Podatek od nieruchomości – opodatkowanie elektrowni wiatrowych w 2017 i 2018 r.

ORZECZNICTWO I ROZSTRZYGNIĘCIA NADZORCZE DLA SAMORZĄDÓW - SAS 6/2018

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 22 października 2018 r., sygn. akt II FSK 2983/17

W roku 2017 opodatkowaniu podlegać powinna cała elektrownia wiatrowa nie zaś tylko jej część budowlana.

Spółka posiadająca elektrownię wiatrową wystąpiła do wójta o wydanie indywidualnej interpretacji podatkowej dotyczącej opodatkowania elektrowni wiatrowych w 2017 r. We wniosku wskazywała, że posiada cztery takie elektrownie. Każda z nich składa się z zespołu elementów konstrukcyjnych tj. turbiny wiatrowej, wieży, wyposażenia wieży i fundamentu. Spółka we wniosku zapytywała, czy wejście w życie (od 1 stycznia 2017 r.) art. 9 ustawy z 20 maja 2016 r. o inwestycjach w zakresie elektrowni wiatrowych (Dz.U. z 2016 r. poz. 961), wprowadzającego zmiany do ustawy z 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz.U. z 2016 r. poz. 290), w szczególności w zakresie definicji budowli, oraz wejście w życie przepisów ustawy o inwestycjach, powodują zmiany w podstawie opodatkowania podatkiem od nieruchomości elektrowni wiatrowych i w konsekwencji w wysokości opodatkowania podatkiem od nieruchomości elektrowni wiatrowych wnioskodawcy?
Przypomnijmy, że ustawą o inwestycjach w zakresie elektrowni wiatrowych ustawodawca znowelizował przepisy ustawy Prawo budowlane. W efekcie tej nowelizacji od początku 2017 r. (w przeciwieństwie do stanu prawnego obowiązującego w roku 2016) definicja budowli zawarta w art. 3 pkt 3 Prawa budowlanego nie odnosiła się wprost do elektrowni wiatrowych. Katalog budowli obejmował osobno wolno stojące urządzenia techniczne i części budowlane urządzeń technicznych wskazanych z nazwy. Elektrownie wiatrowe przed 1 stycznia 2017 r. należały do tej drugiej kategorii. Z początkiem stycznia 2017 r. m.in. usunięto elektrownie wiatrowe z katalogu urządzeń technicznych, których jedynie części budowlane stanowią budowlę. Powstały więc wątpliwości, czy ustawodawca od stycznia 2017 r. świadomie zdecydował o opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości elektrowni wiatrowej jako całości.
W ocenie wójta wprowadzone przez ustawodawcę zmiany miały taki skutek, że w 2017 r. opodatkowaniem podatkiem od nieruchomości podlegały nie tylko elementy budowlane elektrowni wiatrowej, ale także inne jej elementy (m.in. turbiny). W uzasadnieniu swojego stanowiska wójt powołał się na odpowiedź na interpelację nr 4207 podsekretarza stanu w Ministerstwie Infrastruktury i Budownictwa z 8 lipca 2016 r., gdzie wskazano, że elektrownia wiatrowa w całości stanowi obiekt budowlany (budowlę), co potwierdza zarówno aktualna definicja budowli zawarta w ustawie Prawo budowlane, jak i załącznik nr XXIX do tej ustawy, który mówi, że elektrownia wiatrowa w całości jest obiektem budowlanym.
Stanowisko wójta potwierdził wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Bydgoszczy z
20 czerwca 2017 r., sygn. akt I SA/Bd 487/17.
Wyrok ten utrzymał w mocy Naczelny Sąd Administracyjny, do którego trafiła skarga kasacyjna spółki.
W uzasadnieniu swojego orzeczenia NSA wskazał, że w stanie prawnym obowiązującym do 16 lipca 2016 r., zgodnie z art. 3 pkt 3 Prawa budowlanego, przez budowlę należało rozumieć każdy obiekt budowlany, niebędący budynkiem lub obiektem małej architektury, jak: lotniska, drogi, linie kolejowe, mosty, wiadukty, estakady, tunele, przepusty, sieci techniczne, wolno stojące maszty antenowe, wolno stojące trwale związane z gruntem urządzenia reklamowe, budowle ziemne, obronne (fortyfikacje), ochronne, hydrotechniczne, zbiorniki, wolno stojące instalacje przemysłowe lub urządzenia techniczne, oczyszczalnie ścieków, składowiska odpadów, stacje uzdatniania wody, konstrukcje oporowe, nadziemne i podziemne przejścia dla pieszych, sieci uzbrojenia terenu, budowle sportowe, cmentarze, pomniki, a także części budowlane urządzeń technicznych (kotłów, pieców przemysłowych, elektrowni wiatrowych i innych urządzeń) oraz fundamenty pod maszyny i urządzenia, jako odrębne pod względem technicznym części przedmiotów składających się na całość użytkową.
Podkreślenia wymaga, że przepis art. 3 pkt 3 u.p.b. wyraźnie wskazywał, że za budowlę należy uważać także części budowlane urządzeń technicznych, m.in. elektrowni wiatrowych oraz fundamenty pod maszyny i urządzenia, jako odrębne pod względem technicznym części przedmiotów składających się na całość użytkową.
Stan prawny w tym względzie uległ zmianie w związku z wejściem w życie ustawy z 20 maja 2016 r. o inwestycjach w zakresie elektrowni wiatrowych. Ustawa ta zawiera definicję elektrowni wiatrowej. W myśl art. 2 pkt 1 ustawy o inwestycjach w zakresie elektrowni wiatrowych elektrownia wiatrowa oznacza budowlę w rozumieniu przepisów prawa budowlanego, składającą się co najmniej z fundamentu, wieży oraz elementów technicznych, o mocy większej niż moc mikroinstalacji, w rozumieniu art. 2 pkt 19 ustawy z 20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii (Dz.U. poz. 478 i 2365). Natomiast elementy techniczne to wirnik z zespołem łopat, zespół przeniesienia napędu, generator prądotwórczy, układy sterowania i zespół gondoli wraz z mocowaniem i mechanizmem obrotu (art. 2 pkt 2 ustawy o inwestycjach w zakresie elektrowni wiatrowych).
Poza tym w ustawie dokonano zmiany treści wyliczenia budowli zawartego w art. 3 pkt 3 prawa budowlanego. Przepis ten obecnie stanowi, że przez budowlę należy rozumieć każdy obiekt budowlany niebędący budynkiem lub obiektem małej architektury, jak: „obiekty liniowe, lotniska, mosty, wiadukty (...), a także części budowlane urządzeń technicznych (kotłów, pieców przemysłowych, elektrowni jądrowych i innych urządzeń) oraz fundamenty pod maszyny i urządzenia, jako odrębne pod względem technicznym części przedmiotów składających się na całość użytkową”. Zmiana polega więc na usunięciu zwrotu „elektrowni wiatrowych” z fragmentu, który brzmiał: „a także części budowlane urządzeń technicznych (kotłów, pieców przemysłowych, elektrowni wiatrowych, elektrowni jądrowych i innych urządzeń)”.
Następną zmianą jest dodanie pkt 5b w art. 82 ust. 3 prawo budowlane., w którym to przepisie użyto zwrotu “elektrowni wiatrowych”, odsyłając w zakresie jego rozumienia do definicji zawartej w art. 2 pkt 1 ustawy o inwestycjach w zakresie elektrowni wiatrowych. Jednocześnie w załączniku do prawa budowlanego, określającego kategorie obiektów budowlanych, dodano kategorię XXIX – wolno stojące kominy i maszty oraz elektrownie wiatrowe.
Nadto w art. 17 ustawy o inwestycjach w zakresie elektrowni wiatrowych postanowiono, że „od dnia wejścia w życie ustawy do 31 grudnia 2016 r. podatek od nieruchomości dotyczący elektrowni wiatrowej ustala się i pobiera zgodnie z przepisami obowiązującymi przed wejściem w życie ustawy”. Ustawa ta weszła w życie 16 lipca 2016 r.
W konsekwencji NSA uznał, że od 1 stycznia 2017 r. podstawa opodatkowania elektrowni wiatrowych się zmieniła.
Na marginesie zaznaczyć trzeba, że wyrok ten ma istotne znaczenie dla podatku od nieruchomości od elektrowni wiatrowych uiszczanego za 2017 r. W 2018 r. ustawodawca dokonał w omawianym zakresie kolejnej zmiany, przywracając – z mocą wsteczną, od 1 stycznia 2018 r., zasady opodatkowania elektrowni wiatrowych obowiązujące przed 1 stycznia 2017 r., wedle których elektrownie wiatrowe podlegają opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości) wyłącznie w zakresie części budowlanych.

SPIS TREŚCI

Droga gmin do uzyskania wymaganych poziomów recyklingu i odzysku

ANALIZY I KOMENTARZE - SAS 6 / 2018

Główny Urząd Statystyczny zaprezentował raport na temat gospodarki odpadami i utrzymania czystości w gminach w 2017 r. Wynika z niego, że w minionym roku w Polsce zebranych zostało 11 968,7 tys. ton odpadów komunalnych. Oznacza to wzrost o 2,7% w porównaniu z 2016 r. Na jednego mieszkańca Polski przypadało średnio 312 kg zebranych odpadów komunalnych, a więc o 9 kg więcej niż rok wcześniej. Z zebranych lub odebranych odpadów komunalnych do odzysku trafiło 56,6% ilości wytworzonych śmieci. Do recyklingu przeznaczono 26,7%, a do kompostowania trafiło 7,1% wytworzonych odpadów komunalnych.

Na tle danych ogólnych warto pochylić się nad ich bardziej szczegółową analizą. Statystyki podają, że od mieszkańców miast odebrano średnio 370,2 kg odpadów (przy średniej krajowej 312 kg), a od mieszkańców obszarów wiejskich znacznie mniej bo 222,3 kg. Najwięcej odpadów odebrano średnio od mieszkańców woj. dolnośląskiego – 374,3 kg, gdzie od mieszkańców miast 414,9 kg, a wsi 284,4 kg. Najmniejsze ilości odebranych odpadów (w przeliczeniu na 1 mieszkańca) dotyczą województwa świętokrzyskiego gdzie na mieszkańca województwa przypadało 187,6 kg, miast 284,2 kg, a wsi tylko 109,6 kg. Już z tych danych wynika następujący wniosek: od mieszkańców wsi odbiera się znacznie mniej odpadów niż od mieszkańców miast. Dlatego zasadnym był wniosek Związku Gmin Wiejskich RP w zakresie zmiany wzoru dla wyliczeń uzyskiwanych efektów recyklingu i przygotowania do ponownego użycia poszczególnych frakcji odpadów. Wzór ten jest niekorzystny dla gmin wiejskich, gdyż odnosi się do ilości odpadów średnio przypadających na mieszkańca regionu. Pisałem o tym w 3 numerze SAS 2017 r.
Raport GUS pokazuje także wzrost ilościowy odpadów zebranych i odebranych selektywnie. Na początku tzw. „rewolucji śmieciowej”, czyli w roku 2013 odpady zebrane i odebrane selektywnie stanowiły 13,5% masy ogólnej odpadów komunalnych. W roku 2017 było to 27,1%. Przy czym w miastach 26,4%, a na wsi 28,8%. Pod tym względem najlepsze wyniki uzyskano w woj. śląskim gdzie odpady zebrane selektywnie stanowiły 35,9%, w miastach 34,2%, a na wsi 43,6%. Znacznie od średnich odbiegają rezultaty osiągnięte w woj. warmińsko-mazurskim, gdzie odpowiednio poziom selektywnej zbiórki ogółem to 18,0%, w miastach 18,2% i na wsi 17,4%. Warto w tym miejscu przypomnieć, że obowiązujące obecnie prawo (art. 3b ust. 1 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach) zobowiązuje gminy do osiągnięcia do dnia 31 grudnia 2020 r. poziomu recyklingu i przygotowania do ponownego użycia następujących frakcji odpadów komunalnych: papieru, metali, tworzyw sztucznych i szkła w wysokości co najmniej 50% wagowo oraz poziomu recyklingu, przygotowania do ponownego użycia i odzysku innymi metodami innych niż niebezpieczne odpadów budowlanych i rozbiórkowych stanowiących odpady komunalne w wysokości co najmniej 70% wagowo.
Osobnym problemem są odpady komunalne ulegające biodegeneracji. Zgodnie z art. 3c ust. 2 ustawy o u.c.p.g. do dnia 16 lipca 2020 r. gminy obowiązane są do ograniczenia masy odpadów komunalnych ulegających biodegeneracji przekazywanych do składowania do nie więcej niż 35% wagowo w stosunku do masy tych odpadów wytworzonych w 1995 r. W skali całego kraju w 2017 r. (wg. GUS) odpady biodegenerowalne stanowiły 28% ogółu selektywnie zebranych odpadów komunalnych.

CO TE DANE ZNACZĄ DLA GMIN?

Z raportu GUS wynika, że wiele gmin ma daleką drogę do osiągnięcia nie tylko spodziewanych, ale nałożonych na nie prawem wskaźników dot. gospodarowania odpadami komunalnymi. Wydaje się oczywistym, iż włodarze gmin winni ocenić stan gospodarki odpadami w odniesieniu do swojej jednostki. Nie można czekać na ostatnią chwilę. Źle by się stało gdyby przyszło płacić wysokie kary, a i tak sam fakt konsekwencji finansowych nie zdejmie obowiązku uzyskania efektów w zakresie recyklingu.

CO NALEŻY ZROBIĆ?

Kolejne nowelizacje ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach uczyniły dokument bardzo mało czytelnym. A w procesie opiniowania i konsultacji jest, ogłoszona 31 sierpnia 2018 r., kolejna, bardzo obszerna nowelizacja. Zakres proponowanych zmian jest szeroki i nadaje się do osobnej analizy. Natomiast już ponad rok funkcjonuje Rozporządzenie Ministra Środowiska z 29 grudnia 2016 r. w sprawie szczegółowego sposobu selektywnego zbierania wybranych frakcji odpadów (Dz.U. z 2017 r. poz. 19). Implementacja tegoż rozporządzenia jest rozłożona w czasie. Ostatni okres przejściowy kończy się 30 czerwca 2021 r. Artykuł 9tb ustawy o u.c.p.g. stanowi, iż na podstawie sprawozdawczości złożonych przez wszystkie podmioty odbierające i gospodarujące zebranymi odpadami komunalnymi oraz innych dostępnych, a istotnych danych wójt, burmistrz, prezydent miasta sporządza analizę stanu gospodarki odpadami komunalnymi. Analiza winna obejmować całokształt spraw i czynników wpływających na efekty gospodarowania odpadami. Dalej ustawa nakłada obowiązek publicznego udostępnienia analizy w gminnym Biuletynie Informacji Publicznej. Założyć także należy, iż na mocy nowych zapisów zawartych w art. 28 aa ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz.U. z 2018 r. poz. 994) dotyczących sporządzania raportu o stanie gminy, rada gminy może włączyć analizę do raportu. Omawianą analizę można sporządzić siłami własnymi lub przynajmniej raz na parę lat zlecić jej wykonanie podmiotowi zewnętrznemu. Wydaje się, że raport własny może być pozbawiony cech autokrytyki. Natomiast zewnętrzny może być bardziej wartościowy, szczególnie w sferze oceny bieżącej sytuacji oraz możliwości osiągnięcia zakładanych wskaźników. Najważniejsze w raporcie zdają się być rekomendacje. Właśnie one mogą przyspieszyć potrzebę podjęcia niezbędnych działań organizacyjnych, bez biernego czekania na ostatnią chwilę. Początek obecnej kadencji, szczególnie dla nowych włodarzy, jest najlepszym momentem na modyfikację i uzupełnienie istniejącego systemu. Ci „nowi” nie mają za sobą mało skutecznych działań, które mogły doprowadzić do słabych wyników w gospodarowaniu odpadami komunalnymi. Mogę być w niezgodzie z przedstawicielami Ministerstwa Środowiska, ale osobiście rekomenduję obok realizacji zadań ujętych w ustawie o u.c.p.g. i innych aktach wykonawczych wzbogacanie gminnego systemu o wszystkie inne działania i przedsięwzięcia służące osiągnięciu oczekiwanych celów. Zawsze powtarzam, że lepiej po śmieci pójść – niż mają one być porzucone w rowach, lasach i na dzikich wysypiskach.
Ważną rolę należy nadać edukacji. Dla wszystkich, ale ze wskazaniem na młodzież. Co istotne także w edukacji: ze względu na przepisy w zakresie technik prawodawczych, nie zezwalających na zawieranie w aktach prawa miejscowego zapisów ustaw i innych aktów wyższego rzędu – uchwalane przez rady gmin regulaminy utrzymania czystości i porządku mogą być mało czytelne dla zwykłego mieszkańca. Stąd rekomenduję sporządzanie tzw. vademecum lub przewodników dot. gospodarowania odpadami komunalnymi w danej gminie. Takie opracowanie nie jest prawem miejscowym i skutecznie oraz czytelnie może łączyć i zapisy ustaw, rozporządzeń oraz prawa miejscowego. Innym elementem wspomagającym szczególnie radnych jest znajomość procesów i hierarchii postępowania z odpadami komunalnymi. W tym celu rekomenduję zorganizowanie wizyt w regionalnych instalacjach przetwarzania odpadów komunalnych (RIPOK) oraz w punktach selektywnej zbiórki odpadów komunalnych (PSZOK). Efektem takich wizyt może być poznanie i zrozumienie złożoności i organizacji procesów technologicznych ale i kosztotwórczych aspektów systemu gospodarowania odpadami komunalnymi. W niektórych sytuacjach bardzo pomocne mogą być badania składów morfologicznych odpadów odbieranych z nieruchomości, gromadzonych w PSZOK-ach, czy też przekazywanych do RIPOK-ów. Znajomość morfologii strumienia odpadów, daje podstawę do uzupełniania systemu, a także wiedzę o zachowaniach mieszkańców wytwarzających odpady komunalne.
Powyższe propozycje są oczywiście wybranymi spośród wielu innych, które mogą decydować o lepszej organizacji procesu gospodarowania odpadami komunalnymi w gminie oraz do uzyskania oczekiwanych wskaźników recyklingowych. Co ważne: w jednostce, która samodzielnie prowadzi gospodarowanie odpadami komunalnymi, podejmowanie decyzji i organizacja systemu dotyczy danej gminy. Z reguły inaczej procesy te wyglądają w większych organizacjach typu związek komunalny, skupiający więcej gmin. To są uwarunkowania miejscowe i bardzo zróżnicowane. Zatem zróżnicowane będą systemy i metody.

Leszek Świętalski
Sekretarz Generalny Związku Gmin Wiejskich RP

SPIS TREŚCI

Zmienione zasady funkcjonowania organów gminy w nowej kadencji samorządowej

ANALIZY I KOMENTARZE - SAS 6 / 2018

11 stycznia 2018 r. uchwalona została ustawa o zmianie niektórych ustaw w celu zwiększenia udziału obywateli w procesie wybierania, funkcjonowania i kontrolowania niektórych organów publicznych, której zdecydowana większość postanowień odnoszących się do zmian w ustawie o samorządzie gminnym znajdzie zastosowanie od nowej kadencji samorządowej. Na jakie zmiany powinny zwrócić szczególna uwagę organy gminy?

Mocą ww. nowelizacji ustawodawca zdecydował się wprowadzić szereg zmian do ustawy o samorządzie gminnym (dalej: u.s.g.), które znajdą zastosowanie dopiero od nowej kadencji samorządowej i mają przy tym niezwykle istotne znaczenie dla prawidłowego funkcjonowania organów gminy. Szereg tych zmian powinno znaleźć odzwierciedlenie w statutach gmin, a tym samym te jednostki, które dotychczas tego jeszcze nie zrobiły, powinny jak najszybciej na początku nowej kadencji znowelizować swojej statutu (czy to poprzez ich częściową zmianę, czy też przez uchwalenie całkowicie nowego aktu prawnego w tym zakresie).
Wśród zmian, które wpływają na sposób funkcjonowania organów gminy w nowej kadencji – oprócz wydłużenia kadencji organów gminy z 4 na 5 lat (patrz: art. 16 u.s.g.) – są poniżej przedstawione zagadnienia.

BUDŻET OBYWATELSKI DLA GMIN BĘDĄCYCH MIASTAMI NA PRAWACH POWIATU

Do przepisu art. 5a u.s.g. dodano ust. 3-7, które dotyczą problematyki tzw. budżetu obywatelskiego. Dotychczas brakowało regulacji prawnych w tym zakresie, co z kolei powodowało szereg wątpliwości i pytań co do dopuszczalności samodzielnego wprowadzenia przez gminy tego rodzaju instytucji bez wyraźnej i jednoznacznej podstawy prawnej. Co jednak istotne z punktu widzenia tej zmiany, wprowadzenie budżetu obywatelskiego jest obligatoryjne wyłącznie dla gmin będących miastami na prawach powiatu. W przypadku podjęcia jednak decyzji o wprowadzeniu budżetu obywatelskiego w danej gminie, niezbędnym jest podjęcie uchwały – na podstawie art. 5a ust. 7 u.s.g. – w sprawie wymagań, jakie powinien spełniać projekt budżetu obywatelskiego.

IMIENNE WYKAZY GŁOSOWAŃ RADNYCH

Jedną z najistotniejszych zmian dokonanych ww. nowelizacją jest zmiana sposobu głosowania z dotychczasowego zwykłego głosowania jawnego na szczególną formę takiego głosowania, tj. na głosowanie jawne z imiennym wykazem głosowań poszczególnych radnych, o czym stanowią nowo dodane ust. 2-4 w art. 14 u.s.g. Tego rodzaju imienne wykazy głosowań radnych podaje się niezwłocznie do publicznej wiadomości w Biuletynie Informacji Publicznej i na stronie internetowej gminy oraz w inny sposób zwyczajowo przyjęty na obszarze gminy. Co więcej, ustawodawca przewidział, że w przypadku, gdy przeprowadzenie głosowania jawnego z imiennym wykazem głosowań radnych nie jest możliwe z przyczyn technicznych, przeprowadza się głosowanie imienne.

KOMISJA SKARG, WNIOSKÓW I PETYCJI

Od nowej kadencji w ramach każdej rady gminy obligatoryjnie będzie musiała działać komisja skarg, wniosków i petycji, o czym ustawodawca przesądził, dodając nowy art. 18b u.s.g. W skład tej komisji – analogicznie, jak w przypadku komisji rewizyjnej – wchodzą radni, w tym przedstawiciele wszystkich klubów, z wyjątkiem radnych pełniących funkcje, o których mowa w art. 19 ust. 1 u.s.g., tj. z wyjątkiem przewodniczącego rady i jego zastępców. Dodatkowo, obligatoryjnie zasady i tryb działania komisji skarg, wniosków i petycji określa statut gminy.

OBOWIĄZEK TRANSMITOWANIA I UTRWALANIA OBRAD RADY GMINY

Oprócz zmiany sposobu głosowania na sesjach wprowadzono również obowiązek transmitowania i utrwalania za pomocą urządzeń rejestrujących obraz i dźwięk obrad rady gminy, o czym stanowi nowy przepis art. 20 ust. 1b u.s.g. Co przy tym istotne, w przeciwieństwie do regulacji dotyczących zmiany sposobu głosowania radnych, w odniesieniu do transmitowania obrad rady gminy ustawodawca nie wprowadził żadnych regulacji prawnych na wypadek awarii urządzeń rejestrujących obraz i dźwięk, bądź też innego przypadku wystąpienia zdarzenia losowego.

OBOWIĄZEK WPROWADZENIA DO PORZĄDKU OBRAD NAJBLIŻSZEJ SESJI RADY GMINY PROJEKTU UCHWAŁY ZGŁOSZONEGO PRZEZ KLUB RADNYCH

Do ww. przepisu art. 20 u.s.g. mocą analizowanej nowelizacji ustawodawca dodał także ust. 6 określający obowiązek wprowadzenia do porządku obrad najbliższej sesji rady gminy projektu uchwały zgłoszonego przez klub radnych, o ile wpłynął on do rady gminy co najmniej 7 dni przed dniem rozpoczęcia sesji rady. W tym trybie każdy klub radnych może zgłosić nie więcej niż jeden projekt uchwały na każdą kolejną sesję rady gminy. Dodatkowo w przepisie art. 23 u.s.g. wprowadzono postanowienia dotyczące zasad tworzenia klubów radnych (nowe ust. 2-4).

PRZEWODNICZĄCY RADY GMINY MOŻE WYDAWAĆ POLECENIA SŁUŻBOWE PRACOWNIKOM URZĘDU

W celu zwiększenia sprawności funkcjonowania rady gminy ustawodawca wprowadził również nowy przepis art. 21a u.s.g. dotyczący możliwości wydawania poleceń służbowych pracownikowi urzędu gminy przez przewodniczącego rady. Zgodnie z jego treścią, przewodniczący rady gminy w związku z realizacją swoich obowiązków może wydawać polecenia służbowe pracownikom urzędu gminy wykonującym zadania organizacyjne, prawne oraz inne zadania związane z funkcjonowaniem rady gminy, komisji i radnych. W tym przypadku przewodniczący rady gminy wykonuje uprawnienia zwierzchnika służbowego w stosunku do pracowników, o których mowa w zdaniu pierwszym.

NOWE UPRAWNIENIA RADNYCH

Z punktu widzenia samych członków rady gminy jedną z istotniejszych nowości jest przyznanie nowych uprawnień radnych w art. 24 u.s.g. W nowo dodanym ust. 2 tego przepisu ustawodawca określił, że w wykonywaniu mandatu radnego radny ma prawo, jeżeli nie narusza to dóbr osobistych innych osób, do uzyskiwania informacji i materiałów, wstępu do pomieszczeń, w których znajdują się te informacje i materiały, oraz wglądu w działalność urzędu gminy, a także spółek z udziałem gminy, spółek handlowych z udziałem gminnych osób prawnych, gminnych osób prawnych, oraz zakładów, przedsiębiorstw i innych gminnych jednostek organizacyjnych, z zachowaniem przepisów o tajemnicy prawnie chronionej.

ZASADY WNOSZENIA PRZEZ RADNYCH INTERPELACJI I ZAPYTAŃ DO WÓJTA

Dodatkowo zdecydowano się na odgórne, ustawowe określenie zasad wnoszenia przez radnych interpelacji i zapytań do wójta (nowe ust. 3-7 w art. 24 u.s.g.). Dotychczas problematyka ta stanowiła co najwyżej materię statutową w każdej gminie. Od nowej kadencji interpelacje i zapytania składane są (będą) na piśmie do przewodniczącego rady, który przekazuje je niezwłocznie wójtowi. Wójt, lub osoba przez niego wyznaczona, jest zobowiązana udzielić odpowiedzi na piśmie nie później niż w terminie 14 dni od dnia otrzymania interpelacji lub zapytania. Ponadto, treść interpelacji i zapytań oraz udzielonych odpowiedzi podawana jest do publicznej wiadomości poprzez niezwłoczną publikację w Biuletynie Informacji Publicznej i na stronie internetowej gminy, oraz w inny sposób zwyczajowo przyjęty.

PRZEPISY ANTYKORUPCYJNE

Niemalże niezauważalna, lecz w praktyce bardzo istotna zmiana została wprowadzona przez ustawodawcę do przepisu art. 24f ust. 2 u.s.g. zawierającego tzw. przepisy antykorupcyjne. Dotychczasowy zakaz zawarty w tym przepisie rozszerzony został nie tylko o osoby pozostające we wspólnym pożyciu ze wskazanymi wcześniej tam osobami, ale również o wójtów. Tym samym, obecnie kwestią problematyczną może być zasiadanie przez wójtów we władzach zarządzających lub kontrolnych i rewizyjnych spółek komunalnych. Z jednej strony brak jest bowiem jednoznacznego wyjaśnienia, czym w zasadzie są gminne osoby prawne, o których mowa w tym przepisie (a zwłaszcza, czy sama gmina jest gminną osoba prawną), a z drugiej zaś strony już pojawiają się pytania o relację tego nowego przepisu do art. 6 ust. 1 ustawy o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne, który umożliwiał dotychczas – po spełnieniu określonych przesłanek – zasiadanie przez wójtów w organach gminnych spółek komunalnych.

INSTYTUCJA RAPORTU O STANIE GMINY

Najbardziej zagadkową nową instytucją wprowadzoną analizowaną nowelizacją jest instytucja raportu o stanie gminy, uregulowana przepisem art. 28a u.s.g. Sam raport ma mieć charakter roczny i być przedstawiany przez wójta radzie gminy każdego roku najpóźniej do dnia 31 maja. Obejmować ma on podsumowanie działalności wójta w roku poprzednim, w szczególności realizację polityk, programów i strategii, uchwał rady gminy i budżetu obywatelskiego. Nad prezentowanym corocznie raportem obligatoryjnie ma się odbywać debata, w której udział będą mogli brać również mieszkańcy danej gminy (obligatoryjnie 15 osób – jeśli wyrażą taką chęć). Po zakończeniu debaty nad raportem o stanie gminy, rada gminy przeprowadza głosowanie nad udzieleniem wójtowi wotum zaufania. Uchwałę o udzieleniu wójtowi wotum zaufania rada gminy podejmuje bezwzględną większością głosów ustawowego składu rady gminy. Niepodjęcie uchwały o udzieleniu wójtowi wotum zaufania jest równoznaczne z podjęciem uchwały o nieudzieleniu wójtowi wotum zaufania. Ponadto, w przypadku nieudzielenia wójtowi wotum zaufania w dwóch kolejnych latach, rada gminy może podjąć uchwałę o przeprowadzeniu referendum w sprawie odwołania wójta. W odniesieniu do samego kształtu przygotowywanego przez wójta corocznie raportu ustawodawca wprowadził możliwość (a więc działanie fakultatywne) podjęcia uchwały przez radę gminy w sprawie określenia szczegółowych wymogów dotyczących raportu.

OBLIGATORYJNA OBYWATELSKA INICJATYWA UCHWAŁODAWCZA

Ostatnia nowością wprowadzoną przez ustawodawcę do przepisów u.s.g., która zastosowanie znajduje dopiero od nowej kadencji samorządowej jest obligatoryjna w każdej gminie obywatelska inicjatywa uchwałodawcza (nowy art. 41a u.s.g.). W tym przypadku – analogicznie, jak w odniesieniu do budżetu obywatelskiego – instytucja ta występowała już wcześniej w wielu gminach, jednakże brak było wyraźnego i jednoznacznego przepisu dopuszczającego takie działanie. W odniesieniu do tej nowości obowiązkiem każdej rady gminy jest podjęcie uchwały w sprawie określenia szczegółowych zasad wnoszenia inicjatyw obywatelskich, zasad tworzenia komitetów inicjatyw uchwałodawczych, zasad promocji obywatelskich inicjatyw uchwałodawczych oraz formalnych wymogów, jakim muszą odpowiadać składane projekty.

Wprowadzone komentowaną nowelizacją zmiany w zakresie zasad funkcjonowania organów gminy w nowej kadencji samorządowej powodują, że obecnie rozpoczynająca się kadencja niewątpliwie będzie inna niż poprzednie i to nie tylko ze względu na jej wydłużony do 5 lat czas.
Organy gminy, które wprowadziły już stosowne zmiany w statutach tych gmin będą musiały teraz nauczyć się korzystania z nowych regulacji w praktyce. Natomiast gminy, które dotychczas nie wprowadziły jeszcze w statutach zmian wynikających z tej nowelizacji, powinny jak najszybciej to zrobić, aby nie tylko sami radni, ale również mieszkańcy danej gminy mogli korzystać bez żadnych komplikacji z nowych uprawnień.

Mateusz Karciarz
prawnik w Kancelarii Radców Prawnych
Zygmunt Jerzmanowski i Wspólnicy sp.k. w Poznaniu

SPIS TREŚCI

Statut gminy nie może określać liczby komisji, w których ma pracować radny

AKTUALNOŚCI / ROZSTRZYGNIĘCIE NADZORCZE WOJEWODY - SAS 6 / 2018

Rozstrzygnięcie nadzorcze wojewody podkarpackiego z 18 października 2018 r. nr P-II.4131.2.258.2018

Statut gminy nie może wskazywać liczby komisji, w pracach których radny winien uczestniczyć, a to dlatego, że udział w pracach komisji jest prawem, a nie obowiązkiem radnego.

Rada gminy podjęła 27 września 2018 r. uchwałę w sprawie zmiany statutu gminy (nr XL/285/2018). Nieważność części jej przepisów stwierdził wojewoda podkarpacki. W jego ocenie sprzeczne z postanowieniami ustawy o samorządzie gminnym są przede wszystkim zapisy § 1 pkt 2 uchwały wskazujące, że radny winien uczestniczyć w pracach co najmniej dwóch komisji.
W ocenie organu nadzoru zapis ten stanowi istotne naruszenie art. 24 ust.1 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym. Zgodnie z tym przepisem radny obowiązany jest brać udział w pracach rady gminy i jej komisji oraz innych instytucji samorządowych, do których został wybrany lub desygnowany. Wojewoda wskazał, że podjęcie się funkcji radnego zobowiązuje do aktywnego prowadzenia działalności społecznej, zgodnej z celem i charakterem tej funkcji oraz złożonym przez radnego ślubowaniem, a w szczególności obowiązek udziału w pracach rady gminy i jej komisji oraz innych instytucji samorządowych, o ile został do nich uprzednio wybrany lub desygnowany. Radny ma więc prawo, ale nie obowiązek bycia członkiem komisji rady gminy i to w dowolnej liczbie komisji. Obowiązujące przepisy prawa nie dają radzie gminy upoważnienia do stosowania wobec radnych środków dyscyplinujących, ani do wskazywania liczby komisji, w pracach, których radny winien uczestniczyć.
Wojewoda podkarpacki wskazał ponadto, że zapis uchwały kreujący powinność radnego w uczestniczeniu w pracach, co najmniej dwóch komisji, stanowi modyfikację art. 21 ust. 4 ustawy o samorządzie gminnym, który stanowi, iż w posiedzeniach komisji mogą uczestniczyć radni niebędący jej członkami; mogą oni zabierać głos w dyskusji i składać wnioski bez prawa udziału w głosowaniu. Z orzecznictwa sądowoadministracyjnego wynika, że powtórzenie regulacji ustawowych, bądź ich modyfikacja i uzupełnienie w przepisach stanowionych przez radę gminy, jest niezgodna z zasadami legislacji, jako zbędne, dezinformujące i mogące prowadzić do sprzecznej z intencjami ustawodawcy interpretacji przepisów.

oprac. Jakub Gortyński

SPIS TREŚCI

Agitacja wyborcza musi być oparta na faktach

AKTUALNOŚCI / ORZECZNICTWO - SAS 6 / 2018

Wyrok Sądu Okręgowego w Sieradzu z 29 października 2018 r., sygn. akt I Ns 248/18

Za materiał wyborczy w rozumieniu przepisów Kodeksu wyborczego należy uznać wszelkie publikacje (w tym internetowe), które mogą mieć wpływ na wynik wyborów, o ile jednak odnoszą się do faktów. Przepisy Kodeksu wyborczego penalizują także wypowiedzi lub inne formy agitacji, zawierające nieprawdziwe informacje nie tylko w prasie, ale również na innych polach komunikacji społecznej.

Zgodnie z art. 111 § 1 ustawy z 5 stycznia 2011 r. – Kodeks wyborczy (t.j.: Dz.U. z 2018 r. poz. 754 ze zm.) jeżeli rozpowszechniane, w tym również w prasie, w rozumieniu ustawy z 26 stycznia 1984 r. – Prawo prasowe, materiały wyborcze, w szczególności plakaty, ulotki i hasła a także wypowiedzi lub inne formy prowadzonej agitacji wyborczej, zawierają informacje nieprawdziwe, kandydat lub pełnomocnik wyborczy zainteresowanego komitetu wyborczego ma prawo wnieść do sądu okręgowego wniosek o wydanie orzeczenia:

  • zakazu rozpowszechniania takich informacji;
  • przepadku materiałów wyborczych zawierających takie informacje;
  • nakazania sprostowania takich informacji;
  • nakazania publikacji odpowiedzi na stwierdzenia naruszające dobra osobiste;
  • nakazania przeproszenia osoby, której dobra osobiste zostały naruszone;
  • nakazania uczestnikowi postępowania wpłacenia kwoty do 100 000 zł na rzecz organizacji pożytku publicznego.

We wskazanym wyżej przepisie pojęcie materiałów wyborczych nie zostało określone w sposób wyczerpujący. Z pewnością należy zaliczyć do nich wszelkie napisy, komunikaty i apele. Chodzi tu o tego rodzaju wypowiedzi, które mają charakter agitacji wyborczej, a więc są umieszczane z uwagi na trwającą kampanię wyborczą i pozostają w związku z aktem wyboru, czy też umieszczane są w celu wywarcia wpływu na wynik głosowania (patrz postanowienie Sądu Apelacyjnego w Krakowie z 6 września 2012 r., sygn. akt I ACz 1253/12, LEX nr 1216305).
Za materiał wyborczy w rozumieniu art. 111 § 1 Kodeksu wyborczego należy uznać wszelkie publikacje (w tym internetowe), które mogą mieć wpływ na wynik wyborów, o ile jednak odnoszą się do faktów (patrz postanowienie Sądu Okręgowego w Lublinie z 13 października 2014 r., sygn. akt I Ns 300/14, Legali nr [...].
Jak wynika z art. 105 § 1 Kodeksu wyborczego, agitacją wyborczą jest publiczne nakłanianie lub zachęcanie do głosowania w określony sposób lub do głosowania na kandydata określonego komitetu wyborczego. W przypadku agitacji wyborczej nie musi przy tym chodzić o materiały pochodzące od komitetu wyborczego.
Zaznaczenia wymaga też, że z uwagi na użycie w omawianym przepisie sformułowania „również w prasie”, obejmuje on swoim działaniem rozpowszechnianie materiałów wyborczych, a także wypowiedzi lub innych form prowadzonej agitacji wyborczej zawierających nieprawdziwe informacje nie tylko w prasie, ale również na innych polach komunikacji społecznej (por. postanowienie Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie z 7 września 2013 r., sygn. akt I ACz 775/13, LEX nr 1366132).

oprac. Jakub Gortyński

SPIS TREŚCI

Przegląd legislacyjny

EWIDENCJA PRZYCHODÓW I KOSZTÓW STOWARZYSZEŃ JST

28 października 2018 r. weszło w życie rozporządzenie Ministra Finansów z 22 października 2018 r. w sprawie prowadzenia uproszczonej ewidencji przychodów i kosztów przez niektóre organizacje pozarządowe oraz stowarzyszenia jednostek samorządu terytorialnego (Dz.U. z 2018 r. poz. 2050).

Rozporządzenie określa sposób prowadzenia uproszczonej ewidencji przychodów i kosztów w celu określenia zobowiązania podatkowego w podatku dochodowym od osób prawnych przez organizacje pozarządowe (z wyłączeniem spółek kapitałowych) oraz stowarzyszenia jednostek samorządu terytorialnego oraz warunki, jakim powinna odpowiadać uproszczona ewidencja.


ŚWIADCZENIA OPIEKI ZDROWOTNEJ FINANSOWANE ODRĘBNIE

30 października 2018 r. weszło w życie rozporządzenie Ministra Zdrowia z 26 października 2018 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie określenia wykazu świadczeń opieki zdrowotnej wymagających ustalenia odrębnego sposobu finansowania (Dz.U. z 2018 r. poz. 2056).

Zgodnie z rozporządzeniem w latach 2018–2020 świadczenia opieki zdrowotnej udzielane przez lekarzy i lekarzy dentystów posiadających specjalizację w zakresie kosztów podwyższenia wynagrodzeń tych lekarzy, którzy:

  • są zatrudnieni na podstawie stosunku pracy u świadczeniodawców, którzy zawarli z NFZ umowy obejmujące udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej w warunkach całodobowych lub całodziennych i uczestniczą w udzielaniu tych świadczeń;
  • zobowiążą się wobec pracodawcy do nieudzielania odpłatnie świadczeń opieki zdrowotnej u innego świadczeniodawcy realizującego umowę z NFZ

– podlegają odrębnemu finansowaniu w ramach kwoty zobowiązania wynikającej z umowy o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej, o której mowa w art. 136 ust. 1 pkt 5 ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 1510).


PRAWO ŁOWIECKIE

1 listopada 2018 r. weszło w życie rozporządzenie Ministra Środowiska z 26 października 2018 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania czynszu dzierżawnego oraz udziału dzierżawców obwodów łowieckich w kosztach ochrony lasu przed zwierzyną (Dz.U. z 2018 r. poz. 2085).

Rozporządzenie określa szczegółowe zasady ustalenia czynszu dzierżawnego oraz ustalania udziału dzierżawców obwodów łowieckich w kosztach ochrony lasu przed zwierzyną w przypadku nieusprawiedliwionego niezrealizowania rocznego planu łowieckiego.


NOWELIZACJA USTAWY O ŚWIADCZENIACH ZDROWOTNYCH

3 listopada 2018 r. z mocą obowiązującą od 1 września 2018 r. weszła w życie ustawa z 23 października 2018 r. zmieniająca ustawę o zmianie ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2018 r. poz. 2092).

Nowelizacja dotyczy wprowadzenia rozwiązań mających na celu dostosowanie wysokości przewidzianego na 2018 rok limitu środków finansowych przeznaczonych na finansowanie leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego lub wyrobów medycznych, dostępnych bezpłatnie dla świadczeniobiorców po ukończeniu 75. roku życia.


KODEKS POSTĘPOWANIA ADMINISTRACYJNEGO – TEKST JEDNOLITY

5 listopada 2018 r., pod pozycją 2096, opublikowany został w Dzienniku Ustaw jednolity tekst ustawy z 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego.

Kodeks postępowania administracyjnego normuje:

  • postępowanie przed organami administracji publicznej w należących do właściwości tych organów sprawach indywidualnych rozstrzyganych w drodze decyzji administracyjnych albo załatwianych milcząco;
  • postępowanie przed innymi organami państwowymi oraz przed innymi podmiotami, gdy są one powołane z mocy prawa lub na podstawie porozumień do załatwiania spraw określonych w pkt. 1;
  • postępowanie w sprawach rozstrzygania sporów o właściwość między organami jednostek samorządu terytorialnego i organami administracji rządowej oraz między organami i podmiotami, o których mowa w pkt. 2;
  • postępowanie w sprawach wydawania zaświadczeń;
  • nakładanie lub wymierzanie administracyjnych kar pieniężnych lub udzielanie ulg w ich wykonaniu;
  • tryb europejskiej współpracy administracyjnej.

ELEKTRONICZNE FAKTUROWANIE W ZAMÓWIENIACH

18 kwietnia 2019 r. wejdzie w życie ustawa z 9 listopada 2018 r. o elektronicznym fakturowaniu w zamówieniach publicznych, koncesjach na roboty budowlane lub usługi oraz partnerstwie publiczno-prywatnym (Dz.U. z 2018 r. poz. 2191).

Ustawa określa:

  • zasady przesyłania drogą elektroniczną ustrukturyzowanych faktur elektronicznych oraz innych ustrukturyzowanych dokumentów elektronicznych związanych z realizacją zamówień publicznych, koncesji na roboty budowlane lub usługi oraz partnerstwa publiczno-prywatnego za pośrednictwem systemu teleinformatycznego, zwanego dalej „platformą”;
  • zadania ministra właściwego do spraw gospodarki związane z funkcjonowaniem platformy i warunki powierzania tych zadań innym podmiotom.

CZĘŚĆ REKOMPENSUJĄCA SUBWENCJI OGÓLNEJ ZA 2017 R.

21 listopada 2018 r. weszło w życie rozporządzenie Ministra Przedsiębiorczości i Technologii z 16 listopada 2018 r. w sprawie wykazu gmin, którym przysługuje część rekompensująca subwencji ogólnej za rok 2017 (Dz.U. z 2018 r. poz. 2166).

Część rekompensującą subwencji ogólnej za 2017 r. otrzymują:

1. Województwo dolnośląskie: Kłodzko m., Legnica m., Polkowice, Wałbrzych m.
2. Województwo łódzkie: Łódź m., Ozorków m.
3. Województwo podkarpackie: Mielec m., Nowa Dęba, Stalowa Wola m.
4. Województwo pomorskie: Słupsk, Tczew m., Tczew.
5. Województwo warmińsko-mazurskie: Dobre Miasto.


ZASADY ZBYWANIA GRUNTÓW POD WODAMI ŚRÓDLĄDOWYMI

23 listopada 2018 r. weszło w życie rozporządzenie Rady Ministrów z 19 października 2018 r. w sprawie sposobu przeprowadzania przetargów na zbycie gruntów pod śródlądowymi wodami stojącymi stanowiącymi własność Skarbu Państwa (Dz.U. z 2018 r. poz. 2119).

Rozporządzenie określa sposób:

  • przeprowadzania przetargów na zbycie gruntów pod śródlądowymi wodami stojącymi, stanowiącymi własność Skarbu Państwa, zwanych dalej „gruntami”;
  • określania wysokości wadium oraz terminy i formy jego wnoszenia i zwrotu;
  • terminy ogłaszania przetargu oraz treść ogłoszenia o przetargu;
  • powoływania i działania komisji przetargowej;
  • sporządzania oraz treść protokołu z przeprowadzonego przetargu;
  • postępowania w przypadku zaskarżenia przetargu.

FUNDUSZ DRÓG SAMORZĄDOWYCH

4 grudnia 2018 r. weszła w życie ustawa z 23 października 2018 r. o Funduszu Dróg Samorządowych (Dz.U. z 2018 r. poz. 2161).

Zadaniem Funduszu Dróg Samorządowych będzie dofinansowanie budowy, przebudowy oraz remontów dróg powiatowych i gminnych (zadań powiatowych i gminnych). Dofinansowanie obejmie także budowę, przebudowę i remonty dróg wojewódzkich, powiatowych i gminnych o znaczeniu obronnym (zadania obronne). Wsparcie ma także dotyczyć budowy nowych mostów zlokalizowanych w ciągach dróg wojewódzkich, powiatowych i gminnych (zadań mostowych).
Środki zgromadzone w FDS będą pochodziły głównie z:

  • Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej;
  • budżetu państwa, z części budżetowej, za którą odpowiada minister obrony narodowej;
  • budżetu państwa, z części budżetowej, za którą odpowiada minister od spraw transportu;
  • Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe w wysokości stanowiącej równowartość 2 proc. przychodów uzyskanych przez Lasy Państwowe ze sprzedaży drewna;
  • wpłat spółek w wysokości 7,5 proc. zysku po opodatkowaniu podatkiem dochodowym (chodzi o jednoosobowe spółki Skarbu Państwa oraz spółki, w których wszystkie akcje i udziały są własnością SP);
  • środków ze źródeł zagranicznych niepodlegających zwrotowi;
  • wpływów ze skarbowych papierów wartościowych oraz innych środków publicznych.

Łącznie ze wszystkich źródeł wartość Funduszu to ponad 6 mld zł w 2019 r. Z tych środków finansowana będzie infrastruktura drogowa na szczeblu powiatowym i gminnym oraz infrastruktura obronna i inwestycje mostowe.


MINIMALNA PRZEPUSTOWOŚĆ INTERNETU DLA GMIN

12 grudnia 2018 r. wejdzie w życie rozporządzenie Ministra Cyfryzacji z 18 października 2018 r.w sprawie minimalnej przepływności łącza dla świadczonej przez jednostki samorządu terytorialnego usługi dostępu do Internetu (Dz.U. z 2018 r. poz. 2078).

Minimalna przepływność łącza dla świadczonej przez jednostki samorządu terytorialnego usługi dostępu do Internetu przez publicznie dostępne punkty dostępu do Internetu bez pobierania opłat lub w zamian za opłatę niższą niż cena rynkowa wynosi 30 Mb/s. Minimalna przepływność jest zachowana, gdy zsumowana przepustowość łącza w dół do wszystkich użytkowników końcowych wynosi 30 Mb/s.

SPIS TREŚCI

Krajowy Zasób Nieruchomości

AKTUALNOŚCI - SAS 6 / 2018

Rząd kończy pracę nad nowelizacją ustawy o Krajowym Zasobie Nieruchomości (KZN) opracowanym w Ministerstwie Inwestycji i Rozwoju.

Zasadniczym celem proponowanych rozwiązań jest zwiększenie podaży gruntów, które potencjalnie mogłyby zostać wykorzystane przez KZN. W projekcie zaproponowano zatem rozwiązania umożliwiające pozyskiwanie przez KZN nieruchomości (stanowiących własność lub oddanych w użytkowanie wieczyste) jednoosobowych spółek Skarbu Państwa lub instytutów badawczych. Zaproponowano przekazywanie do KZN wykazu nieruchomości spółek Skarbu Państwa oraz instytutów badawczych. W zamian za przekazane nieruchomości spółkom, wypłacane będzie wynagrodzenie odpowiadające cenie rynkowej nieruchomości. Jednocześnie nowelizacja przewiduje wyłączenie stosowania ustawy w odniesieniu do gruntów zarządzanych przez Lasy Państwowe.

SPIS TREŚCI

Podatek węglowodorowy do likwidacji

AKTUALNOŚCI - SAS 6 / 2018

29 listopada 2018 r. do konsultacji publicznych skierowany został opracowany przez resort finansów projekt ustawy o uchyleniu ustawy o specjalnym podatku węglowodorowym oraz o zmianie niektórych innych ustaw.

Projektowana ustawa uchyla ustawę z 25 lipca 2014 r. o specjalnym podatku węglowodorowym. Powodem jej uchylenia jest niespełnienie założeń ustawodawcy, że specjalny podatek węglowodorowy będzie zapewniał budżetowi państwa odpowiedni udział w zyskach z tytułu wydobycia gazu łupkowego.

SPIS TREŚCI

Nieruchomości rolne

AKTUALNOŚCI - SAS 6 / 2018

27 listopada 2018 r. do Marszałka Sejmu trafił poselski (Platforma Obywatelska) projekt ustawy o zmianie ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego.

Projekt dotyczy zaostrzenia przepisów w celu ograniczenia nabywania przez cudzoziemców gruntów w Polsce m.in. poprzez:

  • wyłączenie stosowania przepisów ustawy wszelkich gruntów położonych na terenach przeznaczonych na cele pozarolnicze decyzją o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu wydaną po dniu wejścia w życie ustawy,
  • objęcie przepisami ustawy gruntów rolnych o pow. większej niż 5 ha;
  • konieczność osobistego prowadzenia gospodarstwa przez okres 5 lat od dnia nabycia nieruchomości na terenie gminy.

SPIS TREŚCI

Przepisy antykorupcyjne

AKTUALNOŚCI - SAS 6 / 2018

26 listopada 2018 r. do Marszałka Sejmu wpłynął poselski (KUKIZ’15) projekt ustawy o przejrzystości w zakresie zatrudniania
osób bliskich w jednostkach sektora publicznego oraz o przeciwdziałaniu protekcji w naborze na stanowiska w jednostce sektora publicznego.

Dotyczy uregulowania rozwiązań mających na celu wprowadzenie powszechnej jawności relacji rodzinnych w jednostkach sektora publicznego.

SPIS TREŚCI

Spis_SAS6_2018

SPIS TREŚCI - SAS 6 / 2018

AKTUALNOŚCI

Przepisy antykorupcyjne
Nieruchomości rolne
Podatek węglowodorowy do likwidacji
Nowelizacja ustawy o sporcie
Krajowy Zasób Nieruchomościami

PRZEGLĄD LEGISLACYJNY

ORZECZNICTWO

Agitacja wyborcza musi być oparta na faktach

ROZSTRZYGNIĘCIE NADZORCZE WOJEWODY

Statut gminy nie może określać liczby komisji, w których ma pracować radny

ANALIZY I KOMENTARZE

2018 – finansowo prawdopodobnie dobry rok dla samorządów
Oświadczenia majątkowe wójtów, burmistrzów, prezydentów oraz radnych w nowej kadencji
Zmienione zasady funkcjonowania organów gminy w nowej kadencji samorządowej
Interpelacje i zapytania radnych po nowelizacji ustaw samorządowych
Droga gmin do uzyskania wymaganych poziomów recyklingu i odzysku
Obowiązki organu administracji w zakresie wykonywania ogólnej klauzuli informacyjnej wynikającej z RODO
Inwestycje budowlane w samorządach a waloryzacja wynagrodzenia wykonawców

FUNKCJONOWANIE SAMORZĄDU

Ile dokładnie trawa kadencja rady gminy?
Jak określić wiek osoby, mogącej brać udział w konsultacjach gminnych?
Dodatkowe czynności wójta w związku z nowymi uprawnieniami przewodniczącego rady?
Jaki wskaźnik należy przyjąć do określenia wielkości gminy?

POSTĘPOWANIE ADMINISTRACYJNE

Postępowanie w sprawie podziału dwóch sąsiadujących nieruchomości jednego właściciela
Klauzula ostateczności decyzji jako forma zaświadczenia
Nawet jasne i czytelne przepisy normatywne wymagają wykładni prawa

FINANSE SAMORZĄDU

Pełnomocnictwo w sprawach podatkowych
Podatek VAT od zakupów – spór o „alternatywny” prewspółczynnik
Kiedy nieruchomość podlega opodatkowaniu podwyższonymi stawkami?

PRAWO PRACY

Wynagrodzenie burmistrza od 1 lipca 2018 roku
Jakie wynagrodzenie dla zastępcy wójta w okresie wypowiedzenia?
Jak rozliczyć urlop wójta wybranego na kolejną kadencję?
Odprawa emerytalna dla wójta przed rozpoczęciem nowej kadencji?
Dodatkowa umowa za tę samą pracę w godzinach nadliczbowych?
Czy okres zastępczej służby wojskowej wlicza się do okresu zatrudnienia?

ZAMÓWIENIA PUBLICZNE

Termin rozpoczęcia naliczenia kary umownej
Jakie obowiązki informacyjne dla zamawiającego wynikają z RODO?
Możliwa jest zmiana lidera konsorcjum
Złożenie odrębnych ofert przez podmioty działające jako konsorcjum, nie świadczy o zmowie przetargowej
Jak rozumieć zasadę adekwatności warunków udziału w przetargu?
Cena w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego
 

DODATEK - ORZECZNICTWO I ROZSTRZYGNIĘCIA
NADZORCZE DLA SAMORZĄDÓW

ORZECZNICTWO SN I SĄDÓW POWSZECHNYCH

Odwołanie skarbnika – zmiana podstawy odwołania
Termin na rozwiązanie stosunku pracy bez wypowiedzenia
Finansowanie zadań zleconych
Definicja materiału wyborczego

ORZECZNICTWO SĄDÓW ADMINISTRACYJNYCH

Podatek od nieruchomości – opodatkowanie elektrowni wiatrowych w 2018 r.
Transkrypcja zagranicznych aktów urodzenia
Harmonogram aptecznych dyżurów trzeba konsultować

ROZSTRZYGNIĘCIA NADZORCZE WOJEWODY

Statut gminy – komisja skarg, wniosków i petycji
Statut gminy – dostęp do dokumentów urzędowych
Prawa miejscowego nie można stawiać ponad ustawą
Przekroczenie upoważnienia ustawowego

ROZSTRZYGNIĘCIA NADZORCZE
REGIONALNYCH IZB OBRACHUNKOWYCH

Zwolnienia w podatku od nieruchomości
Zwolnienia podatkowe – pomoc de minimis w rolnictwie i rybołówstwie
Pomoc de minimis na konserwację zabytków

Oświadczenia majątkowe wójtów i radnych gmin w nowej kadencji

Jednym z obowiązków nałożonych przez ustawodawcę zarówno na osoby pełniące funkcję organu wykonawczego gminy (tj. wójtów, burmistrzów, prezydentów miasta), jak i na osoby sprawujące mandat radnego organu stanowiącego gminy (rady gminy, rady miejskiej, rady miasta) jest złożenie prawdziwego oświadczenia o swoim stanie majątkowym. W jakim terminie, w jaki sposób i na jakich zasadach odbywa się realizacja tego obowiązku?

Pomimo tego, że przepisy ustawy o samorządzie gminnym [dalej: „u.s.g.”] w zakresie procedury składania oświadczeń majątkowych nie uległy w ostatnim czasie żadnym zmianom, to biorąc jednak pod uwagę konsekwencje, jakie grożą osobom, na które ów obowiązek został nałożony, za niezłożenie oświadczenia majątkowego w ogóle, bądź złożenie oświadczenia majątkowego, które jest wadliwe (niepełne lub niezgodne z prawdą), niezbędnym zdaje się być – na początku nowej kadencji samorządowej – przypomnienie najistotniejszych kwestii związanych ze składaniem tychże oświadczeń.

 

CZEGO DOTYCZĄ SKŁADANE PRZEZ WÓJTÓW I RADNYCH GMINY OŚWIADCZENIA MAJĄTKOWE?

Na wstępie odpowiedzi na to pytanie warto przypomnieć, że celem, dla którego ustawodawca zdecydował się na wprowadzenia obowiązku składania oświadczeń majątkowych jest konieczność zapewnienia przejrzystości życia publicznego oraz działalności lokalnej (samorządowej) władzy publicznej. Dzięki jawności składanych oświadczeń każdy członek społeczności lokalnej ma możliwość kontroli nad osobami zobowiązanymi do ich złożenia, tj. m.in. wójtami i radnymi.

Przepisy u.s.g. dotyczące analizowanej problematyki kwalifikowane są również do grupy przepisów o charakterze antykorupcyjnym. Jednym z głównych celów, dla jakich ustawodawca zdecydował się na wprowadzenie tego typu przepisów jest eliminacja korupcji z tzw. życia publicznego.

Przechodząc z kolei do wskazania, czego dotyczą składane oświadczenia majątkowe, przywołać należy stosowne w tym zakresie przepisy u.s.g., w których ustawodawca zaznaczył, że dotyczą one majątku odrębnego oraz majątku objętego małżeńską wspólnością majątkową i zawierają informacje o:

  • zasobach pieniężnych, nieruchomościach, udziałach i akcjach w spółkach handlowych oraz o nabyciu od Skarbu Państwa, innej państwowej osoby prawnej, jednostek samorządu terytorialnego, ich związków, komunalnej osoby prawnej lub od związku metropolitalnego mienia, które podlegało zbyciu w drodze przetargu, a także dane o prowadzeniu działalności gospodarczej oraz dotyczące zajmowania stanowisk w spółkach handlowych
  • dochodach osiąganych z tytułu zatrudnienia lub innej działalności zarobkowej lub zajęć, z podaniem kwot uzyskiwanych z każdego tytułu
  • mieniu ruchomym o wartości powyżej 10 000 zł
  • zobowiązaniach pieniężnych o wartości powyżej 10 000 zł, w tym zaciągniętych kredytach i pożyczkach oraz warunkach, na jakich zostały udzielone.

Osoba składająca oświadczenie majątkowe zobowiązana jest przy tym określić w tym oświadczeniu przynależność poszczególnych składników majątkowych, dochodów i zobowiązań do majątku odrębnego i majątku objętego małżeńską wspólnością majątkową. Oświadczenie majątkowe wraz z kopią swojego zeznania o wysokości osiągniętego dochodu w roku podatkowym (PIT) za rok poprzedni i jego korektą składa się w dwóch egzemplarzach przewodniczącemu rady gminy (radni) albo wojewodzie (przewodniczący rady gminy oraz wójt).

TERMINY SKŁADANIA OŚWIADCZEŃ MAJĄTKOWYCH

W toku całej 5-letniej kadencji wójtowie i radni gminy zobowiązani są do składania następujących oświadczeń majątkowych w następujących terminach:

  • pierwsze oświadczenie majątkowe – składane w terminie 30 dni od dnia złożenia ślubowania – do pierwszego oświadczenia majątkowego wójt jest obowiązany dołączyć informację o zaprzestaniu prowadzenia działalności gospodarczej, jeżeli taką działalność prowadził przed dniem wyboru;
  • kolejne oświadczenia majątkowe – składane co roku do 30 kwietnia, według stanu na 31 grudnia roku poprzedniego;
  • ostatnie oświadczenie majątkowe – składane na 2 miesiące przed upływem kadencji.

Jeżeli powyższe terminy nie zostaną dotrzymane, przewodniczący rady gminy (w odniesieniu do radnych) albo wojewoda (w odniesieniu do przewodniczącego rady gminy albo wójta) w terminie 14 dni od dnia stwierdzenia niedotrzymania terminu wzywa osobę, która nie złożył oświadczenia, do jego niezwłocznego złożenia, wyznaczając dodatkowy 14-dniowy termin. Termin ten liczy się od dnia skutecznego dostarczenia wezwania.

SKUTKI NIEZŁOŻENIA OŚWIADCZENIA MAJĄTKOWEGO

Jak już zostało na wstępie wskazane, skutki niezłożenia oświadczenia majątkowego należy rozpatrywać w dwóch kategoriach – niezłożenie tego oświadczenia w ogóle, bądź złożenie oświadczenia jednakże w sposób wadliwy (tj. oświadczenie jest niepełne lub zawiera nieprawdziwe informacje o posiadanym majątku).

W pierwszym z ww. przypadków, ustawodawca określił, że niezłożenie oświadczenia majątkowego przez wójta albo radnego gminy, mimo upływu dodatkowego 14-dniowego terminu wyznaczonego odpowiednio przez wojewodę albo przewodniczącego rady gminy, powoduje wygaśnięcie mandatu w trybie odpowiednio przepisu art. 492 § 1 pkt 2 Kodeksu wyborczego (w odniesieniu do wójta) albo przepisu art. 383 § 1 pkt 7 Kodeksu wyborczego (w odniesieniu do radnego, w tym przewodniczącego rady gminy). W drugim z zasygnalizowanych przypadków, skutki takiego działania regulują przepisy karne. I tak, za podanie nieprawdy lub zatajenie prawdy w oświadczeniu majątkowym grozi odpowiedzialność na podstawie przepisu art. 233 § 1 Kodeksu karnego. Stanowi on, że kto, składając zeznanie mające służyć za dowód w postępowaniu sądowym lub w innym postępowaniu prowadzonym na podstawie ustawy, zeznaje nieprawdę lub zataja prawdę, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.

PODSUMOWANIE

Problematyka składania oświadczeń majątkowych przez osoby pełniące funkcje publiczne zawsze była niełatwa i nie rzadko kiedy kontrowersyjna. Nie zmienia to jednak faktu, że osoby, na które ustawodawca zdecydował się nałożyć ten obowiązek, nie mają możliwości uchylenia się od jego spełnienia. Należy bowiem pamiętać, że decydując się na kandydowanie, a następnie na objęcie funkcji wójta albo pełnienia mandatu radnego gminy, osoby te – stając się osobami publicznymi – wyrażają zgodę na szereg ograniczeń i obowiązków odnoszących się również do ich życia prywatnego. Tym samym, nie chcąc utracić pełnionej przez siebie funkcji, wójt i radni muszą pamiętać o terminach, w których ustawodawca wymaga złożenia oświadczeń majątkowych, pod groźbą określonej powyżej odpowiedzialności.

Mateusz Karciarz
prawnik w Kancelarii Radców Prawnych Zygmunt Jerzmanowski
i Wspólnicy sp.k. w Poznaniu

Wydawca: SKIBNIEWSKI MEDIA, Warszawa