Raport Ministerstwa Przedsiębiorczości i Technologii ws. deglomeracji i delokalizacji urzędów centralnych w Polsce

Jesteś tutaj: Strona główna

Aktualne wydanie

Spis treści

SAS4/2019

Raport Ministerstwa Przedsiębiorczości i Technologii ws. deglomeracji i delokalizacji urzędów centralnych w Polsce

ANALIZY SAMORZĄDOWE / BIULETYN SAMORZĄDOWCA - 4 / 2019

W Polsce jest 107 urzędów centralnych,
tylko 14 z nich zlokalizowanych poza Warszawą,
co najmniej 31 urzędów centralnych potencjalnie mogłyby mieć swoją siedzibę poza Warszawą – takie wnioski płyną z raportu „Uwarunkowania delokalizacji centralnych urzędów w Polsce”, przygotowanego przez ekspertów na zlecenie Ministerstwa Przedsiębiorczości i Technologii.

Głównymi beneficjentami programu deglomeracji mogą być 33 miasta, które ponad 20 lat temu utraciły status miast wojewódzkich. Miasta, do których przenoszone będą urzędy, powinny spełniać kryteria:
efektywności (niższe koszty funkcjonowania, zapewnienie wykwalifikowanych kadr),
spójności (priorytet dla miejsc z największą liczbą wyzwań rozwojowych).
Ministerstwo Przedsiębiorczości i Technologii dokonało analizy miast, w których w niedalekiej przyszłości, mogłyby funkcjonować wybrane urzędy państwowe. – Do tej pory lokalizacja centralnych instytucji państwowych była prowadzona dość chaotycznie, nie wynikała z przemyślanej polityki państwa w tym zakresie. Tymczasem delokalizacja urzędów mogłaby stać się działaniem, które przyniesie szereg korzyści nie tylko miastom docelowym i jej mieszkańcom, ale także samej stolicy i całej administracji publicznej – podkreśla szefowa MPiT Jadwiga Emilewicz.
W 1998 roku, wskutek reformy samorządowej, kilkadziesiąt miast które niegdyś były stolicami województw, do dziś utraciło wiele swoich funkcji (społecznych, kulturowych, gospodarczych). Deglomeracja i związana z nią delokalizacja urzędów centralnych to dla nich szansa na ich stopniowe przywrócenie, na stworzenie dodatkowych miejsc pracy i zahamowanie procesu wyjazdu młodych ludzi z mniejszych ośrodków miejskich oraz wzrost ich konkurencyjności.
– Polska jest doskonałym państwem, które może zmienić swoją strukturę instytucjonalną z monocentrycznej na policentryczną. Aby centrum całej administracji nie była tylko Warszawa, a na znaczeniu zyskiwały także inne miasta – przyznaje minister Emilewicz. Podkreśla także, jak ważne w całym procesie delokalizacji jest zdobycie odpowiedniej wiedzy, która pozwoliłaby na możliwie „bezbolesne” przenosiny urzędów. – W tym celu rekomendujemy stworzenie pilotażowego programu, który polegałby na przeniesieniu jednego z urzędów.
Wnikliwa obserwacja i następnie ewaluacja tego procesu pozwoliłaby ustrzec się błędów przy zwiększaniu skali delokalizacji w przyszłości – zauważa minister Jadwiga Emilewicz.
– W naszym raporcie pokazujemy, jak wygląda deglomeracja w innych państwach europejskich takich jak Estonia, Finlandia, Niemcy czy Wielka Brytania. Prezentujemy różne jurysdykcje i zarazem funkcjonalność tych rozwiązań.

Przedstawiamy też wstępną analizę kilkudziesięciu polskich instytucji państwowych, które w opinii ekspertów mogłyby zostać z powodzeniem przeniesione na przykład do byłych miast wojewódzkich, spełniając uprzednio kryteria deglomeracyjne – podkreśla minister Jadwiga Emilewicz.

KTÓRE URZĘDY PRZENIEŚĆ POZA WARSZAWĘ?

Raport MPiT skupia się na centralnych organach administracji rządowej, które podlegają poszczególnym ministrom lub są przez nich nadzorowane. Wyłączone zostały z niego urzędy o mniejszym niż krajowy obszarze oddziaływania, uczelnie wyższe, instytuty badawcze, SSP oraz podmioty lecznicze. Autorzy raportu skoncentrowali się na tej części administracji, ponieważ posiada ona największy potencjał do przeprowadzenia procesu delokalizacji. W wyniku gruntownej analizy, opartej na kilku kryteriach, wybrano 31 urzędów centralnych, które potencjalnie najbardziej nadają się do zmiany siedziby ze stolicy na jedno z byłych miast wojewódzkich. Są wśród nich m.in.: Urząd Regulacji Energetyki, Centrum Projektów Polska Cyfrowa, Centralna Komisja Akredytacyjna, Urząd Komunikacji Elektronicznej, Centrum Unijnych Projektów Transportowych, Polski Instytut Sztuki Filmowej, Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości, Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa czy też Agencja Mienia Wojskowego.

KTÓRE MIASTA SKORZYSTAJĄ?

U podstaw projektu deglomeracji i delokalizacji urzędów centralnych leżą dwa fundamentalne dokumenty strategiczne dotyczące polityki przestrzennej Polski. Pierwszym jest Koncepcja Przestrzennego Zagospodarowania Kraju, a drugim Strategia na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju (SOR). Oba określają główne cele działania: wzmacnianie konkurencyjności regionalnej oraz wspieranie spójności przestrzennej. Wpisuje się w nie również propozycja dekoncentracji administracji.

Zgodnie z Koncepcją Przestrzennego Zagospodarowania Kraju, funkcje o charakterze krajowym powinny pełnić:

miasta o podstawowym znaczeniu dla struktury osadniczej: Warszawa, Kraków, Gdańsk-Gdynia, Wrocław, Poznań, Katowice – Aglomeracja Górnośląska, Łódź, Szczecin, Bydgoszcz z Toruniem i Lublin;
pozostałe ośrodki wojewódzkie pełniące szereg funkcji krajowych: Białystok, Gorzów Wielkopolski, Kielce, Olsztyn, Opole, Rzeszów, Zielona Góra;
ośrodki o znaczeniu regionalnym połączone węzłami z główną siecią osadniczą: Częstochowa, Radom, Bielsko-Biała, Rybnik, Płock, Elbląg, Wałbrzych, Włocławek, Tarnów, Kalisz z Ostrowem Wlkp., Koszalin, Legnica, Grudziądz, Słupsk.

Z przeprowadzonej przez ekspertów analizy wynika, że do tej listy należałoby również dołączyć, liczące 75 tys. mieszkańców, Siedlce (najmniejsze analizowane miasto) oraz zespół Łomży i Ostrołęki, które powinny być rozważane jako ośrodki regionalne. Umiejscawianie urzędów w mniejszych ośrodkach miejskich spowodowałoby – zdaniem autorów raportu – zbytnie rozproszenie potencjału i nie byłoby spójne z polityką osadniczą państwa przedstawioną w najważniejszym dokumencie opisującym politykę przestrzenną.

LISTA URZĘDÓW CENTRALNYCH O NAJWYŻSZYCH OCENACH: