportowych. Stawki maksymalne w podatku od środków transportowych obowiązujących w 2022 r. są wyższe w porównaniu z 2021 rokiem o 3,6% (czyli o wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych w I półroczu 2021 r. w stosunku do I półrocza 2020 r.). Na podstawie art. 10 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych rada gminy określa, w drodze uchwały, wysokość stawek podatku od środków transportowych, z tym że roczna stawka podatku od jednego środka transportowego nie może przekroczyć:

tab sas6 2

Niezależnie od powyższych stawek, które są stawkami maksymalnymi w podatku od środków transportowych, równocześnie przepisy (na mocy art. 10 ust. 3 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych) wprowadzają stawki minimalne, które zostały określone w Zał. 1-3 do ustawy, a które, na mocy art. 12b powołanej ustawy, ulegają przeliczeniu na następny rok podatkowy, zgodnie z procentowym wskaźnikiem kursu euro na pierwszy dzień roboczy października danego roku, w stosunku do kursu euro w roku poprzedzającym dany rok podatkowy, przy czym do przeliczenia stawek określonych w Załącznikach nr 1-3 stosuje się kurs wymiany euro i walut krajowych opublikowany w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej, zaś minister właściwy do spraw finansów publicznych oblicza corocznie wskaźnik, o którym mowa w ust. 1. Jeżeli wskaźnik jest niższy niż 5%, stawki określone w Załącznikach nr 1-3 nie ulegają zmianie w następnym roku podatkowym. Przeliczone stawki zaokrągla się w górę do pełnych groszy.
Efekty takiego przeliczenia na 2022 r. zostały zawarte w obwieszczeniu Ministra Finansów, Funduszy i Polityki Regionalnej z dnia 22 lipca 2021 r. w sprawie górnych granic stawek kwotowych podatków i opłat lokalnych na rok 2022, wydanym na podstawie art. 12b ust. 4 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych.
Ponieważ procentowy wskaźnik kursu euro na dzień 1 października 2021 r. w stosunku do kursu euro na dzień 1 października 2020 r. jest niższy niż 5%, to stawki minimalne podatku od środków transportowych w 2022 r. będą obowiązywały w wysokości określonej na 2021 r. Przedstawiamy zawarte w załącznikach 1-3 do powyższego rozporządzenia zestawienie stawek minimalnych.

Załącznik nr 1
Stawki minimalne podatku dla pojazdów określonych w art. 8 pkt 2 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych, czyli dla samochodów ciężarowych o dopuszczalnej masie całkowitej równej lub wyższej niż 12 ton.

tab sas6 3

 

Załącznik nr 2
Stawki minimalne podatku dla pojazdów określonych w art. 8 pkt 4 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych, czyli dla ciągników siodłowych i balastowych, przystosowanych do używania łącznie z naczepą lub przyczepą o dopuszczalnej masie całkowitej zespołu pojazdów równej lub wyższej niż 12 ton.

tab sas6 4

Załącznik nr 3
Stawki minimalne podatku dla przyczep i naczep określonych w art. 8 pkt 6 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych, czyli dla przyczep i naczep, które łącznie z pojazdem silnikowym posiadają dopuszczalną masę całkowitą równą lub wyższą niż 12 ton, z wyjątkiem związanych wyłącznie z działalnością rolniczą prowadzoną przez podatnika podatku rolnego.

tab sas6 5

Adrianna Elżbieta Grzymska-Truksa
radca prawny

PODSTAWA PRAWNA
– Ustawa z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (j.t.: Dz.U. z 2019 r. poz. 1170 ze zm.)

SPIS TREŚCI

 

POSTĘPOWANIE ADMINISTRACYJNE - SAS 6 / 2021

Pomimo, iż od 5 października minęło już sporo czasu, to jednak istnieją wątpliwości, które zmiany weszły w życie w tej dacie. Tym bardziej, iż najpopularniejsze programy dotyczące elektroniki prawniczej przy poszczególnych zmianach podają komunikaty typu np. „art. 39 zmieniony przez art. 61 pkt 5 ustawy z dnia 18 listopada 2020 r. (Dz.U. 2020.2320) zmieniającej nin. ustawę z dniem 5 października 2021 r.,” czy też „art. 392 uchylony przez art. 61 pkt 6 ustawy z dnia 18 listopada 2020 r. (Dz.U. 2020.2320) zmieniającej nin. ustawę z dniem 5 października 2021 r.”. Czy to znaczy, że nowe brzmienie art. 39 k.p.a. obowiązuje, a nie obowiązuje art. 392 k.p.a. i tym samym organy administracji publicznej nie mają już obowiązku wysłania do siebie korespondencji tylko drogą elektroniczną przy pomocy ePUAPu? Aby móc odpowiedzieć na te pytania, trzeba sięgnąć do przepisów przejściowych, dostosowujących i końcowych, zawartych w ustawie o doręczeniach elektronicznych (dalej jako u.d.e.). Nie są to przepisy łatwe w interpretacji i mogą stwarzać wątpliwości, co niestety przekłada się na praktykę ich stosowania (niestety wadliwą praktykę).

Już na wstępie należy wskazać, iż zmiany w k.p.a. z dnia 5 października 2021 r. należy podzielić na pewne grupy, tj. przepisy, które weszły w życie i obowiązują, przepisy, które weszły w życie, ale obowiązują w starym brzmieniu, i przepisy, które weszły w życie i jeszcze nie obowiązują. Każdy organ stosujący k.p.a musi umieć wskazać te grupy przepisów, gdyż przekłada się to na codzienną praktykę prawidłowego ich stosowania. Najlepszym przykładem jest art. 63 k.p.a. (i jego nowe i stare brzmienie). Przed dniem 5 października, jeśli do organu strona wniosła pismo zwykłym e-mailem nie na adres ePUAP organu, to organ zobligowany był do wezwania strony do uzupełnienia braków formalnych w trybie art. 64 § 2 k.p.a. i właściwego podpisania złożonego e-maila (podpisem kwalifikowanym, zaufanym, osobistym lub, jeśli strona nie dysponuje takimi podpisami, złożenia pisma w tradycyjny sposób z podpisem własnoręcznym). W tej samej sytuacji po 5 października b.r., organ zobligowany jest do pozostawienia pisma bez rozpoznania właśnie z uwagi na nowe brzmienia art. 63 § 1 k.p.a. „Podania (żądania, wyjaśnienia, odwołania, zażalenia) wnosi się na piśmie, za pomocą telefaksu lub ustnie do protokołu. Podania utrwalone w postaci elektronicznej wnosi się na adres do doręczeń elektronicznych. Jeżeli przepisy odrębne nie stanowią inaczej, podania wniesione na adres poczty elektronicznej organu administracji publicznej pozostawia się bez rozpoznania”. W przypadku pozostawienia pisma bez rozpoznania, należy stronę o tym powiadomić oraz pouczyć o zasadach prowadzenia korespondencji elektronicznej z organem, tak aby mogła ją skutecznie prowadzić (taki sposób zachowania wynika z art. 8, 9 k.p.a.).
Jak uzasadnić poszczególne zmiany w k.p.a., tak aby mieć pewność, które weszły w życie, a które nie?
Analizę należy zacząć od art. 166 ustawy o doręczeniach elektronicznych, zgodnie z którym ustawa ta wchodzi w życie z dniem 5 października 2021 r., z wyjątkiem przepisów wskazanych w tym właśnie przepisie. Zmiany w k.p.a. to art. 61 u.d.e. i w żadnym z 11 punktów art. 166 nie znajdziemy art. 61. Tym samym, z chwilą wejścia w życie ustawy o doręczeniach elektronicznych weszły w życie przepisy tej ustawy, inne niż wymienione w art. 166 z odrębną datą wejścia w życie (w tym przepisy k.p.a.). Nie oznacza to jednak, iż wszystkie zmiany w k.p.a weszły w życie w tym dniu tak samo. Nie możemy bowiem zapominać, iż wyraźnie wskazano w art. 158 ust. 1 u.d.e., że „w okresie od dnia wejścia w życie ustawy (5 października 2021 r. – przypis własny) do dnia poprzedzającego dzień zaistnienia obowiązku jej stosowania, o którym mowa w art. 155 (w którym to przepisie wskazano harmonogram wejścia w życie pełnej dostępności cyfrowej dla poszczególnych organów publicznych – przypis własny) do doręczania przez podmioty publiczne […] do podmiotów niebędących podmiotami publicznymi w rozumieniu tej ustawy, dokonywanego w systemie teleinformatycznym organu administracji publicznej, stosuje się art. 39, art. 391, art. 40 § 4 oraz art. 46 § 4-9 ustawy zmienianej w art. 61 w brzmieniu dotychczasowym […]. A więc pomimo komunikatów podawanych w programach prawniczych przy poszczególnych zmianach, nowe brzmienie art. 39, 391, 40 § 4 i 46 § 4-9 k.p.a. nie obowiązuje, pomimo iż weszły te przepisy w życie. Zgodnie z art. 155 pkt 6 u.d.e. jednostki samorządu terytorialnego i ich związki oraz związki metropolitalne oraz samorządowe zakłady budżetowe są obowiązane stosować przepisy ustawy w zakresie doręczania korespondencji z wykorzystaniem publicznej usługi rejestrowanego doręczenia elektronicznego od dnia 1 stycznia 2024 r., a w zakresie doręczania korespondencji z wykorzystaniem publicznej usługi hybrydowej od dnia 1 października 2029 r. W k.p.a w dniu 5 października 2021 r. weszły w życie te przepisy, które nie dotyczą nowych zasad doręczania przy wykorzystaniu publicznej usługi rejestrowanego i hybrydowego doręczenia elektronicznego (np. art. 14 czy 63 k.p.a.); weszły w życie, ale na razie nie obowiązują przepisy, które bezpośrednio odnoszą się to nowych zasad doręczania (np. art. 394 k.p.a.); weszły w życie, ale stosujemy w starym brzmieniu 4 przepisy wprost wskazane w art. 158 ust. 1 u.d.e. ( czyli art. 39, 391, 40 § 4 i 46 § 4-9 k.p.a.). Duże znaczenie ma zmiana art. 14 k.p.a. i uregulowanie w § 1a tegoż przepisu, w jednym miejscu zasad podpisywania pism utrwalanych w postaci papierowej lub elektronicznej. Pisma utrwalone w postaci papierowej opatruje się podpisem własnoręcznym. Pisma utrwalone w postaci elektronicznej opatruje się kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym albo podpisem osobistym lub kwalifikowaną pieczęcią elektroniczną organu administracji publicznej ze wskazaniem w treści pisma osoby opatrującej pismo pieczęcią. Skoro zatem każde pismo (gdyż przepis ten dotyczy zarówno „prowadzenia” jak i „załatwiania” sprawy) może być utrwalone w postaci elektronicznej, konieczne było zmienianie tych przepisów w k.p.a., które dotyczyły możliwości wystawiania lub podpisywania pism (w tym pełnomocnictw, decyzji, zaświadczeń, upoważnień) utrwalonych w postaci dokumentu elektronicznego. W związku ze zmianą w art. 14 k.p.a. i wprowadzeniem ogólnej zasady, że każda sprawa może być załatwiona z wykorzystaniem pisma w postaci elektronicznej, oraz wymagań dotyczących podpisywania i doręczania takich pism, uproszczone i odpowiednio doprecyzowane zostały przepisy zawarte w art. 33, art. 37, art. 41, art. 50, art. 54, art. 57, art. 63, art. 66a, art. 72, art. 76a, art. 91, art. 107, art. 109, art. 117, art. 119, art. 120, art. 122b, art. 122f, art. 124, art. 125, art. 138, art. 163c, art. 217, art. 220 i art. 238 k.p.a., zawierające szczególne uwarunkowania dla załatwiania spraw drogą elektroniczną w przypadku określonych rodzajów pism (wymienienie powyżej przepisy weszły w życie 5 października. i obowiązują). Zmiany, które weszły w życie z uwzględnieniem przepisów przejściowych i dostosowujących, wymusiły na organach stosujących k.p.a. konieczność dokonania weryfikacji swoich dotychczasowych praktyk oraz przygotowania nowych pouczeń (np. co do zasad prowadzenia korespondencji elektronicznej).

dr Marcin Adamczyk
radca prawny
Narodowy Instytut Samorządu Terytorialnego,
Wydział Prawa i Administracji UWM w Olsztynie.
Partner zarządzający działem prawa samorządowego w Kancelarii Prawnej „AJIP”

PODSTAWA PRAWNA
– Kodeks postępowania administracyjnego (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 735 z późn. zm)

SPIS TREŚCI

AKTUALNOŚCI | ORZECZNICTWO - SAS 6 / 2021

Uchwała Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Łodzi z 24 lutego 2021 r., nr 8/25/2021

Od 1 stycznia 2021 r. do 31 grudnia 2021 r. nie pobiera się opłaty targowej, o której mowa w art. 15 ust. 1 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych. Z powyższego przepisu wynika, że zawieszenie poboru opłaty targowej w 2021 roku nastąpiło z mocy prawa i nie wymaga podjęcia przez radę gminy żadnego aktu w tym przedmiocie.

Tak wynika z rozstrzygnięcia nadzorczego Regionalnej Izby Obrachunkowej w Łodzi, stwierdzającego nieważność uchwały rady miejskiej w sprawie zwolnienia inkasentów z poboru opłaty targowej na terenie miasta.
W trakcie postępowania nadzorczego przedstawiciel miasta wyjaśnił, że inkasenci są zatrudnieni na podstawie umów o pracę i w związku z zawieszeniem poboru opłaty targowej w 2021 roku powstała konieczność uregulowania przez miasto formy poboru opłaty w drodze inkasa w tym okresie. Przedstawiciel miasta podkreślał, że skoro rada może określić formę poboru opłaty w drodze inkasa, to jest także uprawniona do zmiany swojej wcześniejszej uchwały określającej formę poboru, czy też czasowego odstąpienia od tejże formy poboru.
Odmiennego zdania było Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Łodzi. W ocenie organu nadzorczego przepis art. 19 pkt 2 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych zawiera upoważnienie dla rady gminy do zarządzenia poboru opłaty targowej w drodze inkasa, określenia inkasentów i wysokości wynagrodzenia za inkaso, jednakże nie zawiera upoważnienia dla organu stanowiącego gminy do wprowadzenia instytucji zwolnienia inkasentów z poboru opłaty targowej.
Jednocześnie Kolegium łódzkiej RIO podkreśliło, że na mocy art. 31zzm ust. 1 ustawy z 2 marca 2020 roku o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (tekst jednolity Dz.U. z 2020 r., poz. 1842 z późniejszymi zmianami) od 1 stycznia 2021 r. do 31 grudnia 2021 r. nie pobiera się opłaty targowej, o której mowa w art. 15 ust. 1 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych. Z powyższego przepisu wynika, że zawieszenie poboru opłaty targowej w 2021 roku nastąpiło z mocy prawa i nie wymaga podjęcia przez radę gminy żadnego aktu w tym przedmiocie.
– W orzecznictwie sądów administracyjnych wyrażany jest pogląd, zgodnie z którym do rodzajów naruszeń przepisów prawa skutkujących nieważnością uchwały organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego lub jej części należy zaliczyć: naruszenie przepisów wyznaczających kompetencje do podejmowania uchwał; podstawy prawnej podejmowania uchwał; przepisów prawa ustrojowego; przepisów prawa materialnego (przez wadliwą ich wykładnię) oraz przepisów regulujących procedurę podejmowania uchwał – dlatego w ocenie Kolegium Izby, podejmując badaną uchwałę rada miejska naruszyła w sposób istotny art. 19 pkt 2 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych, który nie stanowi umocowania do jej podjęcia. Ponadto Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Łodzi wskazało, że kwestie dotyczące stosunku pracy zostały uregulowane w ustawie z dnia 26 czerwca 1974 roku – Kodeks Pracy.

SPIS TREŚCI

AKTUALNOŚCI | ORZECZNICTWO - SAS 6 / 2021

Rozstrzygnięcie nadzorcze wojewody lubuskiego z 27 października 2021 r., nr NK-I.4131.156.2021.AHor

Rada gminy może tworzyć teksty jednolite aktów prawa miejscowego w oparciu o przepisy ustawy o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych. Teksty jednolite aktów normatywnych, inne niż ustawa, ogłasza organ właściwy do wydania aktu normatywnego. Tekst jednolity ogłasza się w formie obwieszczenia w dzienniku urzędowym, w którym dany akt normatywny ogłoszono.

Tak wynika z rozstrzygnięcia nadzorczego wojewody lubuskiego, stwierdzającego nieważność uchwały rady gminy w sprawie zmiany regulaminu udzielania pomocy materialnej o charakterze socjalnym dla uczniów zamieszkałych na terenie gminy. Organ nadzoru uznał bowiem, że uchwała w części istotnie narusza prawo.
W § 1 uchwały rada gminy postanowiła, że „W Załączniku nr 2 pt.: Katalog wydatków kwalifikowanych uwzględnianych przy rozliczeniu stypendium do uchwały (…) z 28 października 2019 r. w sprawie regulaminu udzielania pomocy materialnej o charakterze socjalnym dla uczniów (Dz.U. Województwa Lubuskiego z 13 listopada 2019 roku, poz. 2983) wprowadza się następujące zmiany (...)”.
Wojewoda lubuski zauważył jednak, że do badanej uchwały rada dołączyła załącznik stanowiący ujednoliconą wersję katalogu wydatków kwalifikowanych uwzględnianych przy rozliczeniu stypendium.
– W treści kwestionowanej uchwały rada miejska nie wskazała, że uchwała zawiera jakikolwiek załącznik, a co więcej zmieniając przedmiotową uchwałą Załącznik nr 2 Katalog wydatków kwalifikowanych uwzględnianych przy rozliczeniu stypendium do uchwały (…) z 28 października 2019 r. w sprawie regulaminu udzielania pomocy materialnej o charakterze socjalnym dla uczniów zamieszkałych na terenie gminy w § 2 badanej uchwały wskazała, że regulamin udzielania pomocy materialnej o charakterze socjalnym dla uczniów zamieszkałych na terenie gminy w pozostałej części pozostaje bez zmian. Rada miejska nie nadała więc załącznikowi do uchwały (…) żadnej mocy normatywnej, a tym samym nie można uznać, że stanowi on element badanej uchwały. W związku z tym dołączenie go do uchwały przesłanej do Dziennika Urzędowego Województwa Lubuskiego oraz do Wojewody Lubuskiego jako organu nadzoru było bezprawne – wskazał organ nadzoru uzasadniając stwierdzenie nieważności uchwały rady gminy.
Wojewoda lubuski dodał ponadto, że teksty jednolite aktów prawa miejscowego rada gminy może tworzyć w oparciu o art. 16 ustawy z 20 lipca 2000 r. o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych (Dz.U. z 2019 r. poz. 1461). – Zgodnie z jego ust. 3 teksty jednolite aktów normatywnych innych niż ustawa ogłasza organ właściwy do wydania aktu normatywnego. Stosownie zaś do ust. 4 tekst jednolity ogłasza się w formie obwieszczenia w dzienniku urzędowym, w którym dany akt normatywny ogłoszono – przypomniał wojewoda lubuski.

SPIS TREŚCI

AKTUALNOŚCI | PRZEGLĄD LEGISLACYJNY - SAS 6 / 2021

PRZEGLĄD LEGISLACYJNY

USTAWA OKOŁOBUDŻETOWA

22 października 2021 r. weszła w życie ustawa z 14 października 2021 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2021 oraz ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (Dz.U. z 2021 r. poz. 1901).

Przepisy ustawy nowelizującej dotyczą:

  • zniesienia ograniczeń dotyczących wynagrodzeń w określonych jednostkach sektora finansów publicznych;
  • stworzenia podstaw prawnych do przekazywania nagród pracownikom określonych jednostek sektora finansów publicznych;
  • utworzenia dodatkowego funduszu motywacyjnego w określonych jednostkach sektora finansów publicznych, z którego będą mogły być wypłacane specjalne dodatki motywacyjne pracownikom tych jednostek;
  • stworzenia podstaw prawnych do przekazywania określonym funduszom celowym środków w formie tzw. wpłat z budżetu państwa;
  • modyfikacji zasad dokonywania wydatków oraz wprowadzania zmian w planach finansowych niektórych funduszy celowych;
  • stworzenia podstawy prawnej do przekazania, w formie subwencji ogólnej, dodatkowych środków na rzecz uczelni publicznych, uczelni uprawnionych do finansowania na zasadach określonych dla uczelni publicznych oraz instytutów działających w ramach Sieci Badawczej Łukasiewicz.

DOCHODY JEDNOSTEK SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO

26 października 2021 r. weszła w życie ustawa z 14 października 2021 r. o zmianie ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2021 r. poz. 1927).

Podstawowym celem ustawy jest zapewnienie jednostkom samorządu terytorialnego optymalnych warunków prowadzenia przez nie gospodarki finansowej w związku z Programem Polski Ład. W treści ustawy przewiduje się m.in.:

  • wprowadzenie nowej części subwencji ogólnej dla gmin, powiatów i województw, tj. części rozwojowej;
  • określenie nowych zasad ustalania kwot udziałów jednostek samorządu terytorialnego we wpływach z tytułu podatku dochodowego od osób fizycznych i podatku dochodowego od osób prawnych, w tym poprzez wprowadzenie tzw. referencyjnej łącznej kwoty rocznego dochodu JST z tytułu udziału we wpływach z PIT i CIT, będącej punktem odniesienia dla ustalenia oczekiwanego poziomu dochodów JST;
  • czasowe uelastycznienie reguł fiskalnych określonych w ustawie o finansach publicznych w odniesieniu do JST;
  • stworzenie podstaw prawnych do przekazania JST w 2021 r. z budżetu państwa środków finansowych w kwocie 8 mld zł, na uzupełnienie subwencji ogólnej.

CUDZOZIEMCY

26 października 2021 r. weszła w życie ustawa z 14 października 2021 r. o zmianie ustawy o cudzoziemcach oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2021 r. poz. 1918).

Nowelizacja wprowadza w ustawie o cudzoziemcach nową regulację, zgodnie z którą w przypadku przekroczenia granicy zewnętrznej w rozumieniu rozporządzenia nr 2016/399 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 9 marca 2016 r. w sprawie unijnego kodeksu zasad regulujących przepływ osób przez granice, tj. Kodeksu Granicznego Schengen, wbrew przepisom prawa, oraz niezwłocznego zatrzymania cudzoziemca, komendant placówki Straży Granicznej, w ramach prowadzonego postępowania administracyjnego, sporządza protokół przekroczenia granicy oraz wydaje postanowienie o opuszczeniu terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. W postanowieniu określa się nakaz opuszczenia przez cudzoziemca terytorium RP oraz orzeka zakaz ponownego wjazdu na terytorium RP i innych państw obszaru Schengen. Postanowienie określa także okres obowiązywania tego zakazu nie krótszy niż 6 miesięcy i nie dłuższy niż 3 lata. Organem wyższego stopnia, w rozumieniu, w sprawach cofnięcia zakazu ponownego wjazdu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i innych państw obszaru Schengen, jest Komendant Główny Straży Granicznej. Ustawa przewiduje ponadto, iż dane cudzoziemca, wobec którego wydano postanowienie dotyczące zakazu ponownego wjazdu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i innych państw obszaru Schengen, zamieszcza się w wykazie osób, których pobyt na terytorium RP jest niepożądany oraz przekazuje do Systemu Informacyjnego Schengen.

ODNAWIALNE ŹRÓDŁA ENERGII

30 października 2021 r. weszła w życie ustawa z 17 września 2021 r. o zmianie ustawy o odnawialnych źródłach energii oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2021 r. 1873).

Głównym celem ustawy jest ograniczenie obowiązków koncesyjnych dla przedsiębiorców wykonujących działalność gospodarczą w zakresie małych instalacji. Wiąże się to ze zmianą definicji małej instalacji. Ma to nastąpić przez podniesienie górnego progu łącznej mocy zainstalowanej elektrycznej z dotychczasowych 500 kW do 1 MW lub mocy osiągalnej cieplnej w skojarzeniu dla instalacji odnawialnego źródła energii (OZE), określonej w ustawie z dnia 20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii (ustawie OZE). Nowelizacja wprowadzi z jednej strony ograniczenie obowiązków dla podmiotów chcących wytwarzać energię w małych instalacjach, z drugiej spowoduje przeniesienie „z urzędu” przedsiębiorców posiadających koncesję, a których instalacje spełniają warunki określone dla małej instalacji, do rejestru wytwórców energii w małej instalacji.

DOWODY OSOBISTE

14 stycznia 2022 r. wejdzie w życie ustawa z dnia 14 października 2021 r. o zmianie ustawy o dowodach osobistych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2021 r. poz. 1978).

Celem nowelizacji jest m.in.:

  • umożliwienie osobie, której dane są przetwarzane w Rejestrze Dowodów Osobistych pobrania informacji o odbiorcach, którym jej dane osobowe lub dane osobowe jej dziecka zostały udostępnione z tego rejestru;
  • umożliwienie zainteresowanym podmiotom składania wniosków o udostępnienie danych z Rejestru Dowodów Osobistych w trybie ograniczonej teletransmisji przy użyciu dedykowanych usług elektronicznych;
  • umożliwienie opatrzenia powiadomienia o nadaniu numeru PESEL zaawansowaną pieczęcią elektroniczną ministra właściwego do spraw informatyzacji (regulacja ta dotyczy wyłącznie powiadomień sporządzanych na skutek elektronicznego zgłoszenia urodzenia dziecka);
  • wprowadzenie nowej formy rejestracji zdarzeń zameldowania, wymeldowania stałego i czasowego oraz wyjazdu i powrotu z wyjazdu poza granice Rzeczypospolitej Polskiej – ustawa przewiduje możliwość transakcyjnej realizacji zdarzeń, tj. automatycznie w systemie na skutek wysłania zgłoszenia przez osobę fizyczną, po spełnieniu określonych warunków.

Zakaz handlu w niedzielę

1 lutego 2022 r. wejdzie w życie ustawa z 14 października 2021 r. o zmianie ustawy o ograniczeniu handlu w niedziele i święta oraz w niektóre inne dni (Dz.U. z 2021 r. poz. 1891).

Celem ustawy jest wyeliminowanie nieprawidłowego stosowania zawartych w ustawie wyłączeń, pozwalających na prowadzenie handlu i wykonywanie czynności związanych z handlem w niedzielę i święta.

SPIS TREŚCI

AKTUALNOŚCI | PROJEKTY - SAS 6 / 2021

29 października 2021 r. do uzgodnień międzyresortowych i konsultacji publicznych skierowany został projekt ustawy o zmianie ustawy o dostępności cyfrowej stron internetowych i aplikacji mobilnych podmiotów publicznych.

Coraz więcej informacji i usług oferowanych przez podmioty publiczne ma formę elektroniczną, a część z nich dostępna jest tylko w tej formie. Ze względu na swój publiczny charakter muszą być one w pełni dostępne cyfrowo dla wszystkich odbiorców, w tym osób z niepełnosprawnościami. Sposób zapewniania dostępności cyfrowej powinien być jednoznacznie określony i rozumiany. Aktualnie obowiązująca ustawa wdraża dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/2102 z dnia 26 października 2016 r. w sprawie dostępności stron internetowych i mobilnych aplikacji organów sektora publicznego (Dz.Urz. UE L 327 z 02.12.2016, str. 1). Po dwóch latach działania wymaga jednak zmiany części przepisów lub ich uzupełnienia. Celem nowelizacji jest poprawa skuteczności wdrażania dostępności cyfrowej na stronach internetowych i w aplikacjach mobilnych podmiotów publicznych.

SPIS TREŚCI

AKTUALNOŚCI | PROJEKTY - SAS 6 / 2021

29 października 2021 r. do konsultacji publicznych i uzgodnień międzyresortowych skierowany został projekt ustawy o zmianie ustawy o gospodarce nieruchomościami oraz niektórych innych ustaw.

Projekt ma na celu zmianę ustawy o gospodarce nieruchomościami (oraz szereg zmian dostosowawczych w specustawach). Główny cel zmian to likwidacja zasady korzyści i powiązanie odszkodowania w każdym przypadku z wartością rynkową nieruchomości. Do takiej wartości w każdym przypadku dodawany będzie bonus pieniężny, stanowiący zryczałtowany ekwiwalent kosztów przeprowadzki, czynności prawnych itd. – dotychczas nierefundowanych. Bonus pieniężny jest również swoistym wynagrodzeniem za sam fakt przymusowego przejęcia własności nieruchomości. Bonus wyniesie bazowo 10% wartości nieruchomości. Bonus w wysokości 20% dotyczyć będzie wartości obiektów budowlanych na nieruchomości oraz wartości lokalu.

SPIS TREŚCI

AKTUALNOŚCI | PROJEKTY - SAS 6 / 2021

18 października 2021 r. do konsultacji i opiniowania skierowany został rządowy projekt ustawy o ochronie osób zgłaszających naruszenia prawa.

Projektowana ustawa ma na celu wdrożenie dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1937 z dnia 23 października 2019 r. w sprawie ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa Unii, zwanej dalej „dyrektywą 2019/1937”. Celem dyrektywy 2019/1937 jest poprawa egzekwowania prawa i polityk UE w określonych dziedzinach, poprzez ustanowienie wspólnych minimalnych norm zapewniających odpowiedni poziom ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa UE. W dyrektywie 2019/1937 ustanawia się zasady i procedury dotyczące ochrony „sygnalistów”, czyli osób, które zgłaszają informacje uzyskane w kontekście związanym z pracą na temat naruszeń prawa UE. Dyrektywa 2019/1937 nakłada na państwa członkowskie obowiązek wdrożenia regulacji zapewniających ochronę sygnalistom, w tym ustanowienia wewnętrznych procedur dokonywania zgłoszeń naruszeń objętych dyrektywą, dotyczący podmiotów z sektora publicznego, jak i podmiotów z sektora prywatnego, oraz procedur dokonywania zgłoszeń do organów publicznych. W zakresie prywatnych podmiotów (a więc w szczególności przedsiębiorców) obowiązki określone w dyrektywie 2019/1937, związane z wewnętrznymi procedurami dokonywania zgłoszeń, dotyczą podmiotów zatrudniających co najmniej 50 pracowników lub prowadzących działalność w zakresie usług finansowych lub związaną z ryzykiem prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu.

Więcej na temat projektu w SAS nr 6/2021

SPIS TREŚCI

SPIS TREŚCI - SAS 6 / 2021

AKTUALNOŚCI / PROJEKTY

Ochrona sygnalistów
Zmiana ustawy o gospodarce nieruchomościami
Poprawa skuteczności wdrażania dostępności cyfrowej
Wolność słowa w Internecie
Regulacja sfery „prawa pośmiertnego”
Poprawa sytuacji Ochotniczych Straży Pożarnych

PRZEGLĄD LEGISLACYJNY

ORZECZNICTWO

Tworzenie i ogłaszanie tekstów jednolitych prawa miejscowego przez radę gminy/miasta
Rada miasta nie ma upoważnienia do wprowadzenia
instytucji zwolnienia inkasentów z poboru opłaty targowej

ANALIZY I KOMENTARZE

Uchwała w sprawie przystąpienia do międzynarodowego zrzeszenia
Zezwolenie odpadowe na PSZOK – wymagane dla spółki komunalnej, ale nie dla zakładu budżetowego

FUNKCJONOWANIE SAMORZĄDU

Nadużycie prawa do informacji publicznej
Organ właściwy do rozpatrzenia zażalenia na niewniesienie
przez straż gminną/miejską wniosku o ukaranie do sądu

Żądanie wydania decyzji o odmowie dostępu do informacji publicznej
w udostępnionej kopii decyzji administracyjnej wójta, burmistrza, prezydenta miasta

POSTĘPOWANIE ADMINISTRACYJNE

Jakie zmiany w k.p.a. weszły w życie 5 października 2021 r.
Wszczęcie i odmowa wszczęcia postępowania administracyjnego
Rażące naruszenie prawa jako przesłanka uzasadniająca stwierdzenie nieważności decyzji administracyjnej

FINANSE SAMORZĄDU

Ważna zmiana stawek maksymalnych w podatkach i opłatach lokalnych – cd. 
Opłata skarbowa za wydawane na wniosek zaświadczenia dla celów emerytalno-rentowych

PRAWO PRACY

Awans na sekretarza gminy/miasta?
Zmiany organizacyjne i ruchy kadrowe u pracodawcy samorządowego 
Uprawnienia pracownika samorządowego w związku z rozwiązaniem stosunku pracy
Czy w czasie oczekiwania na decyzję sądu pracy można zwolnić pracownika?

ZAMÓWIENIA PUBLICZNE

Uzasadnienie zmiany terminu wykonania umowy 
Zamawiający zobowiązany jest podać konkretne i jednoznaczne powody odrzucenia oferty
Obowiązek podatkowy w zakresie odwróconej stawki podatku VAT obciąża zamawiającego
Zamawiający nie musi publikować SWZ w dzień wolny od pracy
Czy orzecznictwo KIO utrudnia zakup nieregenerowanych tonerów?

 

DODATEK BIULETYN SAMORZĄDOWCA - SAS 6 / 2021

AKTUALNOŚCI / ALERTY PRAWNE

Od 1 stycznia ułatwienia dla rolników w prowadzeniu handlu w piątki i soboty
Konieczne jest zweryfikowanie treści dotychczasowych uchwał
odnoszących się do nieruchomości wykorzystywanych na cele rekreacyjno-wypoczynkowe

ANALIZY SAMORZĄDOWE

Wynagrodzenia wójtów, burmistrzów, prezydentów miast i starostów na nowych zasadach
Gmina jest zobowiązana chronić sygnalistów
Zmiany w systemie wyrównawczym w 2022 r. dla województw
Analiza zmian w ustawie o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie,
udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz ocenach oddziaływania na środowisko

SĄDY O SAMORZĄDACH

Zakaz łączenia funkcji nie dotyczy wójta, burmistrza,
prezydenta miasta zatrudnionego w starostwie powiatowym

Pełnomocnictwo udzielone wójtowi, burmistrzowi, prezydentowi miasta,
przez osobę fizyczną prowadzącą działalność gospodarczą, nie musi skutkować wygaśnięciem mandatu

Z GMIN I POWIATÓW

Dochody JST - co nas czeka?
30 lat partnerstwa samorządów Dolnego Śląska i Saksonii – stan obecny, perspektywy i rekomendacje

SAMORZĄDOWY SAVOIR-VIVRE

Spotkania w biurze – o czym warto pamiętać?

WYDARZENIA SAMORZĄDOWE

Gminy mają problem, a targi Ekotech szukają rozwiązania

 

 

DODATEK ORZECZNICTWO I ROZSTRZYGNIĘCIA
DLA SAMORZĄDÓW - SAS 6 / 2021

ORZECZNICTWO SĄDÓW ADMINISTRACYJNYCH

Jednym z obowiązków organu jest sprawdzenie zgodności projektu budowlanego z decyzją lokalizacyjną
Wygaśnięcie mandatu radnego, będącego prezesem stowarzyszenia, 
z powodu sfinalizowania zlecenia z dotacji otrzymanej od gminy
W ramach informacji publicznej obywatel może sprawdzić listę obecności pracownika samorządowego

ROZSTRZYGNIĘCIA NADZORCZE WOJEWODY

Elementy wniosku o podłączenie do wodociągów i kanalizacji
w regulaminie dostarczania wody i odprowadzania ścieków na terenie gminy

Zasady sprawiania pogrzebów przez gminę oraz zwrotu wydatków na pokrycie kosztów pogrzebu
Nieważność uchwały rady gminy w sprawie zamiaru połączenia gminnych instytucji kultury

ROZSTRZYGNIĘCIA NADZORCZE
REGIONALNYCH IZB OBRACHUNKOWYCH

Rada gminy w uchwale w sprawie dotacji dla niepublicznych przedszkoli nie może regulować zakresu kontroli
Rada miasta nie może w drodze uchwały wprowadzać w podatku
od nieruchomości zwolnień o charakterze podmiotowym i przedmiotowo-podmiotowym

Zwolnienie z podatku od środków transportowych pojazdów „szkolnych” może stanowić pomoc de minimis

 

Wydawca: SKIBNIEWSKI MEDIA, Warszawa