Po wyborach trzeba posprzątać

Plakaty, hasła oraz urządzenia wyborcze ustawione na ulicach i placach miast i wsi, w celu prowadzenia agitacji w wyborach samorządowych powinny zostać usunięte przez właściwe komitety wyborcze w terminie 30 dni od dnia wyborów.

Za usunięcie plakatów i haseł wyborczych oraz innych urządzeń służących agitacji wyborczej odpowiadają pełnomocnicy komitetów wyborczych. W tym zakresie przepisy ustawy z 5 stycznia 2011 r. Kodeks wyborczy nie pozostawiają żadnej wątpliwości. O obowiązku tym mówi bowiem wprost art. 110 § 6 Kodeksu wyborczego stanowiąc, że pełnomocnicy wyborczy mają go wykonać w terminie 30 dni od dnia wyborów.
Oznacza to, że w przypadku tegorocznych wyborów samorządowych materiały agitacyjne należy uprzątnąć do 21 listopada 2018 r. A tam, gdzie przeprowadzona została II tura wyborów wójta (burmistrza, prezydenta miasta), która została zaplanowana na 4 listopada 2018 r., materiały agitacyjne z nią związane powinny zostać usunięte najpóźniej do 4 grudnia br.

ŁATWO USTALIĆ, DO KOGO NALEŻĄ MATERIAŁY WYBORCZE

Zgodnie z przepisami Kodeksu wyborczego wszystkie materiały wyborcze powinny być wyraźnie oznaczone. Chodzi o to, aby możliwe było ustalenie, od kogo pochodzą, który z komitetów wyborczych jest ich wytwórcą i właścicielem. Tylko takie plakaty, hasła czy ulotki, a także telewizyjne spoty, reklamy radiowe czy billboardy mogą być rozpowszechniane. Tylko takie materiały są też chronione prawem. Jednocześnie, aby plakaty czy hasła wyborcze trafiły do adresata, muszą być umieszczone w powszechnie dostępnych miejscach publicznych. Nie oznacza to jednak dowolności w ich rozmieszczaniu.

Wyrok WSA w Krakowie z 6 marca 2013 r., sygn. akt III SA/Kr 669/12
Zezwolenie na zajęcie pasa drogowego nie jest wymagane w odniesieniu do umieszczenia plakatów wyborczych w pasie drogowym.

Obowiązkiem wójta (burmistrza, prezydenta miasta) jest wyznaczenie odpowiedniej liczby miejsc, gdzie komitety mogą umieszczać hasła i plakaty wyborcze bezpłatnie. Niezależnie od tego, gdzie komitet te plakaty i hasła umieszcza, powinien to czynić tak, by można było je usunąć bez powodowania szkód przedmiotów czy budynków. 

Poza takimi wyznaczonymi miejscami plakaty i hasła wyborcze mogą być wywieszane także na ogrodzeniach czy ścianach budynków, ale wyłącznie za zgodą właściciela lub zarządcy takiego obiektu. Dodatkowo art. 110 § 3 Kodeksu wyborczego nakazuje, aby plakaty i hasła wyborcze umieszczane były w taki sposób, aby można je było łatwo usunąć.

ISTOTNY WYJĄTEK

Obowiązek pełnomocników komitetów wyborczych posprzątania po kampanii wyborczej został w tym roku w istotny sposób zmodyfikowany przepisami uchwalonej 11 stycznia 2018 r. ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu zwięk szenia udziału obywateli w procesie wybierania, funkcjonowania i kontrolowania niektórych organów publicznych. Ta dodała bowiem do art. 110 Kodeksu wyborczego nowy § 6a. Zgodnie z jego treścią „Obowiązek, o którym mowa w § 6, nie dotyczy sytuacji, w której plakaty i hasła wyborcze oraz urządzenia ogłoszeniowe ustawione w celu prowadzenia agitacji wyborczej znajdują się na nieruchomościach, obiektach lub urządzeniach niebędących własnością Skarbu Państwa, państwowych osób prawnych, jednostek samorządu terytorialnego, ich związków lub stowarzyszeń, komunalnych osób prawnych oraz spółek, w których większość akcji lub udziałów ma Skarb Państwa, jednostki samorządu terytorialnego lub ich związki, oraz fundacji utworzonych przez organy władzy publicznej, a pozostawienie plakatów i haseł wyborczych oraz urządzeń ogłoszeniowych po upływie terminu, o którym mowa w § 6, nastąpi za zgodą właściciela”.
Z przepisu tego jasno zatem wynika, że jeżeli właściciel prywatnej posesji życzy sobie, aby wyborcze materiały agitacyjne na niej pozostały, to jego wolę w tym zakresie trzeba uszanować.

NA KOSZT PEŁNOMOCNIKA KOMITETU WYBORCZEGO

Co się dzieje, gdy pełnomocnik nałożonego na niego przepisami art. 110 § 6 w zw. z art. 110 § 6a Kodeksu wyborczego obowiązku nie wykona?
W takiej sytuacji materiały agitacyjne zostają usunięte przez gminę (patrz art. 110 § 7 Kodeksu wyborczego). Przepis ten stanowi ponadto, że koszty związane z ich usunięciem ponoszą pełnomocnicy komitetów wyborczych. O usunięciu niesprzątniętych w terminie plakatów i haseł wyborczych postanawia wójt (burmistrz, prezydent miasta).
Warto w tym miejscu podkreślić, że czynność organu, o której mowa w art. 110 § 7 Kodeksu wyborczego nie wymaga wydania w tej sprawie orzeczenia administracyjnego (decyzji, czy też postanowienia). W konsekwencji nie może być ona kwestionowana przed sądem administracyjnym.
Do takich wniosków prowadzi lektura istniejącego orzecznictwa, w szczególności zaś wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 8 września 2006 r. (sygn. akt I OSK 1144/05). Wyrok ten zapadł co prawda pod rządami nieobowiązującej już ustawy z 12 kwietnia 2001 r. Ordynacja wyborcza do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej, ale brzmienie wówczas i obecnie obowiązujących przepisów regulujących zasady usuwania powyborczych materiałów agitacyjnych nie uległy zmianie.
W uzasadnieniu wspomnianego wyroku NSA stwierdził, że z brzmienia art. 90 § 8 Ordynacji wyborczej do Sejmu RP (obecnie art. 110 § 7 Kodeksu wyborczego) wynika jedynie, że pełnomocnicy komitetów wyborczych ponoszą dopiero koszty usunięcia materiałów wyborczych przez gminę. – Spory w tym zakresie będą mogły być jednak rozstrzygane na drodze cywilnoprawnej w przypadku kwestionowania wysokości czy istnienia określonej należności – podkreślił Naczelny Sąd Administracyjny.

KARY ZA WYKROCZENIA

O odpowiedzialności za szkody spowodowane nieprawidłowo umocowanymi materiałami wyborczymi oraz za nieuprzątnięcie materiałów wyborczych w terminie mówi art. 495 Kodeksu wyborczego. I tak, maksymalna grzywna, jaka może zostać nałożona na pełnomocnika komitetu wyborczego za niesprzątnięcie plakatów, haseł i urządzeń służących agitacji wyborczej w terminie, wynosi 5 tys. zł. Tej samej wysokości kara może zostać również nałożona na osoby, które wbrew ustawowym zakazom, umieszczają materiały wyborcze na ścianach budynków, przystankach komunikacji publicznej, tablicach i słupach ogłoszeniowych, ogrodzeniach, latarniach, urządzeniach energetycznych, telekomunikacyjnych i innych bez zgody właściciela lub zarządcy nieruchomości, obiektu albo urządzenia. Grzywna grozi także za umieszczenie plakatów i haseł wyborczych w taki sposób, że ich usunięcie powoduje szkodę. Wówczas sprawca może zostać również zobowiązany do naprawienia wyrządzonej szkody.

Jakub Gortyński

SPIS TREŚCI

Wydawca: SKIBNIEWSKI MEDIA, Warszawa