Głosowanie nad wotum zaufania dla wójta bez debaty nad raportem o stanie gminy
BIULETYN SAMORZĄDOWCA - SĄDY O SAMORZĄDACH
Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 7 lipca 2020 r., sygn. II OSK 600/20
Zdaniem Naczelnego Sądu Administracyjnego, w obecnie obowiązujących przepisach ustawy o samorządzie gminnym brak jest normy prawnej nakazującej radnym brać udział w debacie nad raportem o stanie gminy. Sąd stwierdził przy tym, że nie sposób uznać, aby zabranie głosu przez radnych w debacie nad raportem było konieczną przesłanką zgodności z prawem całej procedury, której zwieńczeniem jest uchwała w sprawie udzielenia wójtowi wotum zaufania.
Sąd podkreślił, że zgodnie z art. 28aa ust. 4 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz.U. z 2020 r. poz. 713 z późn. zm.), dalej: u.s.g. rada gminy rozpatruje raport, podczas sesji, na której podejmowana jest uchwała rady gminy w sprawie udzielenia lub nieudzielenia absolutorium wójtowi. Raport rozpatrywany jest w pierwszej kolejności. Nad przedstawionym raportem o stanie gminy przeprowadza się debatę. W ust. 5 przywołanego przepisu art. 28aa u.s.g. wskazano natomiast, że w debacie nad raportem o stanie gminy radni zabierają głos bez ograniczeń czasowych. Powyższe przepisy, w tym wymogi formalne, poprzedzające podjęcie uchwały w sprawie wotum zaufania dla wójta zostały w całości wypełnione w analizowanym przez sąd stanie faktycznym. Jednocześnie sąd zaznaczył, że z protokołu posiedzenia rady gminy wynika, że po wystąpieniu wójta i przedstawieniu raportu o stanie gminy, następny punkt przewidywał debatę nad tym raportem. Przewodniczący rady gminy zapytał „czy radni mają jakieś uwagi i pytania” – pytań i uwag nie zgłoszono.
W uzasadnieniu sąd powołał się na przepis art. 24 ust. 1 u.s.g., z którego wynika, że radny jest obowiązany brać udział w pracach rady gminy i jej komisji oraz innych instytucji samorządowych, do których został wybrany lub desygnowany. Sąd podkreślił przy tym, że w piśmiennictwie, na tle tego przepisu zwraca się uwagę na dwie istotne w kontekście rozpoznawanej sprawy kwestie. Z jednej strony, podkreśla się obowiązek czynnego udziału radnego w pracach organów gminy oraz tych jednostek organizacyjnych, do których został wybrany lub desygnowany, co obejmuje udział w dyskusjach i głosowaniach. Z drugiej jednakże strony podkreśla się, że „regulacja zobowiązująca radnych do czynnego udziału w pracach rady i w innych strukturach gminy nie jest jednak poparta żadnymi sankcjami w przypadku niewywiązywania się radnego z przyjętych obowiązków. W szczególności nie istnieje możliwość odwołania radnego czy pozbawienia go z tego tytułu mandatu w czasie trwania kadencji rady poprzez referendum” [por. Cz. Martysz, Komentarz do art. 24, pkt 1, w: B. Dolnicki (red.), Ustawa o samorządzie gminnym. Komentarz, wyd. II, Warszawa 2018, wer. el. SIP LEX. Co więcej, sąd podkreślił, że doktryna dopuszcza stosowanie wobec radnego sankcji prawnych (np. w postaci pozbawienia diety) jedynie w przypadku braku udziału w ogóle w sesji rady gminy por. K. Wlaźlak, Komentarz do art. 24, pkt 1, w: P. Chmielnicki (red.), Ustawa o samorządzie gminnym. Komentarz, Warszawa 2013, wer. el. SIP LEX]. Tym samym, w ocenie sądu, udział wyłącznie bierny (brak głosu w dyskusji) nie jest sankcjonowany prawnie. Brak aktywnego udziału radnego w dyskusjach na forum rady może wywoływać jedynie odpowiedzialność polityczną radnego, znajdującą odzwierciedlenie w decyzjach wyborców, oceniających dotychczasową działalność radnego na forum organów gminy, w ewentualnych kolejnych wyborach samorządowych.
W konsekwencji powyższego, sąd doszedł do wniosku, że skoro obowiązek radnego czynnego udziału w pracach rady, w tym poprzez aktywny udział dyskusjach (debatach), nie jest prawnie sankcjonowany, nie można mówić o jakiejkolwiek sankcji prawnej za naruszenie tego obowiązku. Tym samym, w ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego, brak wystąpienia któregokolwiek z radnych podczas debaty nad raportem o stanie gminy, nie może skutkować stwierdzeniem, że doszło do naruszenia procedury określonej w art. 28aa u.s.g., a zatem nie można również stwierdzić, aby uchwała rady gminy w przedmiocie udzielenia wotum zaufania, była z tego powodu niezgodna z prawem.
