Procedura absolutoryjna i raport o stanie gminy, powiatu i województwa w 2020 r.

BIULETYN SAMORZĄDOWCA / ANALIZY SAMORZĄDOWE

W 2019 r. po raz pierwszy wszystkie organy stanowiące jednostek samorządu terytorialnego rozpatrywały przedstawione przez organy wykonawcze raporty o stanie samorządu (gminy, powiatu albo województwa) za rok 2018. Przypomnijmy, że raporty zostały wprowadzone do polskiego porządku prawnego ustrojowego prawa samorządowego ustawą z dnia 11 stycznia 2018 r. o zmianie niektórych ustaw w celu zwiększenia udziału obywateli w procesie wybierania, funkcjonowania i kontrolowania niektórych organów publicznych (Dz.U. poz. 130). Mają one przy tym stanowić swoistego rodzaju uzupełnienie procedury absolutoryjnej odnoszącej się w głównej mierze do spraw finansowych. Raporty natomiast są z założenia podsumowaniem działalności organu wykonawczego w roku poprzednim, w szczególności realizację polityk, programów i strategii, uchwał rady gminy i budżetu obywatelskiego.

Powiązanie procedury absolutoryjnej z procedurą raportu o stanie gminy, powiatu, województwa wynika przy tym również literalnie z przepisów samorządowych ustaw ustrojowych, gdzie jednoznacznie wskazano, że rada (sejmik) rozpatruje raport podczas sesji, na której podejmowana jest uchwała rady (sejmiku) w sprawie udzielenia lub nieudzielenia absolutorium organowi wykonawczemu. Tym samym, wiążącym terminem jest – w świetle przepisu art. 271 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz.U. z 2019 r. poz. 869 z późn. zm. dalej: u.f.p.) – termin 30 czerwca każdego roku tak na udzielenie absolutorium, jak i na rozpatrzenie raportu.
O ile powyższe terminy mają zastosowanie w okresie „normalnego” funkcjonowania państwa i jego organów, o tyle wiele komplikacji wprowadziła obecna sytuacja koronawirusowa, a zwłaszcza wprowadzone liczne ograniczenia m.in. w przemieszczaniu się i gromadzeniu mające na celu „zapobieganie oraz zwalczanie zakażenia wirusem SARS-CoV-2 i rozprzestrzeniania się choroby zakaźnej u ludzi, wywołanej tym wirusem”. Z punktu widzenia analizowanego zagadnienia, zasygnalizowany problem częściowo rozwiązany został mocą tzw. specustawy koronawirusowej (tj. ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych; Dz.U. poz. 374 z późn. zm.), zwłaszcza w brzmieniu nadanym tzw. pierwszą nowelizacją specustawy koronawirusowej (tj. ustawą z dnia 31 marca 2020 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw; Dz.U. poz. 568).

ZAPISY PIERWSZEJ NOWELIZACJI SPECUSTAWY KORONAWIRUSOWEJ

Mocą pierwszej nowelizacji dodano bowiem do specustawy koronawirusowej przepis art. 15zzh ust. 1, zgodnie z którym, w przypadku ogłoszenia stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii, minister właściwy do spraw finansów publicznych, w drodze rozporządzenia, może określić inne terminy wypełniania obowiązków w zakresie ewidencji oraz w zakresie sporządzenia, zatwierdzenia, udostępnienia i przekazania do właściwego rejestru, jednostki lub organu sprawozdań lub informacji, o których mowa m.in. w ustawie o finansach publicznych, biorąc pod uwagę konieczność zapewnienia prawidłowej realizacji tych obowiązków. Jednocześnie w ust. 3 przywołanego przepisu art. 15zzh specustawy koronawirusowej wskazano, że w przypadku określenia w powyższym rozporządzeniu nowego terminu zatwierdzenia sprawozdania finansowego jednostki samorządu terytorialnego, organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego podejmuje uchwałę, o której mowa w art. 271 ust. 1 u.f.p. do dnia wskazanego w tym rozporządzeniu. Komisja rewizyjna przedstawia organowi stanowiącemu jednostki samorządu terytorialnego wniosek w sprawie absolutorium dla wójta (burmistrza, prezydenta miasta), zarządu powiatu lub zarządu województwa, o którym mowa w art. 270 ust. 3 u.f.p., w terminie 15 dni przed dniem wskazanym w rozporządzeniu.

POSTANOWIENIA ROZPORZĄDZENIA MINISTRA FINANSÓW

Dnia 31 marca 2020 r. Minister Finansów wydał rozporządzenie w sprawie określenia innych terminów wypełniania obowiązków w zakresie ewidencji oraz w zakresie sporządzenia, zatwierdzenia, udostępnienia i przekazania do właściwego rejestru, jednostki lub organu sprawozdań lub informacji (Dz.U. poz. 570). W jego przepisie § 4 pkt 2 wskazano, że „Terminy określone w ustawie z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych, przypadające w 2020 r., przedłuża się o 60 dni – w odniesieniu do sprawozdań, o których mowa w art. 270 ust. 1 i 4 tej ustawy”. W konsekwencji:

  • sprawozdanie finansowe jednostki samorządu terytorialnego zarząd przekazuje organowi stanowiącemu jednostki samorządu terytorialnego, w terminie do dnia 30 lipca 2020 r.;
  • komisja rewizyjna przedstawia organowi stanowiącemu jednostki samorządu terytorialnego wniosek w sprawie absolutorium dla zarządu w terminie do dnia 14 sierpnia 2020 r. ;
  • organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego rozpatruje i zatwierdza sprawozdanie finansowe jednostki samorządu terytorialnego wraz ze sprawozdaniem z wykonania budżetu, w terminie do dnia 29 sierpnia 2020 r.;
  • organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego podejmuje uchwałę w sprawie absolutorium dla zarządu w terminie do dnia 29 sierpnia 2020 r.

Konsekwencją powyższego jest również modyfikacja procedury rozpatrzenia raportu o stanie jednostki samorządu terytorialnego. Mocą trzeciej nowelizacji specustawy koronawirusowej (tj. ustawy z dnia 14 maja 2020 r. o zmianie niektórych ustaw w zakresie działań osłonowych w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2; Dz.U. poz. 875) dodano do specustawy koronawirusowej przepis art. 15zzzzzz, który przesunął również termin na przedłożenie raportu o stanie samorządu za 2019 r. o 60 dni, tj. do dnia 30 lipca 2020 r. Z uwagi przy tym na fakt, że rada (sejmik) rozpatruje raport podczas sesji, na której podejmowana jest uchwała rady (sejmiku) w sprawie udzielenia lub nieudzielenia absolutorium organowi wykonawczemu, termin na jego rozpatrzenie również uległ przedłużeniu do dnia 29 sierpnia 2020 r.
O ile pierwotnie zdaje się, że przesunięcie procedury rozpatrzenia raportu o stanie samorządu nie było świadomą decyzją ustawodawcy, a pewnego rodzaju „wypadkiem przy pracy”, będącym konsekwencją przesunięcia procedury absolutoryjnej, o tyle z uwagi na fakt, że przesunięcie procedury absolutoryjnej wpłynęło na termin rozpatrzenia raportu, mocą trzeciej nowelizacji specustawy koronawirusowej ustawodawca zdecydował się „wyprostować” również problematykę samego przedłożenia raportu radzie (sejmikowi) przez organ wykonawczy.

O ile termin na rozpatrzenie raportu jest terminem zawitym (nieprzekraczalnym), o tyle termin na przedstawienie radzie (sejmikowi) raportu ma charakter wyłącznie instrukcyjny, bez jakiejkolwiek bezpośredniej sankcji za jego niedochowanie. Co najwyżej przekroczenie terminu na przedstawienie raportu może być brane pod uwagę przez radę (sejmik) przy udzielaniu organowi wykonawczemu wotum zaufania (chociaż biorąc pod uwagę obecną sytuację z pandemią koronawirusa, nie powinno jednak być brane).

Biorąc pod uwagę fakt, że procedura rozpatrywania raportu za 2019 rok będzie mogła się odbyć niemalże do końca sierpnia br. (tj. jak już wskazano, do dnia 29 sierpnia 2020 r.), wydaje się, że w tym okresie nie powinno już być problemu z przeprowadzeniem sesji w sposób tradycyjny oraz bezpośrednim udziałem mieszkańców w debacie. Jeśli natomiast problem z koronawirusem w dalszym ciągu będzie wtedy występować, to należy liczyć, że ustawodawca z odpowiednim wyprzedzeniem zareaguje i zdecyduje się na wprowadzenie odpowiednich zmian/modyfikacji w procedurze rozpatrywania raportu.

Mateusz Karciarz
prawnik w Kancelarii Radców Prawnych
Zygmunt Jerzmanowski i Wspólnicy
sp. k. w Poznaniu

SPIS TREŚCI

Wydawca: SKIBNIEWSKI MEDIA, Warszawa