Kompetencje gminy w zakresie ustawowego obowiązku sprzątania „ciągów pieszych”
ROZSTRZYGNIĘCIA NADZORCZE WOJEWODÓW - 1/2023
Rozstrzygnięcie nadzorcze Wojewody Lubelskiego z 29 czerwca 2022 r., nr PN-II.4131.292.2022
Ciążący na właścicielach nieruchomości ustawowy obowiązek sprzątania chodników wynika z ustawy. Jednocześnie ustawodawca postanowił, że w regulaminie gmina może nałożyć na właścicieli nieruchomości obowiązek utrzymania w czystości i porządku tych ich części, które służą do ruchu pieszych. Gmina nie może natomiast przepisami regulaminu nałożyć na właścicieli nieruchomości obowiązku utrzymania w czystości „ciągów pieszych” przyległych do nieruchomości.
Tak wynika z rozstrzygnięcia nadzorczego Wojewody Lubelskiego, stwierdzającego nieważność części postanowień uchwały rady gminy w sprawie uchwalenia regulaminu utrzymania czystości i porządku na terenie gminy. Wojewoda zakwestionował te postanowienia regulaminu, które nakładały na właścicieli nieruchomości obowiązek utrzymania w czystości „ciągów pieszych”, przyległych do nieruchomości.
Zgodnie z § 2 ust. 1 pkt 3 regulaminu, właściciele nieruchomości są zobowiązani do utrzymania
czystości i porządku na terenie nieruchomości poprzez niezwłoczne usuwanie błota, śniegu i lodu z części nieruchomości służących do użytku publicznego oraz „ciągów pieszych”, przyległych bezpośrednio do nieruchomości, a także innych zanieczyszczeń, w sposób umożliwiający ich uprzątnięcie przez odpowiednie służby. W ocenie organu nadzoru powyższa regulacja została podjęta z istotnym naruszeniem art. 4 ust. 2 pkt 1 lit. c ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach. Zgodnie z tym przepisem, jednym z obligatoryjnych elementów regulaminu utrzymania czystości i porządku w gminach jest określenie wymagań w zakresie utrzymania czystości i porządku na terenie nieruchomości obejmujących uprzątanie błota, śniegu, lodu i innych zanieczyszczeń z części nieruchomości służących do użytku publicznego. Z kolei, zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 4 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, właściciele nieruchomości zapewniają utrzymanie czystości i porządku przez uprzątnięcie błota, śniegu, lodu i innych zanieczyszczeń z chodników położonych wzdłuż nieruchomości, przy czym za taki chodnik uznaje się wydzieloną część drogi publicznej, służącą dla ruchu pieszego, położoną bezpośrednio przy granicy nieruchomości; właściciel nieruchomości nie jest obowiązany do uprzątnięcia chodnika, na którym jest dopuszczony płatny postój lub parkowanie pojazdów samochodowych.
Należy odróżnić ustawowy obowiązek uprzątnięcia chodników położonych wzdłuż nieruchomości (jeżeli nie jest na nim dopuszczony płatny postój lub parkowanie pojazdów samochodowych) od określonych uchwałą organu stanowiącego gminy zasad uprzątania błota, śniegu, lodu i innych zanieczyszczeń z części nieruchomości służących do użytku publicznego. Tylko drugą z wymienionych kwestii można regulować w regulaminie utrzymania czystości i porządku w gminie.
W badanej uchwale obowiązek uprzątnięcia odniesiono do ciągów pieszych, przyległych bezpośrednio do nieruchomości (§ 2 ust. 1 pkt 3 regulaminu). Rolą prawodawcy lokalnego jest określenie wymagań w zakresie utrzymania czystości i porządku na terenie nieruchomości obejmujących uprzątanie błota, śniegu, lodu i innych zanieczyszczeń z części nieruchomości służących do użytku publicznego. W związku z tym należy uznać, że § 2 ust. 1 pkt 3 regulaminu – we wskazanym zakresie – został wydany z istotnym naruszeniem delegacji ustawowej, gdyż jak wynika z art. 4 ust. 2 pkt 1 lit. c ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach przepisy regulaminu mają być adresowane wyłącznie do podmiotów dysponujących nieruchomością w części służącej do użytku publicznego, a nie właścicieli nieruchomości położonych wzdłuż chodników lub ciągów pieszych.
