Rada miasta nie może uchylić uchwały unieważnionej wcześniej wyrokiem sądu administracyjnego

ROZSTRZYGNIĘCIA NADZORCZE WOJEWODY - ORZECZNICTWO 4/2020

Rozstrzygnięcie Nadzorcze Wojewody Pomorskiego z dnia 2 lipca 2020 r., nr PN-IV.4131.55.2020.BS

Rada miasta nie może stwierdzić utraty mocy obowiązującej uchwały, której nieważność została uprzednio stwierdzona prawomocnym wyrokiem sądu administracyjnego.

Tak wynika z rozstrzygnięcia nadzorczego Wojewody Pomorskiego, stwierdzającego częściową nieważność uchwały rady miasta w sprawie ustalenia zasad przyznawania stypendiów za wyniki w nauce uczniom szkół ponadpodstawowych, pobierającym naukę w placówkach oświatowych na terenie miasta. W § 2 uchwały rada zawarła postanowienie o utracie mocy uchwały dnia 25 kwietnia 2019 r. w sprawie ustalenia zasad przyznawania stypendiów za wyniki w nauce uczniom szkół ponadpodstawowych z terenu miasta.
– Zamieszczenie powyższego postanowienia w uchwale nie znajduje jakiejkolwiek podstawy prawnej, bowiem nieważność uchwały z dnia 25 kwietnia 2019 r. stwierdził Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku prawomocnym wyrokiem z dnia 21 listopada 2019 r., (...). Stwierdzenie nieważności uchwały na podstawie wyroku sądu administracyjnego eliminuje ją z obrotu prawnego ze skutkiem ex tunc, tworząc stan, w jakim uznany za nieważny akt należy traktować jako akt, który nigdy nie wszedł do obrotu prawnego. Tym samym należy przyjąć, że na mocy § 2 podjętej przez siebie uchwały rada miasta uchyliła nieistniejącą uchwałę – wskazał Wojewoda Pomorski.

Spis treści

Za działania zastępcy wójta, reprezentującego gminę zgodnie z uchwałą rady, odpowiada rada a nie wójt

ORZECZNICTWO SĄDÓW ADMINISTRACYJNYCH - ORZECZNICTWO 4/2020

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie z dnia 25 maja 2020 r. sygn. akt II SA/Sz 291/20

W sytuacji, w której – zgodnie z uchwałą rady gminy – zastępca wójta reprezentuje gminę w związku komunalnym, to jego działania należy traktować jako działania własne organu wykonawczego gminy. Rozpoznanie skargi na zaniedbanie zastępcy wójta należy więc do rady gminy, a nie wójta.

Tak wynika z wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie, który zapadł w następującym stanie faktycznym i prawnym.
Grupa mieszkańców gminy złożyła skargę na zastępcę wójta gminy, zarzucając mu niedopełnienie obowiązku poinformowania wójta oraz rady gminy o tym, że związek międzygminny podjął uchwałę w sprawie zwiększenia składki członkowskiej. Gmina należy do tego związku, a zastępca zgodnie z uchwałą rady gminy reprezentuje gminę w zgromadzeniu związku.
Rada gminy uznała, że nie jest właściwa do rozpoznania skargi i przekazała ją, według właściwości wójtowi gminy. Uzasadniła, że skarga nie zawiera zarzutów dotyczących działalności organu wykonawczego gminy. Zastępca wójta nie jest zaś organem gminy, zadania swoje wykonuje z upoważnienia albo w zastępstwie wójta. W związku z tym do rozpatrzenia skargi związanej z działalnością służbową zastępcy wójta gminy, jako pracownika urzędu (którym był w czasie reprezentowania gminy podczas zgromadzenia), właściwy jest jego przełożony, czyli wójt.
Innego zdania był wojewoda zachodniopomorski, który rozstrzygnięciem nadzorczym unieważnił uchwałę. Według wojewody zasadnicze znaczenie w sprawie ma to, że skarga dotyczy działalności zastępcy wójta, związanej z pełnieniem funkcji reprezentanta gminy w związku gmin. Organ nadzoru przypomniał, że stosownie do art. 70 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym (dalej: u.s.g.), w skład zgromadzenia związku wchodzą wójtowie gmin uczestniczących w związku. Wolą ustawodawcy reprezentantem gminy w zgromadzeniu związku jest zatem organ wykonawczy gminy.
Jednocześnie przewidziano odstępstwo od tej zasady (art. 70 ust 2 u.s.g.), polegające na możliwości powierzenia – na wniosek organu wykonawczego – zastępcy wójta albo radnemu takiego reprezentowania, czego dokonuje rada gminy w stosownej uchwale. I tak było w tym przypadku. Zastępca wójta, wykonując wszelkie czynności w zgromadzeniu związku, działa więc jako przedstawiciel gminy w zastępstwie wójta.
– To przesądza o tym, że wadliwe jest twierdzenie rady gminy, iż skarga na działalność zastępcy wójta w tym zakresie może zostać rozpatrzona przez osobę wykonującą czynności z zakresu prawa pracy, tj. przez wójta gminy w oparciu o art. 7 pkt 1 ustawy o pracownikach samorządowych. To rada gminy zobowiązana była do rozpatrzenia skargi. Jej przekazanie do rozpatrzenia organowi wykonawczemu jest sprzeczne z prawem – wskazał organ nadzoru.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Szczecinie, do którego trafiła skarga na rozstrzygnięcie nadzorcze, podzielił stanowisko reprezentowane przez Wojewodę Zachodniopomorskiego.
– Prawidłowe jest więc stanowisko wojewody, że skoro zastępca wójta, w związku z powierzeniem mu uchwałą rady gminy obowiązków związanych z reprezentacją gminy w zgromadzeniu związku gmin, pełnił funkcję przedstawiciela gminy w jego zgromadzeniu, to jego działania należy traktować jako działania własne organu wykonawczego gminy. Tym samym rozpatrzenie skargi na zaniedbanie lub nienależyte wykonywanie zadań i czynności (art. 227 K.p.a.) przez zastępcę wójta w ramach powyższego upoważnienia, należy według właściwości do rady gminy – orzekł szczeciński sąd administracyjny.

Spis treści

Granice prawa do krytyki podmiotów publicznych

ORZECZNICTWO SĄDU NAJWYŻSZEGO I SĄDÓW POWSZECHNYCH - ORZECZNICTWO 4/2020

Wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 8 listopada 2018 r., sygn. akt I ACa 505/18

Prawo do informacji i wolność słowa oraz prawo do krytyki podmiotów publicznych ma swoje granice. Sądy powinny piętnować oceny skrajnie nierzetelne i bezpodstawne, które nie wnoszą jakichkolwiek wartości do dyskursu publicznego, również wyrażone przez nieuprawione interpretacje i sugestie.

Naruszenie dobrego imienia polega na pomówieniu o takie postępowanie lub właściwości, które mogą poniżyć tę osobę w opinii publicznej lub narazić na utratę zaufania potrzebnego dla danego stanowiska, zawodu lub rodzaju działalności. Może tu chodzić zarówno o rozpowszechnianie wiadomości określonej treści, która stanowi zarzut pod adresem jednostki, jak i wyrażanie ujemnej oceny jej działalności.
Zgodnie z art. 24 Kodeksu cywilnego ciężar wykazania, że naruszenie dóbr osobistych nie miało charakteru bezprawnego, spoczywa na pozwanym. Dla oceny natomiast, czy doszło do bezprawnego naruszenia dobra osobistego, istotne jest rozróżnienie, czy kwestionowana wypowiedź jest twierdzeniem o faktach, czy też stanowi ocenę, opinię, osąd. Jeżeli twierdzenia o faktach dotyczą osoby, istotne staje się, czy fakty te są prawdziwe. Powoływanie się przez poszkodowanego na nieprawdziwość zarzutu jest w zasadzie okolicznością sprzeciwiającą się wyłączeniu bezprawności. Rzadko jednak bywa tak, że wypowiedź czy wpis ma charakter wyłącznie faktograficzny. Najczęściej występują w niej – w różnym natężeniu – elementy faktyczne i ocenne, a stopień ich natężenia oraz proporcje, w jakich występują, stanowią podstawę przyjęcia określonego charakteru wypowiedzi.
W przypadku wypowiedzi o faktach konsekwentnie należy przeprowadzić test według kryterium prawdy i fałszu. Natomiast w stosunku do wypowiedzi ocennych można dopuścić badanie, czy fakty, na podstawie których sformułowano kwestionowaną ocenę, były zasadniczo prawdziwe, a wyrażone sądy korzystały z wystarczającej podstawy faktycznej.
Ujmując powyższe innymi słowy pamiętać należy, że w pojęciu informacji mieszczą się wyłącznie wypowiedzi, które odnoszą się do faktów, a więc stanowią formę komunikatu o otaczającej nas rzeczywistości. Z tego względu w orzecznictwie wyklucza się traktowanie jako informacji wypowiedzi o charakterze wyłącznie ocennym. Określony zwrot, w zależności od kontekstu i okoliczności, będzie można traktować w jednych sytuacjach jako opisanie faktu, a w innych jako wyrażenie opinii. Składa się na to wiele czynników, takich jak rodzaj wypowiedzi, sposób jej przekazania i kontekst.
W celu ustalenia charakteru konkretnej wypowiedzi należy wziąć pod uwagę kilka czynników. W pierwszej kolejności zachodzi konieczność ustalenia sedna znaczenia wypowiedzi. Następnie trzeba zbadać, czy tak ustalona treść poddaje się weryfikacji dowodowej z punktu widzenia prawdy czy fałszu. Kolejnym etapem jest analiza z punktu widzenia całego kontekstu wypowiedzi, a w końcu z punktu widzenia okoliczności zewnętrznych, między innymi kontekstu sytuacyjnego, w jakim wypowiedź została rozpowszechniona. Użyteczne jest również posłużenie się, przy dokonywaniu takiej oceny, wzorcem przeciętnego odbiorcy, w celu rozstrzygnięcia, czy wypowiedź ma z jego punktu widzenia przynajmniej w części charakter sprawdzalnego stwierdzenia faktów, czy też w jej treści przeważają subiektywne oceny. Fakt, iż w określonej wypowiedzi występują oceny faktów, jak i ich uogólnienia, nie uniemożliwia dokonania ich kwalifikacji w kategorii prawdy i fałszu.
Krytyka nie może być zatem napastliwa, podyktowana względami osobistej animozji i zmierzać do zniszczenia lub ośmieszenia przeciwnika. Przy ocenie, czy naruszone zostało dobro osobiste człowieka decydują kryteria obiektywne, a nie subiektywne odczucia osoby żądającej ochrony prawnej. Krytyka bowiem jest działaniem społecznie pożytecznym i pożądanym, jeżeli podjęta została w interesie społecznym, jeżeli jej celem nie jest dokuczanie innej osobie oraz jeżeli ma cechy rzetelności i rzeczowości.

Spis treści

Wspólne stanowisko korporacji samorządowych w sprawie wytycznych dla szkół

Z GMIN, MIAST I POWIATÓW - BIULETYN SAMORZĄDOWCA 4/2020

1 września 2020 r. rozpoczyna się nowy rok szkolny. Zgodnie z wytycznymi Ministra Edukacji Narodowej we wszystkich szkołach nauka ma się rozpocząć w trybie
stacjonarnym. Organizacje samorządowe wystosowały do Dariusza Piontkowskiego stanowisko, w którym wskazują na problemy oraz ważne – niezbędne do precyzyjnego uregulowania – zagadnienia związane z organizacją roku szkolnego 2020/2021.

Wspólne stanowisko podpisane zostało przez: Związek Gmin Wiejskich RP, Związek Miast Polskich, Związek Powiatów Polskich oraz Unię Metropolii Polskich.
– W trudnym czasie pandemii koniecznym jest opracowanie konkretnych, przejrzystych i jednoznacznych wytycznych oraz wdrożeniowych aktów prawnych. Pozwoli to samorządom, jako organom prowadzącym, przygotować się do zarządzania ewentualnymi kryzysami, a dyrektorom placówek, kadrze nauczycielskiej oraz uczniom i ich rodzicom/opiekunom stworzy minimum komfortu pracy. Szczegółowe wytyczne powinny trafić do interesariuszy procesu jak najszybciej, by zminimalizować niedogodności i stresy dla uczniów, zwłaszcza rozpoczynających naukę na różnych poziomach, a rodzicom i opiekunom umożliwić odpowiednie przygotowanie tzw. „logistyki dnia powszedniego” – czytamy we wspólnym piśmie.
Następnie w 20 punktach wymienione zostały postulaty i propozycje szczegółowych rozwiązań, których wdrożenie ma zapewnić bezpieczne funkcjonowanie szkół w czasie ciągle obowiązującego w Polsce stanu epidemii COVID-19.
I. Czytelne, maksymalnie doprecyzowane przepisy prawa dotyczące organizacji pracy placówek – zmniejszenie odpowiedzialności dyrektora placówki w zakresie podejmowania decyzji o sposobie organizacji, a zwłaszcza analizie sytuacji epidemicznej:

  • w opracowywanych przepisach konieczne jest zastosowanie słownictwa jednoznacznie wskazującego powinności ucznia, rodzica, pracowników szkoły i innych osób przebywających na terenie szkoły;
  • przepisy powinny jednoznacznie określać, kto i na jakich zasadach ma sprawować opiekę nad uczniem odizolowanym, oczekującym na przyjazd rodziców/opiekunów prawnych oraz sposób postępowania w przypadku, kiedy rodzice nie przyjadą po dziecko;
  • szczegółowe wytyczne powinny opisywać również zasady, jakie mają obowiązywać na basenach szkolnych i innych obiektach sportowych. Podobnie należy podejść do opracowania wytycznych opisujących takie części wspólne obiektów, jak biblioteka, stołówka, czytelnia. Problemem jest również budowa grup jednorodnych w kontekście zagrożenia epidemicznego w odniesieniu do placówek rozwijających talenty i zainteresowania, np. Pałac Młodzieży;
  • konieczne jest wyraźne określenie w przepisach rozporządzenia, czy osobom trzecim, w tym rodzicom, którzy nie zastosują się do zaleceń dezynfekcji dłoni lub założenia rękawiczek, zakrycia ust i nosa należy odmówić wstępu na teren szkoły;
  • w dalszym ciągu obowiązują wytyczne ograniczające liczbę uczniów/wychowanków w odniesieniu do metrażu pomieszczeń. Zasadne jest zniesienie licznika metrażowego obowiązującego zgodnie z wytycznymi przeciwepidemicznymi Głównego Inspektora Sanitarnego z dnia 2 lipca dla przedszkoli, oddziałów przedszkolnych w szkole podstawowej i innych form wychowania przedszkolnego oraz instytucji opieki nad dziećmi w wieku do 3 lat wydanych na podstawie art. 8a ust. 5 pkt. 2 ustawy z dnia 14 marca 1985 r. Konieczne jest doprecyzowanie liczby uczniów, którzy mogą przebywać jednocześnie w świetlicy szkolnej (bibliotece) na 1 m2;
  • w przypadku niesamorządowych placówek oświatowych zasadnym wydaje się włączenie w proces Kuratoriów Oświaty (lub wojewodów), które powinny mieć możliwość podejmowania decyzji o sposobie organizacji zajęć przez organy prowadzące niebędące samorządami – ważne, aby prowadzony był nadzór nad sposobem zachowywania się podmiotów niesamorządowych, dla których gminy/powiaty są wyłącznie organami ewidencyjnymi;
  • należy rozważyć zawieszenie prowadzenia zajęć dodatkowych z wyłączeniem zajęć dotyczących udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej;
  • należy rozważyć możliwość czasowych zmian w ramowym planie nauczania typu: ograniczenie liczby godzin przedmiotu, rezygnacja z realizacji niektórych lekcji oraz uwzględnienie możliwości realizowania nauczania indywidualnego zdalnie niezależnie od przyjętego w danym momencie wariantu funkcjonowania placówki - z założenia od 1 września nauczanie indywidualne realizowane zdalnie;
  • obecna sytuacja uzasadniania zawieszenie niektórych przepisów odnoszących się do kwestii zatrudnienia nauczycieli. Ważne jest umożliwienie zmiany stanowiska pracy nauczyciela w ramach szkoły np. w razie potrzeby przeniesienie nauczycieli wf, techniki, muzyki, plastyki do opieki nad uczniami świetlicy – dot. przede wszystkim wariantu B;
  • przepisy rozporządzenia powinny uwzględniać możliwości i uproszczenie procedury wprowadzania zmian do arkuszy organizacyjnych w zakresie przydziału godzin ponadwymiarowych (np. nauka na zmiany) i zajęć z zakresu pomocy psychologiczno-pedagogicznej;
  • należy doprecyzować czy w szkołach specjalnych oraz przedszkolach specjalnych, gdzie nie ma możliwości zastosowania się do utrzymania zalecanych odległości ze względu na potrzeby uczniów ze specjalnymi potrzebami dyrektor szkoły/przedszkola powinien wystąpić od razu z wnioskiem o zawieszenie zajęć bądź zastosowania formy kształcenia zdalnego. Uzasadnia to w naszej ocenie stworzenie odrębnych wytycznych i regulacji dla placówek specjalistycznych;
  • w wytycznych MEN brakuje informacji czy mogą na terenie szkół funkcjonować podmioty zewnętrzne, tj.: prowadzący bufety w szkołach, uczniowie innych placówek w ramach turniejów czy konkursów, najemcy powierzchni szkolnych w celach komercyjnych czy wolontariusze i organizacje pozarządowe;
  • istotne jest uwzględnienie przez MEN zwiększenia subwencji na bieżący rok szkolny (obecny budżetowy i kolejny budżetowy rok) ze względu na zwiększone koszty utrzymania szkół o, n.in.: zakup środków czystości i dezynfekcji, druk plakatów i instrukcji dotyczących zachowania bezpiecznych warunków i sposobu higieny, etaty obsługi realizującej czynności związane z utrzymaniem higienicznych warunków w szkołach, dodatkowe wyposażenie (inne niż źródełka czy fontanny dystrybutory wody pitnej, dozowniki środków dezynfekujących, pojemniki na dodatkowe odpadki itp.), badania wody pitnej; podjęcie działań naprawczych przed zainstalowaniem urządzeń udostępniających wodę pitną, analizę stanu instalacji wodociągowej, zwiększone koszty dowozu uczniów niepełnosprawnych ze względu na zaostrzenia w ramach przestrzeni środków transportu, konieczne szkolenia dla kadr burs i internatów oraz dla wychowanków z zasad zachowania bezpieczeństwa i wiele innych.

II. Procedury sanitarne – maksymalnie uszczegółowienie procedur działania, zachowywania się poszczególnych podmiotów sanitarnych, wyraźne określenie obowiązków stron i czasów reakcji; wzmocnienie struktur powiatowych służb sanitarnych w celu uniknięcia zatorów decyzyjnych i chaosu informacyjnego, np. oddzielne kanały kontaktu dla dyrektorów szkół czy organów prowadzących. Bardzo ważna będzie sprawność reakcji tych służb w sytuacji wykrycia ognisk zwłaszcza w dużych placówkach oświatowych:

  • w naszej ocenie, bazującej na ścisłej współpracy z dyrektorami placówek oświatowych, istotne jest uszczegółowienie zasad związanych z przechodzeniem na poszczególne warianty pracy szkoły i przedszkola. Zasadne jest oparcie decyzji dyrektora o opinię stacji SANEPID, ważne jednak, aby powyższa opinia zawierała nie tylko zgodę lub jej brak, ale również wskazanie okresu na jaki wspomniana opinia obowiązuje;
  • opinia SANEPID wiążąca w przypadku przejścia na hybrydowy tryb pracy i nauki powinna zawierać również najistotniejsze wskazówki do realizacji przez dyrektora jednostki oraz wyraźnie wskazywać na inne rygory sanitarne, które należy wdrożyć w placówce. W tym kontekście ważne jest również, aby SANEPID miał określone terminy na wydanie opinii, co jest kluczowe przy dalszych czynnościach podejmowanych przez dyrektora szkoły. Należy odpowiedzieć na pytanie, jak dokumentować uzyskanie zgody organu i państwowego powiatowego inspektora sanitarnego na zawieszenie zajęć bądź przejście na kształcenie zdalne udzielone za pośrednictwem maila, telefonu, aby przekazać informację o zawieszeniu czy formie zdalnej zajęć do KO;
  • istotne jest uszczegółowienie zadań pielęgniarki środowiska nauczania i wychowania /higienistki szkolnej, zwłaszcza w zakresie konieczności identyfikowania objawów sugerujących infekcję dróg oddechowych. Konieczne jest jednoznaczne określenie kto i na jakich zasadach dokonuje pomiaru – zasadne wydaje się powierzenie tego zadania pielęgniarce/innemu przeszkolonemu pracownikowi szkoły. Wytyczne sanitarne powinny określać dokładnie symptomy kwalifikujące do wdrożenia procedur, w tym poziom temperatury, od którego ktoś kwalifikuje się do objęcia procedurą;
  • w naszej ocenie zasadne jest zwolnienie dyrektorów szkoły z obowiązku ustalania i upowszechniania zasad korzystania z gabinetu profilaktyki zdrowotnej oraz godzin jego pracy. To zadanie należy przypisać pielęgniarce/higienistce szkolnej;
  • wyraźnie należy wskazać, kto i w jakim trybie informuje dyrektora placówki oświatowej, w szczególności szkoły z internatem, o objęciu rodziny wychowanka kwarantanną lub izolacją w warunkach domowych.

III. Wsparcie rodzica/opiekuna – wznowienie możliwości ubiegania się o świadczenia opiekuńcze dla rodziców/opiekunów, chociaż w sytuacji konieczności zawieszenia zajęć lub wprowadzenia zdalnego nauczania z powodu wykrycia ogniska chorobowego w konkretnej placówce:

  • w opinii przedstawicieli samorządowych organizacji branżowych należy powrócić do przyznawania zasiłku dla rodziców w przypadku podjęcia decyzji o zawieszeniu działalności szkoły/oddziału lub przejściu na tryb pracy zdalnej, która zwłaszcza w odniesieniu do dzieci najmłodszych będzie wymagała opieki rodzica w domu;
  • czytelne komunikaty służb sanitarnych dla mieszkańców dotyczące lokalnej sytuacji pandemicznej w trybie bieżącym z uwzględnieniem zaleceń dla mieszkańców.
  • Związkowcy zadeklarowali również pełną współpracę w kwestii tworzenia każdych przepisów, które będą chroniły mieszkańców wspólnot i pozwalały na uniknięcie sytuacji niebezpiecznych epidemicznie. Są gotowi na oddanie do dyspozycji MEN swoich urzędników oraz ekspertów do przeprowadzania konsultacji projektowanych przez resort edukacji rozwiązań prawnych, w zakresie funkcjonowania szkół i przedszkoli w nowym roku szkolnym 2020/2021.

Pod pismem podpisy złożyli:

Tadeusz Truskolaski – Prezes Zarządu Unii Metropolii Polskich; Zygmunt Frankiewicz – Prezes Zarządu Związku Miast Polskich; Andrzej Płonka – Prezes Zarządu Związku Powiatów Polskich; Krzysztof Iwaniuk – Przewodniczący Związku Gmin Wiejskich RP.

Spis treści

Uchwała rady o kierunkach działania wójta (burmistrza, prezydenta miasta) nie może wkraczać w zakres należnych mu ustawowo kompetencji

SĄDY O SAMORZĄDACH - BIULETYN SAMORZĄDOWCA 4/2020

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z dnia 25 czerwca 2020 r., sygn. akt III SA/Kr 365/20

Podejmowana przez radę gminy na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 2 ustawy o samorządzie gminnym tzw. „uchwała kierunkowa” powinna mieć charakter programowy (intencyjny) i wewnętrzny, a zatem powinna zawierać wyłącznie wytyczne lub zalecenia dla organu wykonawczego. Uchwała taka nie może natomiast wkraczać w zakres kompetencji należnych ustawowo wójtowi (burmistrzowi, prezydentowi miasta) z mocy ustawy.

Tak wynika z wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie, który zapadł w następującym stanie faktycznym i prawnym.
Rada miasta podjęła 8 stycznia 2020 r. uchwałę, w sprawie ustalenia dla prezydenta miasta kierunków działania, dotyczących wprowadzenia czasowego zakazu wjeżdżania do miasta, na ulicach znajdujących się na obszarze jednej dzielnicy, samochodów ciężarowych o masie całkowitej większej, niż 12 ton.
Wojewoda Małopolski w dniu 11 lutego 2020 r. Rozstrzygnięciem nadzorczym znak sprawy: WN-II.4131.1.4.2020, działając na podstawie art. 91 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym stwierdził nieważność tej uchwały. W ocenie organu nadzoru treść uchwał wykracza poza zakres upoważnienia ustawowego, przyznanego organowi stanowiącemu. Wojewoda wskazał, że uchwały rad gmin w przedmiotowym zakresie należą do aktów wydawanych w sferze wewnętrznej działania organów gminy, zawierających wytyczne dla tego organu. Wytyczne te nie mogą jednak przybierać charakteru polecenia konkretnego sposobu załatwienia danej sprawy. W ocenie wojewody „Kierunki działania organu, a zatem wytyczne w zakresie postępowania, ze swej istoty stanowić mają o rekomendacji dla określonych działań, natomiast nie powinny przesądzać o ostatecznej ich treści. Zaprzeczeniem tego rodzaju rozumienia wytycznych, zaleceń kierowanych względem organu wykonawczego, będzie taka ich redakcja, która wskazuje na obligatoryjną ich treść, a tym samym używanie w ramach uchwały zwrotów i słów wskazujących na ich wiążący charakter względem organu wykonawczego. Uchwały kierunkowe, podejmowane przez organ stanowiący, ze swej natury nie mają charakteru wiążącego, a jedynie wyznaczają postulowany (rekomendowany) sposób działania organu wykonawczego gminy.”
Na powyższe rozstrzygnięcie nadzorcze Wojewody Małopolskiego z dnia 11 lutego 2020 r. do znaku WN - II. 4.131.1.4.2020 o stwierdzeniu nieważności uchwały rady miasta z dnia 8 stycznia 2020 r. wpłynęła skarga prezydenta miasta do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie. Skarżący zaskarżył rozstrzygnięcie nadzorcze w całości i wniósł o uchylenie zaskarżonego aktu nadzoru. Skarżący nie zgadza się ze stanowiskiem wyrażonym w rozstrzygnięciu nadzorczym. W jego ocenie istota niniejszej sprawy wiąże się z zagadnieniem wytyczenia granicy pomiędzy wyznaczaniem kierunków działania, a zakresem kompetencji przysługujących organowi wykonawczemu gminy. Zdaniem skarżącego prezydent został jedynie zobligowany do podjęcia wszelkich możliwych, koniecznych i prawnie dopuszczalnych działań, zmierzających do wprowadzenia czasowego zakazu do jednej z dzielnic miasta samochodów o określonym tonażu. To jednak nie może być interpretowane jako nakazanie stosowania konkretnych rozwiązań prawnych. Wprost przeciwnie, taki zapis uchwały stanowi jedynie ogólne odwołanie się do zasady legalizmu i nie przesądza, co do szczegółowego sposobu działania przez prezydenta miasta.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie podzielił stanowisko organu nadzoru. Sąd wskazał, że stanowienie o kierunkach działalności wójta (burmistrza, prezydenta miasta) obejmuje decydowanie przez radę gminy w formie uchwały o jego zadaniach i celach, które powinien poprzez swoją działalność osiągnąć, jak również o sposobach osiągania owych celów. Stanowienie o kierunkach działalności organu wykonawczego gminy nie obejmuje natomiast podejmowania przez radę gminy uchwał, w których to wydaje się polecenie dotyczące konkretnego sposobu załatwienia danej sprawy przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta).
– Uchwała rady gminy w powyższym zakresie powinna mieć wyłącznie charakter programowy (intencyjny). Regulacja prawna art. 18 ust. 2 pkt 2 u.s.g. – będąc samodzielną podstawą do działania rady gminy – upoważnia ją do wydawania aktów w sferze wewnętrznej działania organów gminy. Akty te winny jednak zawierać wyłącznie wytyczne, zalecenia lub wskazówki dla organu wykonawczego i wówczas do podjęcia takich aktów nie jest wymagane oparcie o inny przepis szczególny, jak chociażby w przypadku aktów prawa miejscowego – wskazał sąd administracyjny w Krakowie.
Podejmowana na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 2 u.s.g. tzw. „uchwała kierunkowa” może wskazywać priorytety, którymi organ wykonawczy powinien się kierować podczas wykonywania uchwały. Na podstawie tego upoważnienia ustawowego rada gminy nie może natomiast nakazywać organowi wykonawczemu – jak już wyżej wspomniano – stosowania konkretnych rozwiązań prawnych ani też narzucać sposobu załatwienia konkretnej sprawy. Tego rodzaju uchwały nie mogą zatem nakazywać organowi wykonawczemu podejmowania określonych, konkretnych działań. Powinny mieć one charakter programowy (intencyjny) i wewnętrzny, a zatem powinny zawierać wyłącznie wytyczne lub zalecenia dla organu wykonawczego. Tymczasem analiza treści zakwestionowanej przez organ nadzoru uchwały nie pozostawia wątpliwości, że na prezydenta miasta został nałożony konkretny obowiązek – wprowadzenia czasowego zakazu wjeżdżania do miasta, na ulicach znajdujących się na obszarze jednej dzielnicy, samochodów ciężarowych o masie całkowitej większej, niż 12 ton.

Spis treści

Fundusz Inwestycji Lokalnych – „tarcza samorządowa” dla gmin i powiatów

ANALIZY SAMORZĄDOWE - BIULETYN SAMORZĄDOWCA 4/2020

Uchwałą nr 102 z 24 lipca 2020 r. w sprawie wsparcia na realizację zadań inwestycyjnych przez jednostki samorządu terytorialnego (MP poz. 662) Rada Ministrów utworzyła Fundusz Inwestycji Lokalnych. Obejmuje on 12 mld zł ze środków Funduszu Przeciwdziałania COVID-19 i jest przeznaczony na wsparcie inwestycji gmin i powiatów (województwa nie zostały objęte działaniem funduszu). Będzie to pierwsze realne finansowe wsparcie samorządów w sytuacji kryzysowej wywołanej epidemią i ograniczeniami wprowadzonymi w celu jej zwalczania.

Dotacje na wydatki majątkowe zastąpiły pierwotny zamysł rządu, aby utworzyć rezerwę subwencji ogólnej, służącą rekompensacie dochodów podatkowych utraconych wskutek kryzysu. Odpowiada to ocenie, że nie grozi całkowite załamanie finansów samorządów, muszą one natomiast zasadniczo ograniczyć plany inwestycyjne. Wsparcie ogólnego poziomu inwestycji jest też ważne w kontekście wychodzenia gospodarki z recesji, chociaż rząd liczy na to, że w tym roku samorządy zdążą wydać jedynie 3 mld zł pochodzących z funduszu.

DOTACJA BLISKA SUBWENCJI

Fundusz składa się z dwóch części dzielonych pomiędzy samorządy na zupełnie odmiennych zasadach. Pierwsze transza 6 mld zł (5 mld zł dla gmin łącznie z miastami na prawach powiatu oraz 1 mld zł dla powiatów), które mają trafić do samorządów już we wrześniu, jest podzielona w sposób nietypowy.
Konkretną kwotę, jaką maksymalnie może dostać dany samorząd, wskazał algorytm (zresztą nieumieszczony w samej uchwale). Niezbędne było złożenie wniosku (do 10 sierpnia), ale obejmuje on oprócz nazwy jednostki jedynie wnioskowaną kwotę, numer konta i zobowiązania dotyczące sposobu wydawania środków. Gmina czy powiat nie wskazuje nawet, na jakie inwestycje zamierza przeznaczyć środki.
Jedyne ograniczenie dotyczy tego, że muszą one być wykorzystane na wydatki klasyfikowane jako majątkowe. To zobowiązanie obejmuje także środki pochodne, a więc narosłe od nich odsetki lub ewentualne kary umowne, nałożone na wykonawców. Nie określono natomiast ani rodzajów inwestycji, ani ostatecznego terminu wydatkowania otrzymanych środków. Samorządy będą miały natomiast obowiązek złożenia specjalnych sprawozdań z ich wykorzystania.
Samodzielność decyzji, na co można przeznaczyć dotacje otrzymywane z tej puli, zbliżają je do subwencji. Jest to zresztą odpowiednie do generalnego celu funduszu, którym nie jest wsparcie konkretnej dziedziny usług publicznych, a ogólne zwiększenie możliwości inwestycyjnych samorządów. Fundusz jest wyraźnie odpowiedzią na spadek nadwyżek operacyjnych w budżetach samorządowych i możliwość wystąpienia nawet deficytów operacyjnych.

DODATKOWA FUNKCJA WYRÓWNAWCZA

Przeznaczony dla powiatów miliard złotych odpowiada 16,6 proc. planowanych przez nie na 2020 r. wydatków majątkowych (według sprawozdań za pierwszy kwartał tego roku). W przypadku gmin i miast na prawach powiatu 5 mld zł odpowiada 10,1 proc. planowanych wydatków majątkowych. Podstawą wyjściowych naliczeń maksymalnych kwot dla poszczególnych jednostek była właśnie wielkość ich planowanych na 2020 r. wydatków majątkowych (ten sam procent planu dla każdej jednostki danej kategorii).
Wielkości te skorygowano za pomocą wskaźnika zamożności. Dla każdej jednostki wyliczono (na jednego mieszkańca) wysokość planowanych dochodów podatkowych powiększonych o subwencję oraz pomniejszonych o wpłatę na „janosikowe” (w przypadku tych jednostek, które dokonują wpłat).
Tak wyliczone wielkości porównano z analogicznie obliczonymi dochodami podatkowymi na mieszkańca kraju w dwóch grupach: dla gmin i miast na prawach powiatu łącznie oraz dla powiatów. W przypadku jednostek, których dochody przekraczają tę średnią wartość, zmniejszono wyjściową kwotę dotacji, dzieląc ją przez iloraz wskaźnika zamożności dla danej jednostki oraz wskaźnika dla całego kraju (przykładowo: jeżeli dochody podatkowe danej gminy lub miasta na jednego mieszkańca były równe 150 proc. dochodów podatkowych na jednego mieszkańca kraju, wyjściową kwotę dzielono przez 1,5).
Środki będące sumą zmniejszeń dotacji przeznaczonych dla jednostek o ponad średnich wskaźnikach zamożności podzielono pomiędzy jednostki o wskaźniku zamożności poniżej średniej, proporcjonalnie do wielkości wyjściowej kwoty dotacji.
Do głównego celu funduszu dodano więc cel wyrównawczy, kierując do jednostek o niższych dochodach podatkowych wyższe dotacje w proporcji do ich planów inwestycyjnych. Najbardziej kontrowersyjnym aspektem tej korekty jest porównywanie dochodów podatkowych miast na prawach powiatu — a więc sumy dochodów gminnych i powiatowych — z dochodami podatkowymi pozostałych gmin — a więc z dochodami jedynie gminnymi. W efekcie miasta mają otrzymać łącznie kwotę równą 7,3 proc. ich planowanych wydatków majątkowych, a gminy — kwotę równą 12,5 proc. planowanych wydatków majątkowych.
Ciekawostką jest fakt, że zaproponowany algorytm korekt wyrównawczych skierował relatywnie wyższe (w stosunku do planu wydatków) dotacje do miast (poza miastami na prawach powiatu) niż do gmin wiejskich i miejsko-wiejskich, gdyż po uwzględnieniu wielkości subwencji (zwłaszcza oświatowej) to gminy miejskie osiągają najniższe dochody.
Wprowadzono minimalną (500 tys. zł) oraz maksymalną kwotę dotacji (20 mln zł dla powiatów oraz 93,5 mln zł dla miast). To ostatnie skutkuje otrzymaniem relatywnie niższych (w stosunku do planów inwestycyjnych) dotacji dla jednostek o najwyższej liczbie ludności — powiatu poznańskiego oraz pięciu miast na prawach powiatu, w tym trzech największych.

KOLEJNE TRANSZE – DUŻA NIEWIADOMA

Pozostałe 6 mld zł zostanie rozdzielone w standardowy sposób. Samorządy będą musiały aplikować o dotacje na konkretne projekty, a postępowanie będzie miało najprawdopodobniej charakter konkursowy. Procedura jest jeszcze nie do końca określona. Rząd zamierza jeszcze w tym roku rozdzielić 3 mld zł i taką samą kwotę w roku przyszłym. Także w tych transzach dotacje z funduszu można przeznaczać na inwestycje dowolnego rodzaju. Określono ich minimalną wielkość: 400 tys. zł.

Uchwała Rady Ministrów wyznacza osiem ogólnych kryteriów oceny wniosków. Są to:

  • realizacja zasady zrównoważonego rozwoju;
  • kompleksowość planowanych inwestycji;
  • ograniczenie emisyjności i poziomu ingerencji planowanych inwestycji w środowisko;
  • koszt planowanych inwestycji w stosunku do planowanych dochodów jednostki w roku rozpoczęcia inwestycji;
  • liczba osób, na które planowane inwestycje będą miały korzystny wpływ;
  • relacja kosztu planowanych inwestycji do prognozowanego efektu;
  • wpływ planowanej inwestycji na ograniczenie skutków klęsk żywiołowych lub zapobieganie im w przyszłości, jeżeli planowana inwestycja może mieć taki wpływ;
  • zapewnienie dostępności w rozumieniu ustawy z dnia 19 lipca 2019 r. o zapewnianiu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami.

Zapisy uchwały pozostawiają wiele niewiadomych. Nie jest jasne, w jaki sposób projekty będą porównywane według tych kryteriów. Nie wiadomo, czy zostaną wprowadzone ograniczenia kwot lub liczby projektów, jakie będzie mógł otrzymać pojedynczy samorząd. Korporacje samorządowe zwróciły uwagę, że ogólnikowe zapisy uchwały mogą prowadzić do całkowicie uznaniowego podziału dostępnych środków z kolejnych transz.

Aleksander Nelicki
ekspert ds. finansów samorządowych

Spis treści

Tymczasowe przeniesienie pracownika samorządowego do innej pracy w czasie zagrożenia pandemią

ANALIZY SAMORZĄDOWE - BIULETYN SAMORZĄDOWCA 4/2020

Dnia 24 czerwca 2020 r. do przepisów tzw. specustawy koronawirusowej (tj. ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych; Dz.U. poz. 374 z późn. zm.) wprowadzono nowy przepis art. 3a, który umożliwia tymczasowe przeniesienie pracownika samorządowego do wykonywania innej pracy w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii.

Przywołany przepis (tj. art. 3a specustawy koronawirusowej) wprowadzono mocą tzw. Tarczy antykryzysowej 4.0. – tj. ustawy z dnia 19 czerwca 2020 r. o dopłatach do oprocentowania kredytów bankowych udzielanych przedsiębiorcom dotkniętym skutkami COVID-19 oraz o uproszczonym postępowaniu o zatwierdzenie układu w związku z wystąpieniem COVID-19 (Dz.U. poz. 1086). Na marginesie warto przy tym zauważyć, że przewidziane tzw. Tarczą 4.0. rozwiązania prawne istotne dla jednostek samorządu terytorialnego określane są niekiedy (zwłaszcza przez rządzących) mianem pakietu osłonowego dla samorządów.

UZUPEŁNIENIE DOTYCHCZASOWYCH ROZWIĄZAŃ SPECUSTAWY KORONAWIRUSOWEJ

Nie sposób nie zauważyć, że przepis art. 3a specustawy koronawirusowej jest już drugim przepisem specustawy odnoszącym się do możliwości przeniesienia pracownika samorządowego do wykonywania innej pracy. Pierwszym z nich był (i w dalszym ciągu jest), przepis art. 15zzz1 specustawy koronawirusowej, który wszedł w życie z dniem 18 kwietnia 2020 r. mocą tzw. Tarczy antykryzysowej 2.0., tj. ustawy z dnia 16 kwietnia 2020 r. o szczególnych instrumentach wsparcia w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2 (Dz.U. poz. 695 z późn. zm.). Przepis ten (tj. art. 15zzz1 specustawy) stanowi, że w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii, pracownika samorządowego można tymczasowo przenieść, za jego zgodą, do wykonywania innej pracy, niż określona w umowie o pracę, zgodnej z jego kwalifikacjami, w jednostce organizacyjnej pomocy społecznej, o której mowa w art. 6 pkt 5 ustawy o pomocy społecznej, w tej samej lub innej miejscowości, jeżeli nie narusza to ważnego interesu jednostki, która dotychczas zatrudniała pracownika samorządowego, oraz przemawiają za tym ważne potrzeby po stronie jednostki przejmującej. Okres takiego przeniesienia nie może być dłuższy niż do 30 dni od dnia odwołania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii.

KTO DECYDUJE O PRZENIESIENIU?

W pierwszej kolejności warto zauważyć, że przepis art. 3a specustawy koronawirusowej możliwy jest do zastosowania nie tylko na szczeblu gminnym, ale również na szczeblu powiatowym i samorządu województwa (pomimo tego, że pierwotnie, w projekcie tzw. Tarczy antykryzysowej 4.0., przewidywano to uprawnienie jedynie na szczeblu gminnym). Ponadto, istotne jest to, że bez względu na podległość danego pracownika samorządowego, to jedynie wójt, burmistrz, prezydent miasta, w tym prezydent miasta na prawach powiatu, starosta oraz marszałek województwa może polecić tymczasowe przeniesienie pracownika samorządowego do innej pracy.
Inaczej wygląda jednak etap procedury przeniesienia poprzedzający samą decyzję organu wykonawczego (przewodniczącego organu wykonawczego) danej jednostki samorządu terytorialnego. W przypadku bowiem pracowników urzędów podległych organowi wykonawczemu gminy bądź przewodniczącemu organu wykonawczego powiatu albo województwa, wydawane przez ten organ polecenie tymczasowego przeniesienia kierowane jest bezpośrednio do danego pracownika samorządowego. Tyczy się to tym samym zwłaszcza pracowników odpowiednio urzędów gmin, starostw powiatowych, czy urzędów marszałkowskich. W przypadku natomiast innych niż urząd jednostek organizacyjnych posiadających swoich kierowników, polecenie wójta (burmistrza, prezydenta miasta), starosty lub marszałka województwa kierowane jest do kierownika tej jednostki celem nakazania temu kierownikowi przeniesienie pracownika tejże jednostki do tymczasowego wykonywania innej pracy.

KOGO MOŻNA PRZENIEŚĆ?

Analiza przepisu art. 3a specustawy koronawirusowej prowadzi do wniosku, że możliwość tymczasowego przeniesienia odnosi się wyłącznie do zatrudnionych na umowie o pracę pracowników samorządowych w rozumieniu ustawy o pracownikach samorządowych. Tym samym, przepisu tego nie stosujemy, chociażby do osób na umowach cywilnoprawnych, czy też osób zatrudnionych w innych niż gmina, powiat, czy województwo samorządowych jednostkach organizacyjnych posiadających odrębną osobowość prawną od danej jednostki samorządu terytorialnego, w stosunku do których nie stosuje się przepisów ustawy o pracownikach samorządowych, a więc np. osób zatrudnionych w spółkach komunalnych, czy samorządowych instytucjach kultury.
Istotne jest również to, że w przypadku tymczasowego przeniesienia pracownika samorządowego, pracownik ten może być przeniesiony do wykonywania innej pracy niż określona w umowie o pracę jedynie wtedy, gdy nowa, tymczasowa praca będzie zgodna z jego kwalifikacjami. Przeniesienie danego pracownika odbywać się może przy tym nie tylko w obrębie tej samej miejscowości, w której pracuje, ale szerzej – w obrębie danej jednostki samorządu terytorialnego, w urzędzie której (lub innej jednostce organizacyjnej) przenoszony pracownik jest zatrudniony.

OGRANICZENIA W PRZENOSZENIU

Możliwość tymczasowego przeniesienia pracownika samorządowego bez jego zgody nie ma charakteru bezwzględnego. Ustawodawca w przepisie art. 3a ust. 3 specustawy koronawirusowej przewidział bowiem kilka przypadków, gdy przeniesienie jest możliwe wyłącznie za zgodą takiego pracownika. Są to: 1) kobiety w ciąży; 2) pracownicy opiekujący się dzieckiem do ukończenia przez nie 4 roku życia; 3) osoby będące jedynym opiekunem dziecka w wieku do lat piętnastu.
Na marginesie warto zauważyć, że przywoływany wcześniej przepis art. 15zzz1 specustawy koronawirusowej odnoszący się do zbliżonej problematyki wymaga bezwzględnie i każdorazowo zgody pracownika samorządowego.

CZAS I MIEJSCE PRZENIESIENIA

Analizy problematyki tymczasowego przeniesienia pracownika samorządowego nie należy pomijać z punktu widzenia wskazania dokąd i na jak długo można dokonać tego przeniesienia. Z przepisu art. 3a specustawy koronawirusowej w tym zakresie jednoznacznie wynika, że możliwe jest tymczasowe przeniesienie pracownika samorządowego do wykonywania innej pracy niż określona w umowie o pracę, zgodnej z jego kwalifikacjami, jedynie w innej jednostce, o której mowa w przepisie art. 2 ustawy o pracownikach samorządowych, tj. w:
urzędach marszałkowskich oraz wojewódzkich samorządowych jednostkach organizacyjnych;
starostwach powiatowych oraz powiatowych jednostkach organizacyjnych;
urzędach gmin, jednostkach pomocniczych gmin, gminnych jednostkach budżetowych i samorządowych zakładach budżetowych;
biurach (ich odpowiednikach) związków jednostek samorządu terytorialnego oraz samorządowych zakładów budżetowych utworzonych przez te związki;
biurach (ich odpowiednikach) jednostek administracyjnych jednostek samorządu terytorialnego.
Przechodząc z kolei do czasu, na jaki możliwe jest przeniesienie zauważyć należy, że ustawodawca zdecydował się na wprowadzenie ściśle określonego terminu – przeniesienie jest możliwe bowiem wyłącznie na czas określony nie dłuższy niż 3 miesiące i to jedynie w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii. Na marginesie warto zwrócić uwagę na fakt, że w przywoływanym już w niniejszym artykule przepisie art. 15zzz1 specustawy koronawirusowej postanowiono o możliwości tymczasowego przeniesienia pracownika samorządowego na okres nie dłuższy niż do 30 dni od dnia odwołania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii.

SKUTKI PRAWNE PRZENIESIENIA

Tymczasowe przeniesienie pracownika samorządowego na podstawie przepisu art. 3a specustawy koronawirusowej pociąga za sobą szereg różnych skutków prawnych. Warto wspomnieć przynajmniej o dwóch następujących.
Po pierwsze, przeniesienie pracownika samorządowego nie powoduje rozwiązania stosunku pracy z dotychczasowym pracodawcą. Innymi słowy, skutkiem tymczasowego przeniesienia pracownika samorządowego nie jest konieczność zawarcia z nim nowej umowy o pracę (tj. przeniesiony pracownik w dalszym ciągu świadczy pracę na podstawie dotychczasowej umowy zawartej z „pierwotnym” pracodawcą). Tym samym, przeniesienie w konsekwencji nie wymaga również zawarcia porozumienia pomiędzy pracodawcą a nowym, tymczasowym „pracodawcą”, jak to ma miejsce, chociażby na gruncie przywoływanego już w niniejszym artykule przepisu art. 15zzz1 specustawy koronawirusowej.
Po drugie, w nowym, tymczasowym miejscu pracy, przeniesionemu pracownikowi samorządowemu przysługuje wynagrodzenie adekwatne do wykonywanej pracy, nie niższe jednak niż dotychczasowe.

Przepis art. 3a specustawy koronawirusowej niejednokrotnie okaże się korzystny dla kierowników urzędów lub innych samorządowych jednostek organizacyjnych. Nie sposób bowiem nie zauważyć, że w okresie występowania koronawirusa bardzo często dochodzi do różnego rodzaju „zaburzeń” w zakresie organizacji pracy, zwłaszcza z powodu ograniczonego składu osobowego pracowników samorządowych w danej jednostce. Czas jednak pokaże, jak często samorządowi włodarze będą sięgać po tę nową możliwość i jak te działania oceniane będą przez samych pracowników samorządowych.

Mateusz Karciarz
prawnik w Kancelarii Radców Prawnych
Zygmunt Jerzmanowski i Wspólnicy
sp. k. w Poznaniu

Spis treści

Możliwość przedłużenia terminu płatności rat podatku od nieruchomości

AKTUALNOŚCI | ALERTY PRAWNE - BIULETYN SAMORZĄDOWCA 4/2020

Tak wynika z uchwały Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Warszawie z dnia 12 maja 2020 r., nr 12.212.2020. W oparciu o delegację zawartą w art. 15q ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych, rada gminy może przedłużyć, w drodze uchwały, wskazanym grupom przedsiębiorców, których płynność finansowa uległa pogorszeniu, terminy płatności rat podatku od nieruchomości, płatnych w kwietniu, maju i czerwcu 2020 r., nie dłużej niż do dnia 30 września 2020 r. – więcej w SAS na str. 8

Spis treści

Coraz mniej czasu do spisu rolnego w 2020 r.

AKTUALNOŚCI | ALERTY PRAWNE - BIULETYN SAMORZĄDOWCA 4/2020

Ustawą z dnia 31 lipca 2019 r. o powszechnym spisie rolnym w 2020 r. (Dz.U. poz. 1728) określono zakres, formę i tryb przeprowadzenia przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego powszechnego spisu rolnego w 2020 r. (zwanego dalej „spisem rolnym”), oraz zakres, formę i tryb prac związanych z przygotowaniem i opracowaniem wyników spisu rolnego. Ustawa weszła w życie w zdecydowanej części 25 września 2019 r. (za wyjątkiem przepisów art. 17 i 18, które weszły w życie 11 września 2019 r.), natomiast spis rolny ma zostać przeprowadzony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w terminie od dnia 1 września 2020 r. do dnia 30 listopada 2020 r., według stanu na dzień 1 czerwca 2020 r. Obecnie w Parlamencie trwają prace nad rządowym projektem ustawy o zmianie ustawy o statystyce publicznej, ustawy o powszechnym spisie rolnym w 2020 r. oraz ustawy o narodowym spisie powszechnym ludności i mieszkań w 2021 r. (druk nr 515 Sejmu RP IX kadencji), którego celem jest wprowadzenie rozwiązań prawnych umożliwiających „efektywne prowadzenie badań statystycznych, statystyki publicznej oraz przeprowadzenia dwóch spisów powszechnych – powszechnego spisu rolnego w 2020 r. oraz narodowego spisu powszechnego ludności i mieszkań w 2021 r. – w warunkach zagrożenia epidemicznego COVID-19”.

Spis treści

Ruszył „Fundusz Inwestycji Lokalnych”

AKTUALNOŚCI | ALERTY PRAWNE - BIULETYN SAMORZĄDOWCA 4/2020

24 lipca 2020 r. w Monitorze Polskim pod poz. 662 opublikowano uchwałę nr 102 Rady Ministrów z dnia 23 lipca 2020 r. w sprawie wsparcia na realizację zadań inwestycyjnych przez jednostki samorządu terytorialnego, inicjując tym samym start tzw. „Funduszu Inwestycji Lokalnych” w ramach Funduszu Przeciwdziałania COVID-19, działającego na podstawie art. 65 tzw. Tarczy antykryzysowej 1.0., tj. ustawy z dnia 31 marca 2020 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 568 z późn. zm.) – więcej w BS na str. 8

Spis treści

 

 

Ustawą z dnia 31 lipca 2019 r. o powszechnym spisie rolnym w 2020 r. (Dz.U. poz. 1728) określono zakres, formę i tryb przeprowadzenia przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego powszechnego spisu rolnego w 2020 r. (zwanego dalej „spisem rolnym”), oraz zakres, formę i tryb prac związanych z przygotowaniem i opracowaniem wyników spisu rolnego. Ustawa weszła w życie w zdecydowanej części 25 września 2019 r. (za wyjątkiem przepisów art. 17 i 18, które weszły w życie 11 września 2019 r.), natomiast spis rolny ma zostać przeprowadzony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w terminie od dnia 1 września 2020 r. do dnia 30 listopada 2020 r., według stanu na dzień 1 czerwca 2020 r. Obecnie w Parlamencie trwają prace nad rządowym projektem ustawy o zmianie ustawy o statystyce publicznej, ustawy o powszechnym spisie rolnym w 2020 r. oraz ustawy o narodowym spisie powszechnym ludności i mieszkań w 2021 r. (druk nr 515 Sejmu RP IX kadencji), którego celem jest wprowadzenie rozwiązań prawnych umożliwiających „efektywne prowadzenie badań statystycznych, statystyki publicznej oraz przeprowadzenia dwóch spisów powszechnych – powszechnego spisu rolnego w 2020 r. oraz narodowego spisu powszechnego ludności i mieszkań w 2021 r. – w warunkach zagrożenia epidemicznego COVID-19”.

 

Wynagrodzenie za godziny nadliczbowe dla nauczycieli pracujących zdalnie

PRAWO PRACY - SAS 4 /2020

W myśl art. 30 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela jednym ze składników wynagrodzenia nauczyciela jest wynagrodzenie za godziny ponadwymiarowe i godziny doraźnych zastępstw.

Zgodnie z art. 30 ust. 6 pkt 2 u.k.n. organ prowadzący szkołę, będący jednostką samorządu terytorialnego, uwzględniając przewidywaną strukturę zatrudnienia, określa dla nauczycieli poszczególnych stopni awansu zawodowego, w drodze regulaminu, szczegółowe warunki obliczania i wypłacania wynagrodzenia za godziny ponadwymiarowe i godziny doraźnych zastępstw, z zastrzeżeniem art. 35 ust. 3.

CZASOWE OGRANICZENIA FUNKCJONOWANIA
JEDNOSTEK SYSTEMU OŚWIATY

11 marca 2020 r. weszło w życie rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 11 marca 2020 r. w sprawie czasowego ograniczenia funkcjonowania jednostek systemu oświaty w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19. Mocą § 2 ust. 1 ww. rozporządzenia, w okresie od 12 marca 2020 r. do 10 kwietnia 2020 r. na obszarze kraju ograniczono funkcjonowanie publicznych i niepublicznych jednostek systemu oświaty, w tym szkół wszystkich typów. Czasowe ograniczenie funkcjonowania jednostek systemu oświaty, o których mowa w § 2 ust. 1, polegało na zawieszeniu prowadzenia działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej, z tym że w dniach 12 i 13 marca 2020 r. przedszkola, inne formy wychowania przedszkolnego, szkoły podstawowe i szkoły artystyczne, realizujące kształcenie ogólne w zakresie szkoły podstawowej, z wyjątkiem szkół podstawowych dla dorosłych były obowiązane prowadzić działalność opiekuńczą (§ 3 pkt 1).

W przypadkach uzasadnionych nadzwyczajnymi okolicznościami zagrażającymi życiu lub zdrowiu dzieci i młodzieży, minister właściwy do spraw oświaty i wychowania, w drodze rozporządzenia, może czasowo ograniczyć lub czasowo zawiesić funkcjonowanie jednostek systemu oświaty na obszarze kraju lub jego części, uwzględniając stopień zagrożenia na danym obszarze.

Rozporządzenie to zostało wydane na podstawie art. 30b ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe. Zgodnie z tym przepisem: w przypadkach uzasadnionych nadzwyczajnymi okolicznościami zagrażającymi życiu lub zdrowiu dzieci i młodzieży minister właściwy do spraw oświaty i wychowania, w drodze rozporządzenia, może czasowo ograniczyć lub czasowo zawiesić funkcjonowanie jednostek systemu oświaty na obszarze kraju lub jego części, uwzględniając stopień zagrożenia na danym obszarze.

STAN ZAGROŻENIA EPIDEMICZNEGO

Z dniem 13 marca 2020 r. weszło w życie rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 13 marca 2020 r. w sprawie ogłoszenia na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stanu zagrożenia epidemicznego. Zgodnie z § 1 ww. rozporządzenia, w okresie od 14 marca 2020 r. do odwołania na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej ogłasza się stan zagrożenia epidemicznego w związku z zakażeniami wirusem SARS-CoV-2. Podstawę wydania ww. rozporządzenia Ministra Zdrowia stanowi art. 46 ust. 2 i 4 ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi.
Stan zagrożenia epidemicznego został odwołany z dniem 20 marca 2020 r. mocą rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 20 marca 2020 r. w sprawie odwołania na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stanu zagrożenia epidemicznego.

STAN EPIDEMII

20 marca 2020 r. weszło w życie rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 20 marca 2020 r. w sprawie ogłoszenia na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stanu epidemii. Zgodnie z § 1 tego rozporządzenia, w okresie od 20 marca 2020 r. do odwołania na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej ogłasza się stan epidemii w związku z zakażeniami wirusem SARS-CoV-2.
25 marca 2020 r. weszło w życie rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 20 marca 2020 r. w sprawie szczególnych rozwiązań w okresie czasowego ograniczenia funkcjonowania jednostek systemu oświaty w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19.
W myśl § 7 ust. 1 ww. rozporządzenia, zajęcia realizowane z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na odległość lub innego sposobu kształcenia nauczyciel realizuje w ramach obowiązującego go przed dniem wejścia w życie rozporządzenia tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin zajęć dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych, prowadzonych bezpośrednio z uczniami albo na ich rzecz, a w przypadku godzin zajęć realizowanych powyżej tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin zajęć dydaktycznych, wychowawczych lub opiekuńczych – w ramach godzin ponadwymiarowych, o których mowa w art. 35 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela.
Dyrektor jednostki systemu oświaty ustala zasady zaliczania do wymiaru godzin poszczególnych zajęć realizowanych z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na odległość lub innego sposobu kształcenia (ust. 2).
Z wyżej wymienionych przepisów wynika, że w okresie stanu epidemii nauczyciele realizują zajęcia ponadwymiarowe w dotychczasowym zakresie godzinowym z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na odległość. Dyrektor szkoły ma jedynie prawo do ustalenia zasad zaliczenia godzin zajęć do godzin ponadwymiarowych. Oznacza to, że dyrektor szkoły powinien określić, w jaki sposób nauczyciel ma wykazać realizację godzi ponadwymiarowych z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na odległość. Zarządzenie dyrektora w tej sprawie powinno być czytelne i jasne i w żadnym razie nie może zmieniać rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej, jako aktu powszechnie obowiązującego. Dyrektor szkoły zobowiązany jest do zapoznania z przedmiotowym zarządzeniem wszystkich nauczycieli.

Sławomir Pyźlak
radca prawny

PODSTAWA PRAWNA
– Ustawa z dnia z dnia 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela (Dz.U. z 2019 r. poz. 2215, z późn. zm.)
– Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe (Dz.U. z 2019 r. poz. 1148, z późn. zm.)
– Ustawa z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz.U. z 2019 r. poz. 1239, z późn. zm.),
– Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 11 marca 2020 r. w sprawie czasowego ograniczenia funkcjonowania jednostek systemu oświaty w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 (Dz.U. z 2020 r. poz. 410, z późn. zm.)
– Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 13 marca 2020 r. w sprawie ogłoszenia na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stanu zagrożenia epidemicznego (Dz.U. z 2020 r. poz. 433)
– Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 20 marca 2020 r. w sprawie szczególnych rozwiązań w okresie czasowego ograniczenia funkcjonowania jednostek systemu oświaty w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 (Dz.U. z 2020 r. poz. 493, z późn. zm.)

Spis treści

Rada gminy w czasie pandemii może przedłużyć terminy płatności rat podatku od nieruchomości

ATUALNOŚCI | ORZECZNICTWO - SAS 4 / 2020

Uchwała Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Warszawie z dnia 12 maja 2020 r., nr 12.212.2020

W oparciu o delegację zawartą w art. 15q ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych, rada gminy może przedłużyć, w drodze uchwały, wskazanym grupom przedsiębiorców, których płynność finansowa uległa pogorszeniu, terminy płatności rat podatku od nieruchomości, płatnych w kwietniu, maju i czerwcu 2020 r., nie dłużej niż do dnia 30 września 2020 r.

Tak wynika z uchwały Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Warszawie, stwierdzającej nieważność uchwały rady miejskiej z dnia 10 kwietnia 2020 r. w sprawie przedłużenia terminów płatności rat podatku od nieruchomości. W badanej uchwale rada, działając na podstawie art. 15q ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych, przedłużyła terminy płatności podatku od nieruchomości przedsiębiorcom, których dotyczy zakaz prowadzenia działalności, związany ze skutkami epidemii COVID-19.
Jak ustaliła RIO w Warszawie, w tytule załącznika Nr 1 do badanej uchwały, stanowiącego zgłoszenie w sprawie przedłużenia terminów płatności rat podatku od nieruchomości, zawarto wyrazy: „dotyczy osób fizycznych”, podczas gdy z treści uchwały wynika, że przedłużenie terminu płatności podatku dotyczy przedsiębiorców (a więc nie tylko osób fizycznych). – Zapis ten jest sprzeczny m.in. z postanowieniami § 1 badanej uchwały oraz pkt. 6 Załącznika nr 1 do badanej uchwały – wskazała Izba.
Z kolei Załącznik nr 2 do badanej uchwały, stanowiący formularz oświadczenia przedsiębiorcy, zawiera zapis: „Niniejsze oświadczenie składam świadomy odpowiedzialności za składanie fałszywych zeznań i prawdziwości danych. Oświadczam, że znana jest mi treść art. 233 § 1 Kodeksu karnego”. – W oparciu o delegację zawartą w art. 15q ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych, rada gminy może przedłużyć, w drodze uchwały, wskazanym grupom przedsiębiorców, których płynność finansowa uległa pogorszeniu w związku z ponoszeniem negatywnych konsekwencji ekonomicznych z powodu COVID-19, terminy płatności rat podatku od nieruchomości, płatnych w kwietniu, maju i czerwcu 2020 r., nie dłużej niż do dnia 30 września 2020 r. Zarówno wskazany wyżej przepis, jak i żaden inny przepis obowiązującego prawa, nie dają podstaw do wprowadzenia przez organ stanowiący gminy w przedmiotowej uchwale zobowiązania do złożenia oświadczenia pod rygorem odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań. Ustawowego upoważnienia dla organu stanowiącego w tym zakresie nie można domniemywać oraz normowanie w akcie prawa miejscowego innych kwestii, niż te które wynikają z delegacji ustawowej, nie znajduje uzasadnienia i przekracza zakres upoważnienia – czytamy w uzasadnieniu rozstrzygnięcia nadzorczego warszawskiej Izby.
Żądanie złożenia oświadczenia pozostaje w sprzeczności z art. 233 § 1 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny, zgodnie z którym warunkiem odpowiedzialności za złożenie fałszywego oświadczenia jest to, aby przepis ustawy, na podstawie której oświadczenie jest składane, przewidywał możliwość odebrania oświadczenia pod rygorem odpowiedzialności karnej. Stanowisko takie potwierdza orzecznictwo sądów administracyjnych. Przykładowo wskazać można wyrok WSA w Krakowie z dnia 27 lutego 2014 r. (sygn. akt I SA/Kr 2217/13), w którym sąd stwierdził, że „jeżeli ustawodawca zamierza nadać wymaganym oświadczeniom składanym przez zainteresowane podmioty rygor odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych oświadczeń (zeznań), to rygor ten wprowadza wprost do ustawy i dopiero wówczas, w razie przeniesienia kompetencji do określenia przez organ samorządu wzoru informacji i deklaracji, winien przewidzieć w treści upoważnienia wymóg pouczenia o odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych oświadczeń (zeznań)”.
Kolegium RIO w Warszawie wskazało ponadto, że badana uchwała rady miejskiej jest aktem prawa miejscowego i w związku z tym zastosowanie do niej znajdują przepisy § 135 w związku z § 143 Załącznika do rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów w sprawie „Zasad techniki prawodawczej”. Zgodnie z ich treścią w uchwale zamieszcza się przepisy prawne regulujące sprawy z przekazanego upoważnieniem zakresu. – Oznacza to, że akt podjęty na podstawie ustawowego upoważnienia może regulować tylko i wyłącznie sprawy przekazane tym upoważnieniem – wskazało Kolegium RIO w Warszawie.

Spis treści

Przegląd legislacyjny

ATUALNOŚCI | PRZEGLĄD LEGISLACYJNY - SAS 4 / 2020

EGZEKUCJA ADMINISTRACYJNA

30 lipca 2020 r. weszło w życie rozporządzenie Ministra Finansów z 25 maja 2020 r. w sprawie wzorów tytułów wykonawczych stosowanych w egzekucji administracyjnej (Dz.U. z 2020 r., poz. 968).

Rozporządzenie określa wzór:

  • tytułu wykonawczego stosowanego w egzekucji należności pieniężnych;
  • tytułu wykonawczego stosowanego w egzekucji obowiązków o charakterze niepieniężnym;
  • kolejnego tytułu wykonawczego.

KODEKS PRACY – TEKST JEDNOLITY

30 lipca 2020 r. w Dzienniku Ustaw z 2020 r., pod pozycją 1320 opublikowany został jednolity tekst ustawy z 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy.
Ustawa ta określa prawa i obowiązki pracowników i pracodawców.

KODEKS WYBORCZY – TEKST JEDNOLITY

30 lipca 2020 r. w Dzienniku Ustaw z 2020 r. pod pozycją 1319 ogłoszony został jednolity tekst ustawy z 5 stycznia 2011 r. Kodeks wyborczy.

Ustawa ta określa zasady i tryb zgłaszania kandydatów,
przeprowadzania oraz warunki ważności wyborów:

  • do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej i do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej;
  • Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej;
  • do Parlamentu Europejskiego w Rzeczypospolitej Polskiej;
  • do organów stanowiących jednostek samorządu terytorialnego;
  • wójtów, burmistrzów i prezydentów miast.

SYSTEM OŚWIATY – TEKST JEDNOLITY

31 lipca 2020 r. w Dzienniku Ustaw z 2020 r., pod pozycją 1327 opublikowany został jednolity tekst ustawy z 7 września 1991 r. o systemie oświaty.

Ustawa ta reguluje kwestie prawne związane z systemem oświaty. Od 1 września 2017 roku większą cześć tej materii prawnej zawartej wcześniej w tej ustawie normuje ustawa z dnia 14 grudnia 2016 roku – Prawo oświatowe oraz od 1 stycznia 2018 roku m.in. w kwestii finansowania szkół normuje ustawa z dnia 27 października 2017 r. o finansowaniu zadań oświatowych.

ORDYNACJA PODATKOWA – TEKST JEDNOLITY

31 lipca 2020 r. w Dzienniku Ustaw z 2020 r., pod pozycją 1325 ogłoszony został jednolity tekst ustawy z 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa. Ustawa normuje:

  • zobowiązania podatkowe; informacje podatkowe;
  • postępowanie podatkowe, kontrolę podatkową i czynności sprawdzające; tajemnicę skarbową.

PRAWO BUDOWLANE – TEKST JEDNOLITY

3 sierpnia 2020 r. w Dzienniku Ustaw z 2020 r. pod pozycją 1333 opublikowany został jednolity tekst ustawy z 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane.

Ustawa ta normuje działalność obejmującą sprawy projektowania, budowy, utrzymania i rozbiórki obiektów budowlanych oraz określa zasady działania organów administracji publicznej w tych dziedzinach.

KARTA DUŻEJ RODZINY – TEKST JEDNOLITY

6 sierpnia 2020 r. w Dzienniku Ustaw z 2020 r. pod pozycją 1348 opublikowany został jednolity tekst ustawy z 5 grudnia 2014 r. o Karcie Dużej Rodziny.

Ustawa określa zasady przyznawania członkom rodziny wielodzietnej Karty Dużej Rodziny, sposób przyznawania im uprawnień oraz sposób realizacji i finansowania zadań wynikających z ustawy. Uprawnienia przysługujące osobom posiadającym ważną Kartę polegają na przyznaniu korzystniejszego od ogólnie obowiązującego dostępu do towarów, usług lub innych form działalności. Karta jest środkiem identyfikującym członka rodziny wielodzietnej, poświadczającym prawo członka rodziny wielodzietnej do uprawnień ustalonych w trybie określonym w niniejszej ustawie lub przyznanych na podstawie przepisów odrębnych.

EPIDEMIA COVID-19

8 sierpnia 2020 r. weszło w życie rozporządzenie Rady Ministrów z 7 sierpnia 2020 r. w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii (Dz.U. z 2020 r., poz. 1356).

Rozporządzenie wprowadza obostrzenia w związku z epidemią COVID-19 w 19 powiatach. Najpoważniejsze restrykcje obowiązują w 9 powiatach tzw. czerwonych, do których należą powiat: ostrzeszowski, nowosądecki, Nowy Sącz, wieluński, pszczyński, Ruda Śląska, rybnicki, Rybnik i powiat wodzisławski. Nieco łagodniejsze restrykcjie rozporządzenie wprowadza w tzw. żółtych powiatach, do których należą powiat: wieruszowski, Jastrzębie Zdrój, jarosławski, Żory, kępiński, przemyski, cieszyński, pińczowski, oświęcimski i Przemyśl. W 9 powiatach oznaczonych kolorem czerwonym obowiązywać będą następujące ograniczenia:

  • obowiązek noszenia maseczek w każdym miejscu,
  • ograniczenie liczby osób w komunikacji zbiorowej, do 50 proc. miejsc siedzących,
  • zakaz korzystania z basenów,
  • wesela do 50 osób.

Spis treści

Nazwy gmin i miejscowości

AKTUALNOŚCI / PROJEKTY - SAS 4 / 2020

7 sierpnia 2020 r. do uzgodnień międzyresortowych skierowany został projekt rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji, zmieniającego rozporządzenie w sprawie trybu pracy Komisji Nazw Miejscowości i Obiektów Fizjograficznych oraz wysokości wynagrodzenia przysługującego jej członkom za udział w posiedzeniach.

Projekt wprowadza możliwość zorganizowania obrad Komisji z wykorzystaniem środków porozumiewania się na odległość lub korespondencyjnie (zdalny tryb obradowania). Obrady w tym trybie zarządza przewodniczący Komisji. Zmiana ta ma na celu usprawnienie pracy Komisji i skrócenie czasu, w jakim wydaje ona swoje opinie w zakresie wniosków o ustalenie, zmianę lub zniesienie urzędowych nazw, a przede wszystkim umożliwienie pracy Komisji w razie braku możliwości zwołania posiedzenia w trybie stacjonarnym.

Spis treści

Pomoc JST poszkodowanym w wyniku działania żywiołu

AKTUALNOŚCI / PROJEKTY - SAS 4 / 2020

7 sierpnia 2020 r. do uzgodnień międzyresortowych skierowany został projekt rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów w sprawie gmin poszkodowanych w wyniku działania żywiołu w czerwcu 2020 r., w których stosuje się szczególne zasady odbudowy, remontów i rozbiórek obiektów budowlanych.

Projekt przewiduje uproszczenie procedur administracyjnych związanych z remontem lub odbudową obiektów budowlanych zniszczonych albo uszkodzonych w wyniku zdarzeń o charakterze klęsk żywiołowych mających miejsce w czerwcu 2020 r. Wejście w życie przedmiotowego rozporządzenia pozwoli podmiotom poszkodowanym przez żywioł, posiadającym obiekty budowlane na obszarach gmin ujętych w rozporządzeniu, na skorzystanie z rozwiązań przewidzianych w ustawie z dnia 11 sierpnia 2001 r. o szczególnych zasadach odbudowy, remontów i rozbiórek obiektów budowlanych zniszczonych lub uszkodzonych w wyniku działania żywiołu (Dz.U. z 2020 r. poz. 764). W szczególności, w przypadkach określonych w ustawie, nie będzie wymagane pozwolenie na budowę – w to miejsce wystarczy zgłoszenie robót budowlanych; natomiast samo zgłoszenie remontu organowi administracji architektoniczno-budowlanej nie będzie wymagane. Oczekiwany efekt: przyśpieszenie procesu odbudowy.

Spis treści

Ochrona zdrowia

AKTUALNOŚCI / PROJEKTY - SAS 4 / 2020

6 sierpnia 2020 r. do konsultacji publicznych skierowany został projekt rozporządzenia Ministra Zdrowia, zmieniającego rozporządzenie w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu ambulatoryjnej opieki specjalistycznej.

Celem projektowanego rozporządzenia zmieniającego rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 6 listopada 2013 r. w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu ambulatoryjnej opieki specjalistycznej jest wprowadzenie nowego modelu organizacji diagnostyki i leczenia raka jelita grubego, w tym monitorowania stanu zdrowia pacjenta z nowotworem jelita grubego. Konieczność zmian wynika z faktu, że nowotwory złośliwe jelita grubego stanowią obecnie drugą pozycję (po raku płuca) wśród wszystkich zachorowań na nowotwory w populacji polskiej i drugą w grupie onkologicznych przyczyn zgonów. Dane Krajowego Rejestru Nowotworów wskazują, że w latach 2012-2016 obserwowało się stały wzrost zachorowań na nowotwór jelita grubego, w 2016 r. odnotowano o 13,4% więcej nowych przypadków, niż w 2012 r. Brak koordynacji działań jednostek zaangażowanych w opiekę nad pacjentem z nowotworem jelita grubego wpływa na skuteczność diagnostyki, a w efekcie właściwy dobór terapii i koszty leczenia chorych.

6 sierpnia 2020 r. do konsultacji publicznych skierowany został projekt rozporządzenia Ministra Zdrowia, zmieniającego rozporządzenie w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu leczenia szpitalnego.

Celem projektowanego rozporządzenia jest zwiększenie wykrywalności nowotworów we wczesnych stadiach oraz obniżenie umieralności, a także wprowadzenie jednolitych standardów diagnostyki i leczenia pacjentów z nowotworami jelita grubego w celu uzyskania poprawy rokowania i jakości życia. Nowotwory jelita grubego stanowią obecnie drugą pozycję wśród wszystkich zachorowań na nowotwory w populacji polskiej i drugą w grupie onkologicznych przyczyn zgonów.

Spis treści

Edukacja informatyczna

AKTUALNOŚCI / PROJEKTY - SAS 4 / 2020

5 sierpnia 2020 r. do uzgodnień międzyresortowych skierowany został projekt rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie szczegółowych warunków, form i trybu realizacji rządowego programu rozwijania szkolnej infrastruktury oraz kompetencji uczniów i nauczycieli w zakresie technologii informacyjno-komunikacyjnych – „Aktywna tablica”.

Nowoczesne, otwarte, odpowiedzialne społeczeństwo uwzględnia oczekiwania dzieci i młodzieży ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, w tym uczniów z niepełnosprawnościami. Odpowiadając na te potrzeby, nowa edycja programu „Aktywna tablica” na lata 2020–2024 uwzględni w procesie wspierania szkół, również szkoły realizujące kształcenie uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, a także sytuację, w której nauczanie i uczenie się jest z konieczności (w sytuacji zagrożenia epidemicznego) realizowane w ramach kształcenia na odległość.

Spis treści

Wynagrodzenia nauczycieli

AKTUALNOŚCI / PROJEKTY - SAS 4 / 2020

4 sierpnia 2020 r. do uzgodnień międzyresortowych skierowany został projekt rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej, zmieniającego rozporządzenie w sprawie wysokości minimalnych stawek wynagrodzenia zasadniczego nauczycieli, ogólnych warunków przyznawania dodatków do wynagrodzenia zasadniczego oraz wynagradzania za pracę w dniu wolnym od pracy.

Projektowana nowelizacja jest konieczna ze względu na ustaloną w art. 9 ust. 2 pkt 2 ustawy budżetowej na rok 2020 z dnia 14 lutego 2020 r. kwotę bazową dla nauczycieli, która będzie obowiązywać od dnia 1 września 2020 r. – w wysokości 3537,80 zł. Zmiana kwoty bazowej od dnia 1 września 2020 r. będzie skutkować wzrostem wynagrodzenia średniego nauczycieli o 6% w porównaniu do wynagrodzenia średniego obowiązującego od 1 stycznia 2020 r. W związku z powyższym, wynagrodzenie zasadnicze nauczycieli legitymujących się tytułem zawodowym magistra z przygotowaniem pedagogicznym (którzy stanowią ok. 96% wszystkich nauczycieli) od dnia
1 września 2020 r. wyniesie:

  • nauczyciela stażysty – 2 949 zł,
  • nauczyciela kontraktowego – 3 034 zł,
  • nauczyciela mianowanego – 3 445 zł,
  • nauczyciela dyplomowanego – 4 046 zł.

Spis treści

Prawo budowlane

AKTUALNOŚCI / PROJEKTY - SAS 4 / 2020

31 lipca 2020 r. do konsultacji publicznych skierowany został projekt rozporządzenia Ministra Rozwoju zmieniającego rozporządzenie w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie.

Głównym celem projektu jest również dostosowanie obowiązujących przepisów techniczno-budowlanych do zapisów wynikających z ustawy z dnia 5 lipca 2018 r. o ułatwieniach w przygotowaniu i realizacji inwestycji mieszkaniowych oraz inwestycji towarzyszących, w zakresie wprowadzenia wymagania dotyczącego konieczności zapewnienia minimalnego udziału lokali mieszkalnych dostępnych dla osób niepełnosprawnych, w tym osób starszych, w ogólnej liczbie lokali mieszkalnych w budynku wielorodzinnym.

Spis treści

Spis treści SAS4/2020

SPIS TREŚCI SAS 4 / 2020

PROJEKTY

Prawo budowlane
Wynagrodzenia nauczycieli
Edukacja informatyczna
Ochrona zdrowia
Pomoc JST poszkodowanym w wyniku działania żywiołu
Nazwy gmin i miejscowości

PRZEGLĄD LEGISLACYJNY

ORZECZNICTWO

Rada gminy w czasie pandemii może przedłużyć terminy płatności rat podatku od nieruchomości

ANALIZY I KOMENTARZE

Czy uchwała o udzieleniu/nieudzieleniu organowi
wykonawczemu JST wotum zaufania wymaga uzasadnienia?

Obowiązek selektywnego zbierania  odpadów komunalnych w przypadku nieruchomości niezamieszkałych
Problemy egzekucji przedsiębiorców jako wspólników spółki osobowej

FUNKCJONOWANIE SAMORZĄDU

Czy gmina może wystąpić z wnioskiem o udostępnienie informacji publicznej?
Na podstawie jakich dokumentów wójt może wydać zaświadczenie o pracy w gospodarstwie rolnym?
Wymagania dotyczące zezwolenia dla rolnika na produkcję miodu pitnego

POSTĘPOWANIE ADMINISTRACYJNE

Brak możliwości skutecznego wniesienia skargi do sądu na bezczynność organu,
po zakończeniu postępowania i wydaniu decyzji ostatecznej

Logiczne podstawy uzasadnienia decyzji administracyjnej
Wykładnia teleologiczna (celowościowa) w świetle orzecznictwa sądowo-administracyjnego

FINANSE SAMORZĄDU

Problem opodatkowania ferm podatkiem od nieruchomości
Czy gmina musi płacić VAT przy zbyciu mienia komunalnego?

PRAWO PRACY

Czy nauczyciele mogą być zobowiązani do bezpłatnego pełnienia funkcji opiekuna projektu edukacyjnego?
Wynagrodzenie za godziny nadliczbowe dla nauczycieli pracujących zdalnie

ZAMÓWIENIA PUBLICZNE

Nowe p.z.p. – zamówienia sektorowe Wystąpienie epidemii może uzasadnić unieważnienie przetargu
Tarcza 4.0. istotnie zmienia procedury przetargowe
Treść specyfikacji definiuje znaczenie warunku udziału w przetargu
Hierarchia dokumentów – prymat opisu przedmiotu zamówienia
Wpływ zamówień nieprzewidzialnych na dzielenie zamówień

 

DODATEK - BIULETYN SAMORZĄDOWCA 4 / 2020

AKTUALNOŚCI / ALERTY PRAWNE

Ruszył „Fundusz Inwestycji Lokalnych”
Coraz mniej czasu do spisu rolnego w 2020 r.
Możliwość przedłużenia terminu płatności rat podatku od nieruchomości

ANALIZY SAMORZĄDOWE

Głosowanie korespondencyjne – sukces czy porażka?
Tymczasowe przeniesienie pracownika samorządowego do innej pracy w czasie zagrożenia pandemią
Fundusz Inwestycji Lokalnych – „tarcza samorządowa” dla gmin i powiatów
Przejściowe limitowanie zadłużenia jednostek samorządu terytorialnego
Sankcje dla podmiotu zatrudniającego, związane z prowadzeniem Pracowniczego Planu Kapitałowego

SĄDY O SAMORZĄDACH

Uchwała rady gminy obniżająca wynagrodzenie wójta podlegatylko ograniczonej kontroli sądu
Rada gminy (miasta), ustalając wysokość wynagrodzenia wójta (burmistrza,
prezydenta miasta), nie może kierować się oceną poglądów politycznych

Uchwała rady o kierunkach działania wójta (burmistrza, prezydenta miasta)
nie może wkraczać w zakres należnych mu ustawowo kompetencji

PROFILAKTYKA ZDROWOTNA W SAMORZĄDACH

Wnioski o dofinansowanie programów polityki zdrowotnej
realizowanych przez jednostkę samorządu terytorialnego

Z GMIN I POWIATÓW

Wspólne stanowisko korporacji samorządowych w sprawie wytycznych dla szkół

 

DODATEK - ORZECZNICTWO I ROZSTRZYGNIĘCIA NADZORCZE DLA SAMORZĄDÓW - SAS 4/2020

ORZECZNICTWO SN I SĄDÓW POWSZECHNYCH

Granice prawa do krytyki podmiotów publicznych
Nie narusza dobrego imienia miasta podjęcie na jego terenie
działalności gospodarczej w formie prowadzenia klubu go-go

ORZECZNICTWO SĄDÓW ADMINISTRACYJNYCH

Za działania zastępcy wójta, reprezentującego gminę zgodnie z uchwałą rady, odpowiada rada a nie wójt
Organ może stwierdzić wygaśnięcie mandatu, jeśli radny nie mieszka
w danej miejscowości, ani nie ma zamiaru stale tam zamieszkiwać

Ustny i niezaprotokołowany wniosek nie może być uznany
za powód do wystąpienia przewodniczącego rady o zmianę składu komisji powiatu

ROZSTRZYGNIĘCIA NADZORCZE WOJEWODY

Rada gminy musi ująć w regulaminie, uchwalanym na podstawie art. 4 ust. 2 ustawy
o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, wszystkie kwestie wskazane w tym przepisie
Rada miasta nie może uchylić uchwały unieważnionej wcześniej wyrokiem sądu administracyjnego
Wyznaczanie miejsc okazjonalnie wykorzystywanych do kąpieli narusza przepisy ustawy Prawo wodne

ROZSTRZYGNIĘCIA NADZORCZE
REGIONALNYCH IZB OBRACHUNKOWYCH

Akt prawny, mający obowiązywać od konkretnej daty,
musi mieć zapis niebudzący wątpliwości co do terminu wejścia w życie

Przepisy ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach nie uzależniają stawek opłat od okresu wykorzystywania nieruchomości

 

Wnioski o dofinansowanie programów polityki zdrowotnej realizowanych przez jednostkę samorządu terytorialnego

PROFILAKTYKA ZDROWOTNA W SAMORZĄDACH - BIULETYN SAMORZĄDOWCA 4/2020

Jak co roku okres wakacyjny lipiec-sierpień to czas, kiedy Oddziały Wojewódzkie NFZ publikują na swoich stronach internetowych ogłoszenie w sprawie składania wniosków o dofinansowanie programów polityki zdrowotnej realizowanych przez jednostkę samorządu terytorialnego np. http://nfz.gov.pl/biuletyn-informacji-publicznej-zachodniopomorskiego-ow-nfz/dofinansowanie-programow-polityki-zdrowotnej-dla-jednostek-samorzadu-terytorialnego/.
Termin składania wniosków na rok 2021 to 1 września 2020 r. Wnioski rozpatrywane są najczęściej według kolejności zgłoszeń, do wyczerpania środków finansowych przeznaczonych przez Oddziały Wojewódzkie Narodowego Funduszu Zdrowia.

W tebeli przedstawiony został wykaz Oddziałów Wojewódzkich NFZ, które opublikowały tego typu ogłoszenia:

 programpolityki

 

Zgodnie z definicją Program Polityki Zdrowotnej (PPZ) – jest to zespół zaplanowanych i zamierzonych działań z zakresu opieki zdrowotnej ocenianych jako skuteczne, bezpieczne i uzasadnione, umożliwiające osiągnięcie w określonym terminie założonych celów, polegających na wykrywaniu i zrealizowaniu określonych potrzeb zdrowotnych oraz poprawy stanu zdrowia określonej grupy świadczeniobiorców, opracowany, wdrażany, realizowany i finansowany przez ministra albo jednostkę samorządu terytorialnego.

Podstawowym aktem prawnym regulującym funkcjonowanie w systemie ochrony zdrowia programów polityki zdrowotnych jest ustawa z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz.U. z 2015 r., poz. 581, z późn. zm.). Jednostki samorządu terytorialnego opracowujące, wdrażające, realizujące i finansujące PPZ, mają obowiązek przekazania projektu programu do Agencji Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji (AOTMiT) w celu zaopiniowania. AOTMiT jest zobowiązana sporządzić swoją opinię w ciągu 2 miesięcy.
Projekt programu nie podlega ocenie agencji, jeżeli stanowi kontynuację programu realizowanego przez jednostki samorządu terytorialnego w poprzednim okresie pod warunkiem, że poprzednio realizowany program został zaopiniowany przez agencję. Przez kontynuację rozumie się program, w którym nie została zmieniona interwencja oraz populacja oraz który jest realizowany nieprzerwanie w czasie.
Zgodnie z ustawą z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych art. 48d. Narodowy Fundusz Zdrowia może przekazać środki na dofinansowanie programów polityki zdrowotnej realizowanych przez jednostkę samorządu terytorialnego w zakresie udzielania świadczeń zdrowotnych w kwocie nieprzekraczającej:

  • 80% środków przewidzianych na realizację programu jednostki samorządu terytorialnego o liczbie mieszkańców nieprzekraczającej 5 tys.
  • 40% środków przewidzianych na realizację programu jednostki samorządu terytorialnego.

W tym celu należy złożyć wniosek (do pobrania ze stron NFZ) w formie papierowej do właściwego miejscowo Oddziału Funduszu, przez organ wykonawczy jednostki samorządu terytorialnego. Wniosek musi zawierać:

  • nazwę, siedzibę i adres wnioskodawcy;
  • określenie Oddziału Funduszu, do którego kierowany jest wniosek;
  • wskazanie programu realizowanego przez wnioskodawcę;
  • określenie wysokości wnioskowanego dofinansowania;
  • określenie wysokości środków własnych wnioskodawcy lub środków przeznaczonych na realizację programu uzyskanych od innych podmiotów, wraz ze wskazaniem tych podmiotów;
  • harmonogram realizacji programu;
  • planowane koszty realizacji programu;
  • opis spodziewanych korzyści z realizacji programu;
  • informację o wymaganiach w zakresie zasobów rzeczowych i zasobów kadrowych oraz kompetencji osób, zapewniających prawidłowo realizację programu.

Do wniosku dołącza się:

  • pozytywną opinię Agencji Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji wydaną w trybie, o którym mowa w art. 48a ust. 7 ustawy o świadczeniach;
  • pozytywną opinię wojewody dotyczącą zgodności planowanego programu z priorytetami dla regionalnej polityki zdrowotnej, o których mowa w art. 95c ustawy o świadczeniach, oraz zgodności z celami operacyjnymi Narodowego Programu Zdrowia, o którym mowa w art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 11 września 2015 r. o zdrowiu publicznym (tj. z dnia 22 listopada 2019 r., Dz.U. z 2019 r. poz. 2365 ze zm.).

STARZENIE SIĘ SPOŁECZEŃSTWA

Jednostki samorządu terytorialnego (JST) dostrzegają problem jaki stanowi, w ostatnich latach w Polsce, nasilający się proces starzenia społeczeństwa. Udział osób starszych w populacji mieszkańców Polski systematycznie rośnie. Na koniec 2018 r. osoby w wieku 60 lat i więcej stanowiły w Polsce blisko 25% ogółu mieszkańców, podczas gdy w roku 2010 wskaźnik ten kształtował się na poziomie 19,6%. Również liczebność grupy osób w sędziwym wieku (80 i więcej lat) systematycznie wzrasta. W 2000 r. grupa osób osiągająca taki wiek liczyła 774 tys. (2% ogółu ludności), a w 2018 r. już prawie 1,7 mln co stanowi 4,3% ogólnej populacji Polski.
Skutki starzenia się społeczeństwa odczuwalne są przez samorządy w sferze ekonomicznej, poprzez zmniejszone wpływy z podatków od osób trwale niezdolnych do pracy w wieku 55-65 lat, a jednocześnie JST ponoszą zdecydowanie większe wydatki na pomoc społeczną dla osób starszych, realizowaną przez gminne, czy miejskie ośrodki pomocy społecznej, w postaci wypłacanych świadczeń socjalnych (zasiłków stałych, okresowych, celowych i innych.), bądź też zapewniając usługi opiekuńcze skierowane dla osób borykających się z problemami wynikającymi ze starości, choroby, niepełnosprawności, które wymagają pomocy innych osób, a nie posiadają rodziny lub rodzina nie jest wstanie takiej pomocy zapewnić. Z roku na rok zwiększa się zaangażowanie finansowe gmin w utrzymaniu pensjonariuszy z ich terenu w domach pomocy społecznej. Jednocześnie jednostki samorządu terytorialnego nie są w stanie w żaden sposób w praktyce zniwelować tempa tego wzrostu poprzez uzyskanie większych środków od rodzin pensjonariuszy.

OSTEOPOROZA

Jedną z głównych chorób cywilizacyjnych według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), która najczęściej dotyka osoby w wieku 60+ jest osteoporoza, która nieleczona prowadzi do poważnych powikłań (przedwczesny zgon, niepełnosprawność, kalectwo) i dużych obciążeń dla systemu ochrony zdrowia i opieki społecznej. Z badań wynika, że co piąta kobieta i co trzeci mężczyzna powyżej 60 r.ż. umiera w pierwszym roku po złamaniu bliższego końca kości udowej. Z najnowszego raportu NFZ na temat osteoporozy wynika, że szacowana liczba osób chorych na osteoporozę w Polsce w 2018 roku wyniosła 2,1 mln osób, z czego 1,7 mln to kobiety. W 2018 roku największe wartości chorobowości rejestrowanej charakteryzowały grupę wiekową 65–69 lat, było to odpowiednio: 123 tys. kobiet i 12 tys. mężczyzn. W tym samym raporcie NFZ wskazuje na fakt, że porównując szacowaną liczbę chorych z wartością chorobowości rejestrowanej, stopień niedoszacowania liczby chorych na osteoporozę w 2018 roku wyniósł 74% procent, co oznacza, że w praktyce w 2018 r. prawdopodobnie z osteoporozą borykało się 3,66 mln Polek i Polaków, to ogromna liczba chorych. Dane NFZ nt. osteoporozy, mówią o liczbie 120 tys. złamań w roku 2018, które najczęściej przypisywane są osteoporozie. Wartość refundacji świadczeń z tego powodu wyniosła prawie pól miliarda złotych (476 mln zł) są to wielkie obciążenia dla systemu ochrony zdrowia.
W roku 2019 samorządy zgodnie z zadaniami własnymi wynikającymi z ustawy o samorządzie (gminnym i powiatowym) podjęły działania zmierzające do podniesienie świadomości zdrowotnej lokalnego społeczeństwa na temat osteoporozy i jej skutków tworząc z sukcesami programy profilaktyki zdrowotnej poświęcone osteoporozie. Tak zrobiło Starostwo Powiatowe w Wałczu i Starostwo Powiatowe w Kołobrzegu, uzyskując dla swoich programów pozytywną opinię AOTMiT oraz wojewody zachodniopomorskiego i właśnie w sierpniu 2020 roku powiaty te będą ubiegać się o 40% dofinansowanie na rok 2021 z budżetu Zachodniopomorskiego Oddziału Wojewódzkiego NFZ.

Spis treści

Wydawca: SKIBNIEWSKI MEDIA, Warszawa