Utrzymanie porządku i czystości w gminach

SKŁADANIE DEKLARACJI ZA GOSPODAROWANIE ODPADAMI KOMUNALNYMI

PYTANIE

Kto w imieniu właścicieli lokali powinien złożyć do gminy deklarację o wysokości opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi, wspólnota, czy każdy właściciel lokalu z osobna?

ODPOWIEDŹ PRAWNIKA

Podmiotem obowiązanym do złożenia deklaracji za gospodarowanie odpadami komunalnymi nie jest wytwórca odpadów tylko właściciel nieruchomości.

Mimo wielu zmian wprowadzonych w związku z nowym systemem gospodarki odpadami komunalnymi definicja właściciela nieruchomości nie uległa zmianie – w myśl art. 2 ust. 1 pkt 4 ustawy z 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach przez właścicieli nieruchomości rozumie się także współwłaścicieli, użytkowników wieczystych oraz jednostki organizacyjne i osoby posiadające nieruchomości w zarządzie lub użytkowaniu, a także inne podmioty władające nieruchomością. Odwołanie się do innych osób władających nieruchomością (np. najemca, dzierżawca, posiadacz) dotyczy władania całą daną nieruchomością (rozumianą jako „nieruchomość gruntowa” wraz z posadowionym na niej budynkiem), a nie częścią nieruchomości (jaką jest np. wynajęte mieszkanie w tym budynku), a więc takich sytuacji, kiedy władający „zastępuje” właściciela nieruchomości. W przypadku ustanowienia odrębnej własności lokali jest inaczej, stąd też odrębny przepis dotyczący tej kwestii (art. 2 ust. 3 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach).
W poprzednim stanie prawnym do obowiązków właściciela nieruchomości należało zawarcie umowy na odbieranie odpadów komunalnych. Poprzedni obowiązek posiadania umowy na pozbywanie się odpadów komunalnych wytwarzanych na nieruchomości, zawartej z podmiotem uprawnionym do odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości, został zastąpiony obowiązkiem złożenia deklaracji i uiszczania opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi. Nie zmienił się natomiast podmiot obowiązany do wypełnienia tego obowiązku. Na podstawie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach podmiotem obowiązanym do wypełniania obowiązków związanych ze zbieraniem odpadów komunalnych wytwarzanych na danej nieruchomości i ich pozbywaniem się zgodnie z wymaganiami tej ustawy oraz aktów prawa miejscowego, w tym podmiotem obowiązanym do złożenia deklaracji i uiszczania opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi, jest nie wytwórca odpadów tylko właściciel nieruchomości.
Zgodnie z art. 2 ust. 3 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach jeżeli nieruchomość jest zabudowana budynkiem wielolokalowym, w którym ustanowiono odrębną własność lokalu, obowiązki właściciela nieruchomości wspólnej oraz właściciela lokalu obciążają wspólnotę mieszkaniową albo spółdzielnię mieszkaniową.
Obowiązek złożenia deklaracji za gospodarowanie odpadami spoczywa zatem na:
działającym w imieniu wspólnoty mieszkaniowej zarządzie tej wspólnoty;
ogóle właścicieli lokali działających jako wspólnota mieszkaniowa.
W tym miejscu warto podkreślić, że nie każde powstanie wspólnoty mieszkaniowej wiąże się z koniecznością powołania działającego w imieniu wspólnoty zarządu. Zgodnie z art. 20 ust. 1 ustawy o własności lokali jeżeli lokali wyodrębnionych, wraz z lokalami niewyodrębnionymi, jest więcej niż siedem, właściciele lokali są obowiązani podjąć uchwałę o wyborze jednoosobowego lub kilkuosobowego zarządu. Członkiem zarządu może być wyłącznie osoba fizyczna wybrana spośród właścicieli lokali lub spoza ich grona. W myśl art. 21 ust. 1 ustawy o własności lokali zarząd kieruje sprawami wspólnoty mieszkaniowej i reprezentuje ją na zewnątrz oraz w stosunkach między wspólnotą a poszczególnymi właścicielami lokali. W przypadku powołania zarządu wspólnoty to właśnie zarząd, działający w imieniu wspólnoty mieszkaniowej, składa do gminy deklarację o wysokości opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi.
Od obowiązku wyboru zarządu właścicieli lokali w powyższej sytuacji może zwolnić jedynie ustanowienie sposobu zarządu nieruchomością wspólną umową zawartą w formie aktu notarialnego albo powierzenie taką umową zarządu nieruchomością wspólną jakiejś osobie fizycznej lub prawnej na podstawie art. 18 ust. 1 ustawy o własności lokali (stanowiące według tego przepisu swoistą formę określenia sposobu zarządu). Brak w tej umowie szczególnych postanowień na temat zarządu nieruchomością nie zwolni jednak wspólnoty ani zarządcy, któremu powierzono zarząd nieruchomością, od przestrzegania procedur przewidzianych w ustawie o utrzymaniu czystości i porządku w gminach.
Zgodnie z art. 33 ustawy o własności lokali, w razie powierzenia zarządu osobie fizycznej lub prawnej w trybie przewidzianym w art. 18 ust. 1, w braku odmiennych postanowień umowy, stosuje się bowiem odpowiednio przepisy rozdziału 4 – „Zarząd nieruchomością wspólną”. Procedury te umożliwiają m.in. sprawne zarządzanie nieruchomością wspólną.
Zgodnie natomiast z art. 19 ustawy o własności lokali jeżeli liczba lokali wyodrębnionych i lokali niewyodrębnionych, należących nadal do dotychczasowego właściciela, nie jest większa niż siedem, do zarządu nieruchomością wspólną mają odpowiednie zastosowanie przepisy Kodeksu cywilnego i Kodeksu postępowania cywilnego o współwłasności. Jeżeli więc liczba lokali wyodrębnionych i niewyodrębnionych w budynku nie przekracza siedmiu, wówczas wspólnota mieszkaniowa nie ma obowiązku powołania zarządu. W tej sytuacji wszelkie sprawy związane z zarządem nieruchomością wspólną, należące do wspólnoty mieszkaniowej, załatwiane są w oparciu o przepisy Kodeksu cywilnego dotyczące współwłasności. Także w tej sytuacji, zgodnie z art. 2 ust. 3 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, obowiązek złożenia deklaracji obciąża wspólnotę mieszkaniową, a nie poszczególnych właścicieli lokali, pomimo że deklarację o wysokości opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi składa ogół właścicieli lokali.


 

OPŁATA ZA GOSPODAROWANIE ODPADAMI

PYTANIE

Kto jest zobowiązany wobec gminy do uiszczenia opłaty z tego tytułu, wspólnota, czy każdy właściciel lokalu z osobna?

ODPOWIEDŹ PRAWNIKA

Pomiotem odpowiedzialnym względem gminy za wnoszenie opłat za gospodarowanie
nieruchomościami komunalnymi jest w pierwszej kolejności wspólnota mieszkaniowa

Zgodnie z art. 6h ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach właściciele nieruchomości (a więc w przypadku pytającego wspólnota, a nie każdy właściciel lokalu z osobna), o których mowa w art. 6c, są obowiązani ponosić na rzecz gminy, na terenie której są położone ich nieruchomości, opłatę za gospodarowanie odpadami komunalnymi. Przepis ten należy odczytywać łącznie z przywołanym już art. 2 ust. 3 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, określającym podmioty zobowiązane do realizacji obowiązków wynikających z tej ustawy w budynkach wielolokalowych. Ponadto wskazać trzeba, że ustawą z 28 listopada 2014 r. o zmianie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach oraz niektórych innych ustaw do artykułu 2 dodany został ustęp 3a, który stanowi, że wspólnota mieszkaniowa ponosi wynikające z ustawy opłaty bez ograniczeń, a każdy właściciel lokalu – w części:
odpowiadającej stosunkowi liczby osób zamieszkujących lokal do liczby osób zamieszkujących we wszystkich lokalach – w przypadku metody ustalenia opłaty, o której mowa w art. 6j ust. 1 pkt 1;
odpowiadającej stosunkowi ilości zużytej wody w lokalu do ilości zużytej wody we wszystkich lokalach – w przypadku metody ustalenia opłaty, o której mowa w art. 6j ust. 1 pkt 2;
odpowiadającej wysokości opłaty, o której mowa w art. 6j ust. 2;
odpowiadającej jego udziałowi w nieruchomości wspólnej – w pozostałych przypadkach.
Nie ma zatem wątpliwości, że pomiotem odpowiedzialnym względem gminy za wnoszenie opłat za gospodarowanie nieruchomościami komunalnymi jest w pierwszej kolejności wspólnota mieszkaniowa.


 

WINDYKACJA NALEŻNOŚCI Z TYTUŁU OPŁATY

PYTANIE

W przypadku powstania zaległości w opłacie za gospodarowanie odpadami komunalnymi u poszczególnych właścicieli lokali we wspólnocie, jaki podmiot jest uprawniony do windykacji od nich należności z tytułu tej opłaty i w stosunku do kogo powinny być kierowane upomnienia oraz tytuły wykonawcze?

ODPOWIEDŹ PRAWNIKA

Podmiotem zobowiązanym do wnoszenia opłaty na rzecz gminy oraz ewentualnie legitymowanym biernie w procesie o ściągnięcie należności z tego tytułu pozostaje wspólnota mieszkaniowa.

W myśl art. 13 ust. 1 ustawy o własności lokali właściciel ponosi wydatki związane z utrzymaniem jego lokalu, jest obowiązany utrzymywać swój lokal w należytym stanie, przestrzegać porządku domowego, uczestniczyć w kosztach zarządu związanych z utrzymaniem nieruchomości wspólnej, korzystać z niej w sposób nie utrudniający korzystania przez innych współwłaścicieli oraz współdziałać z nimi w ochronie wspólnego dobra. Na koszty zarządu nieruchomością wspólną składają się w szczególności wydatki na utrzymanie porządku i czystości (art. 14 pkt 4 ustawy o własności lokali). Na pokrycie kosztów zarządu właściciele lokali uiszczają zaliczki w formie bieżących opłat, płatne z góry do dnia 10 każdego miesiąca (art. 15 ust. 1), a zatem także opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi. Opłata z tytułu gospodarowania odpadami komunalnymi stanowi więc składnik wnoszonych przez poszczególnych członków wspólnoty mieszkaniowej opłat związanych z utrzymaniem nieruchomości wspólnej. W przypadku powstania zaległości w opłacie za gospodarowanie odpadami komunalnymi u poszczególnych właścicieli lokali we wspólnocie mieszkaniowej, to wspólnota (będąca właścicielem nieruchomości w myśl art. 2 ust. 1 pkt 4 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach) uprawniona jest do windykacji od właścicieli poszczególnych lokali należności z tytułu tej opłaty.
Natomiast w przypadku budynków wielolokalowych, o czym była już mowa wyżej, jedynym podmiotem odpowiedzialnym względem gminy za opłaty z tytułu gospodarowania odpadami komunalnymi jest wspólnota mieszkaniowa. Podmiotem zobowiązanym do wnoszenia opłaty na rzecz gminy oraz ewentualnie legitymowanym biernie w procesie o ściągnięcie należności z tego tytułu pozostaje wspólnota mieszkaniowa.


 

WŁAŚCICIEL LOKALU WE WSPÓLNOCIE DŁUŻNIKIEM GMINY?

PYTANIE

Wspólnoty mieszkaniowe, jako ogół właścicieli, odpowiadają za płatności bez ograniczeń i zgodnie z ustawą o własności lokali rozliczają się powierzchniowo (udziałami) właścicieli. W gospodarowaniu odpadami wspólnoty mieszkaniowe płacą za pojemniki na śmieci. Zazwyczaj opłaty za śmieci pobierane są w przeliczeniu na 1 osobę mieszkańca. Zgodnie z ustawą każdy właściciel we wspólnotach mieszkaniowych płaci za odpady od osoby i on staje się ewentualnie bezpośrednim dłużnikiem. Według złożonych deklaracji poszczególnych właścicieli wspólnoty mieszkaniowe składają deklaracje zbiorcze ze szczegółowym wykazem osób i płatności. Prosimy o potwierdzenie w opinii prawnej takiego możliwego sposobu rozliczeń i skuteczniejszej windykacji podatkowej miasta.

ODPOWIEDŹ PRAWNIKA

Brak jest podstaw do przyjęcia, że właściciel lokalu w budynku wielolokalowym staje się na jakimkolwiek etapie bezpośrednim dłużnikiem gminy z tytułu uiszczania opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi.

Jak już zostało wyjaśnione w myśl art. 13 ust. 1 ustawy o własności lokali właściciel ponosi wydatki związane z utrzymaniem jego lokalu, jest obowiązany utrzymywać swój lokal w należytym stanie, przestrzegać porządku domowego, uczestniczyć w kosztach zarządu związanych z utrzymaniem nieruchomości wspólnej, korzystać z niej w sposób nie utrudniający korzystania przez innych współwłaścicieli oraz współdziałać z nimi w ochronie wspólnego dobra. Na koszty zarządu nieruchomością wspólną składają się w szczególności ubezpieczenia, podatki i inne opłaty publicznoprawne, chyba że są pokrywane bezpośrednio przez właścicieli poszczególnych lokali (patrz art. 14 ust. 3 ustawy o własności lokali). Taką inną opłatą publicznoprawną jest też należna gminie opłata za gospodarowanie odpadami komunalnymi na nieruchomości. Nie są one też pokrywane bezpośrednio przez właścicieli poszczególnych lokali, z uwagi na treść art. 2 ust. 3 ustawy o utrzymaniu porządku i czystości w gminach. Na pokrycie kosztów zarządu właściciele lokali uiszczają zaliczki w formie bieżących opłat, płatne z góry do dnia 10 każdego miesiąca (art. 15 ust. 1), a zatem także opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi. Opłata z tytułu gospodarowania odpadami komunalnymi stanowi więc składnik wnoszonych przez poszczególnych członków wspólnoty mieszkaniowej opłat związanych z utrzymaniem nieruchomości wspólnej. W przypadku powstania zaległości w opłacie za gospodarowanie odpadami komunalnymi u poszczególnych właścicieli lokali we wspólnocie mieszkaniowej, to wspólnota (będąca właścicielem nieruchomości w myśl art. 2 ust. 1 pkt 4 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach) uprawniona jest do windykacji od właścicieli poszczególnych lokali należności z tytułu tej opłaty.
Natomiast w przypadku budynków wielolokalowych jedynym podmiotem odpowiedzialnym względem gminy za opłaty z tytułu gospodarowania odpadami komunalnymi jest wspólnota mieszkaniowa. Podmiotem zobowiązanym do wnoszenia opłaty na rzecz gminy oraz ewentualnie legitymowanym biernie w procesie o ściągnięcie należności z tego tytułu pozostaje wspólnota mieszkaniowa. Brak jest zatem podstaw do przyjęcia, że właściciel lokalu w budynku wielolokalowym staje się na jakimkolwiek etapie bezpośrednim dłużnikiem gminy z tytułu uiszczania opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi.
Na marginesie wskazać również trzeba, że błędne jest utożsamianie przez pytającego opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi z należnością podatkową. Warto przypomnieć, że zgodnie z art. 6 Ordynacji podatkowej podatkiem jest publicznoprawne, nieodpłatne, przymusowe oraz bezzwrotne świadczenie pieniężne na rzecz Skarbu Państwa, województwa, powiatu lub gminy, wynikające z ustawy podatkowej. Zasadniczą różnicą pomiędzy podatkiem a opłatą publicznoprawną jest to, że w związku z uiszczeniem podatku podatnik nie otrzymuje świadczenia, podczas gdy opłata stanowi ekwiwalent dokonanej przez organ administracji czynności prawnej lub faktycznej (np. opłata za wydanie dowodu osobistego lub prawa jazdy, dowodu rejestracyjnego). Podobnie opłata za gospodarowanie odpadami komunalnymi stanowi ekwiwalent zapewnienia przez gminę odebrania i dalszego gospodarowania tymi odpadami.


 

CZY BURMISTRZ MOŻE DOCHODZIĆ NALEŻNOŚCI OD LOKATORÓW?

PYTANIE

Czy burmistrz może bezpośrednio dochodzić należności za śmieci od zalegających lokatorów komunalnych w sytuacji, gdy płaci za nich do gospodarki odpadami?

ODPOWIEDŹ PRAWNIKA

Nie, w tej sytuacji burmistrz nie może dochodzić należności za śmieci od zalegających lokatorów komunalnych.

W przypadku powstania zaległości w opłacie za gospodarowanie odpadami komunalnymi u poszczególnych właścicieli lokali we wspólnocie mieszkaniowej, to wspólnota (będąca właścicielem nieruchomości w myśl art. 2 ust. 1 pkt 4 w zw. z art. 2 ust. 3 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach) uprawniona jest do windykacji od właścicieli poszczególnych lokali należności z tytułu tej opłaty.
W przypadku budynków wielolokalowych jedynym podmiotem odpowiedzialnym względem gminy za opłaty z tytułu gospodarowania odpadami komunalnymi jest wspólnota mieszkaniowa. Podmiotem zobowiązanym do wnoszenia opłaty na rzecz gminy oraz ewentualnie legitymowanym biernie w procesie o ściągnięcie należności z tego tytułu pozostaje wspólnota mieszkaniowa.


 

CHARAKTER OPŁATY ZA GOSPODAROWANIE ODPADAMI

PYTANIE

Czy opłata za gospodarowanie odpadami komunalnymi ma charakter należności cywilnoprawnej, czy posiada wyłącznie cechy opłaty lokalnej będącej świadczeniem o charakterze publicznoprawnym.

ODPOWIEDŹ PRAWNIKA

Opłata za gospodarowanie odpadami komunalnymi jest daniną publiczną w konstytucyjnym rozumieniu.

Z uzasadnienia wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z 31 marca 2014 r., sygn. akt I SA/Wr 67/14, Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych wynika, że charakter opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi został przesądzony przez Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 28 listopada 2013 r., sygn. akt K 17/12, www.trybunal.gov.pl. W wyroku tym TK stwierdził, że opłata ustanowiona w art. 6h ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (dalej u.c.p.g.), do której odnoszą się art. 6k i art. 6l w związku z art. 6j ust. 2a u.c.p.g. jest daniną publiczną w konstytucyjnym rozumieniu.
Po pierwsze – TK zauważył, że opłata za gospodarowanie odpadami komunalnymi została nałożona ustawą i ma charakter powszechnego, jednostronnie ustalanego świadczenia pieniężnego, od którego wniesienia uzależnione jest dopiero świadczenie innego podmiotu. Polega ono w szczególności na odbiorze odpadów komunalnych. Zgodnie z art. 6r ust. 3 u.c.p.g., rada gminy określi, w drodze uchwały stanowiącej akt prawa miejscowego, szczegółowy sposób i zakres świadczenia usług w zakresie odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości i zagospodarowania tych odpadów, w zamian za uiszczoną przez właściciela nieruchomości opłatę za gospodarowanie odpadami komunalnymi, w szczególności ilość odpadów komunalnych odbieranych od właściciela nieruchomości, częstotliwość odbierania odpadów komunalnych od właściciela nieruchomości i sposób świadczenia usług przez punkty selektywnego zbierania odpadów komunalnych. Nie ma przy tym znaczenia, że świadczenie to nie zawsze jest wykonywane bezpośrednio przez podmiot władzy publicznej (zob. art. 6e u.c.p.g.). Zdaniem TK istotne jest bowiem, że odbiór odpadów komunalnych realizowany jest w następstwie finalizacji zamówienia publicznego zgodnie z art. 6d u.c.p.g., a organizacja systemu odbioru i zagospodarowania odpadów komunalnych stanowi zadanie własne gminy, które ta wykonuje we własnym imieniu i na własną odpowiedzialność.
Po drugie – TK stwierdził, że opłata za gospodarowanie odpadami komunalnymi jest świadczeniem pieniężnym o charakterze przymusowym. Obowiązek zapłaty spoczywa na wszystkich właścicielach nieruchomości, na których zamieszkują mieszkańcy (art. 6h w związku z art. 6c ust. 1 u.c.p.g.). Obowiązek ten z mocy ustawy obejmuje również właścicieli nieruchomości, na których nie zamieszkują mieszkańcy, ale powstają tam odpady, o ile rada gminy postanowi o odbieraniu odpadów komunalnych z tych nieruchomości (art. 6c ust. 2 u.c.p.g.). Podmioty zobowiązane do uiszczenia opłaty nie mają swobody kształtowania treści stosunku prawnego, w szczególności wysokości opłaty, ewentualnego jej obniżenia lub odstąpienia od niej oraz terminu zapłaty. Elementy te określa bowiem ustawa oraz akt prawa miejscowego w zakresie wskazanym w ustawie (art. 6k i art. 6l u.c.p.g.).
Po trzecie – TK wskazał, że opłata za gospodarowanie odpadami komunalnymi należy do dochodów publicznych i jest przeznaczona na realizację celów publicznych. Stanowi bowiem dochód gminy, z którego pokrywa się funkcjonowanie systemu gospodarowania odpadami komunalnymi, a mianowicie: odbieranie, transport, zbieranie, odzysk i unieszkodliwianie odpadów komunalnych, tworzenie i utrzymanie punktów selektywnego zbierania odpadów komunalnych oraz obsługę administracyjną tego systemu (art. 6r ust. 1 w związku z ust. 2 u.c.p.g.).
Po czwarte – TK podniósł, że opłata za gospodarowanie odpadami komunalnymi jest należnością podlegającą egzekucji administracyjnej. Zgodnie z art. 6qa u.c.p.g. wójt, burmistrz lub prezydent miasta jest organem egzekucyjnym uprawnionym do stosowania wszystkich środków egzekucyjnych, z wyjątkiem egzekucji z nieruchomości, w egzekucji administracyjnej należności pieniężnych z tytułu opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi.


 

MOŻLIWOŚĆ DOCHODZENIA NALEŻNOŚCI W POSTĘPOWANIU SĄDOWYM

PYTANIE

Czy w sytuacji stanu faktycznego jak w pkt 6 wspólnota mieszkaniowa ma prawo ewentualnego wystąpienia z powództwem cywilnoprawnym wobec właścicieli lokali, którzy nie dokonali opłat za śmieci, czy w takiej sytuacji charakter opłaty za śmieci jako opłaty publicznoprawnej nie ma znaczenia?

ODPOWIEDŹ PRAWNIKA

W przypadku niewywiązywania się przez właścicieli lokali z obowiązku ponoszenia kosztów zarządu nieruchomością wspólną, wspólnota mieszkaniowa ma możliwość dochodzenia tych należności w postępowaniu sądowym.

Jak już zostało wyjaśnione wyżej opłata za gospodarowanie odpadami komunalnymi w przypadku budynków wielolokalowych stanowi składnik opłat ponoszonych przez poszczególnych właścicieli lokali z tytułu kosztów utrzymania nieruchomości wspólnej. Oczywiste jest zatem, że w przypadku niewywiązywania się przez właścicieli lokali z obowiązku ponoszenia kosztów zarządu nieruchomością wspólną, wspólnota mieszkaniowa ma możliwość dochodzenia tych należności w postępowaniu sądowym. W świetle art. 15 ust. 2 u stawy o własności lokali należności z tytułu kosztów zarządu mogą być dochodzone w postępowaniu upominawczym, bez względu na ich wysokość.


 

ODPOWIEDZIALNOŚĆ WSPÓLNOTY ZA REGULOWANIE OPŁATY ZA JEJ CZŁONKÓW

PYTANIE

Czy wspólnota mieszkaniowa, która nie jest bezpośrednim wierzycielem z tytułu opłat za śmieci jako opłaty publicznoprawnej, po otrzymaniu upomnienia, z którego wynika, że nie wszyscy właściciele lokali dokonali opłat za śmieci, może dokonać zapłaty tego rodzaju podatku ze swojego rachunku bankowego za właściciela lokalu skoro organem uprawnionym do jej pobierania opłat jest wyłącznie gmina.

ODPOWIEDŹ PRAWNIKA

Opłata ta nie tylko może, ale wręcz powinna być uiszczana przez wspólnotę mieszkaniową z jej rachunku bankowego.

W świetle art. 6 ustawy o własności lokali ogół właścicieli, których lokale wchodzą w skład określonej nieruchomości, tworzy wspólnotę mieszkaniową. Wspólnota mieszkaniowa może nabywać prawa i zaciągać zobowiązania, pozywać i być pozwana. Innymi słowy wspólnota mieszkaniowa jest odrębnym w stosunku do właścicieli lokali podmiotem realizującym zadania w zakresie utrzymania i zarządzania nieruchomością wspólną. Skoro w świetle u.c.p.g. w budynkach wielolokalowych obowiązki właścicieli lokali obciążają wspólnotę mieszkaniową, to właśnie wspólnota mieszkaniowa jest podmiotem odpowiedzialnym za terminowe regulowanie wobec gminy opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi. Odnosząc powyższe do treści pytania należy podkreślić, że opłata ta nie tylko może, ale wręcz powinna być uiszczana przez wspólnotę mieszkaniową (z jej rachunku bankowego), i to niezależnie od tego, czy wszyscy członkowie tej wspólnoty uiszczają w sposób pełny i terminowy opłat z tytułu utrzymania nieruchomości wspólnej.

PODSTAWA PRAWNA

– Ustawa z 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz.U.2012, poz. 391, ze zm.)
– Ustawa z 28 listopada 2014 r. o zmianie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach oraz niektórych innych ustaw (Dz.U.2015, poz. 87)
– Ustawa z 24 czerwca 1994 r. o własności lokali (Dz.U.2000, Nr 80, poz. 903, ze zm
– Ustawa z 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (t.j. Dz.U.2015, poz. 122)
– Ustawa z 24 czerwca 1994 r. o własności lokali (Dz.U.2000, Nr 80, poz. 903, ze zm.)
– Ustawa z 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U.2012, poz. 1149 ze zm.)

Aneta Podgajna | Michał Pęczkowski

SPIS TREŚCI

Ustawa metropolitalna może być niezgodna z konstytucją

AKTUALNOŚCI / KOMENTARZE - SAS 9 / 2015

Zarząd Związku Gmin Wiejskich RP negatywnie zaopiniował projekt ustawy o związkach metropolitalnych, wytykając mu błędy i nieścisłości. - To koncepcja prowadząca do utworzenia kolejnego szczebla samorządu terytorialnego – podkreślali członkowie Zarządu podczas ostatniego posiedzenia.

Zarząd Związku uważa, że konieczne jest unormowanie zasad współpracy różnych jednostek samorządu terytorialnego na wysoko zurbanizowanych obszarach. Obecny projekt ustawy o związkach metropolitalnych szefowie gmin wiejskich zaopiniowali jednak negatywnie. - To kolejna propozycją legislacyjna, daleko odbiegająca od oczekiwań samorządów - uzasadniał Marek Olszewski, Przewodniczący Związku i jednocześnie wójt Lubicza (woj. kujawsko-pomorskie) podczas ostatniego spotkania strony samorządowej Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego. Sama natomiast Komisja, kierując się opiniami wszystkich korporacji samorządowych, również bardzo krytycznie oceniła projekt ustawy w tym zakresie.
Projekt ustawy - pierwotnie o powiecie metropolitalnym, którego I czytanie w Sejmie odbyło się 21 lutego 2014 r., na kilkanaście miesięcy utknął w komisjach sejmowych. Znaczące przyspieszenie prac od czerwca tego roku doprowadziło do zaprezentowania projektu nowego aktu - o związkach metropolitalnych. - Prace nad nim przebiegały w tempie znacznie ograniczającym w nich udział strony samorządowej. Zawiadomienia o posiedzeniach komisji dostarczano z wyprzedzeniem kilku, najwyżej kilkunastu  godzin, co znacznie utrudniało lub wręcz uniemożliwiało aktywne uczestnictwo strony samorządowej w posiedzeniach komisji sejmowych.
 W aktualnym kształcie propozycja zakłada możliwość powoływania związków metropolitalnych, które mają być „formą współpracy gmin i powiatów”. Brak jednak regulacji na ten temat. W projekcie związek metropolitalny pod względem ustrojowym zbliża się do jednostek samorządu terytorialnego. To w praktyce koncepcja utworzenia kolejnego ich szczebla, co dodatkowo skomplikuje układ kompetencji obecnie już funkcjonujących samorządów. Na przykład zadania dotyczące gospodarki odpadami powielają się z obowiązkami ustawowo przypisanymi dla gmin i województw. Poza tym zaproponowane rozwiązania umożliwiają włączenie istniejących samorządów w skład związku metropolitalnego wbrew ich woli. Może to być uznane za naruszenie konstytucyjnej zasady samodzielności jednostek samorządowych, na której opiera się też konstrukcja Europejskiej Karty Samorządu Terytorialnego.
Samorządowcom właściwą ocenę proponowanej regulacji utrudniał też brak stanowiska rządu do tegoż aktu normatywnego, który jest inicjatywą poselską, a szczególnie opinii Ministra Finansów co do konstrukcji budżetów związków metropolitalnych. Po prostu obawa o nadmierne obciążenie budżetów gmin wchodzących w skład związku, wobec braku jakiejkolwiek analizy i modelu funkcjonalnego, dostatecznie wpływa na ostrożność w wydawaniu opinii, tym bardziej pozytywnych.
Poza tym w projekcie ustawy o związkach metropolitalnych nie zostały usunięte błędy, braki i nieścisłości wskazane przez ekspertyzy Biura Analiz Sejmowych w odniesieniu do poprzedniej wersji aktu o powiecie metropolitalnym. Obecny projekt negatywnie zaopiniował także Zespół Ustrojowy Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego, uwzględniając, wcześniej wzmiankowane, krytyczne opinie wszystkich korporacji samorządowych.
 Zabrakło szerokiej i pogłębionej dyskusji wielu środowisk, popartej rzetelnymi analizami prawnymi i ekonomicznymi - stwierdza zarząd ZGW RP w swoim stanowisku z 26 sierpnia 2015 r.

Leszek Świętalski 
Sekretarz Generalny Związku Gmin Wiejskich RP

SPIS TREŚCI

Zespoły metropolitalne - wielka niewiadoma

AKTUALNOŚCI / KOMENTARZE- SAS 9 / 2015

Wśród projektów ustaw, które mają jeszcze szanse na uchwalenie w tej kadencji, jest projekt ustawy o zespole metropolitalnym. Dotyczy on bardzo realnego  problemu integracji zarządzania obszarami metropolitalnymi. Prace w komisjach sejmowych znacząco poprawiły mocno krytykowany wyjściowy projekt. Jednak nadal mamy chyba do czynienia z legislacyjnym falstartem.

Pierwsza niewiadoma dotyczy tego, czym ma być zespół metropolitalny. Jest on zdefiniowany jako „forma współpracy gmin i powiatów”. Jednak mandat organów zespołu (rada z wyborów powszechnych) ma być całkowicie niezależny od jednostek, które mają w tej formie współpracować. Więcej - tak jak jednostki samorządowe - zespół ma swoje zadania wykonywać „w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność”, a jego samodzielność ma podlegać ochronie sądowej. Generalnie zespół metropolitalny ukształtowany jest jak jednostka samorządu terytorialnego, co potwierdzają rozliczne przepisy szczegółowe, wzorowane przede wszystkim na ustawie o samorządzie województwa, do której zresztą w wielu miejscach projekt ustawy wprost odsyła.
Znaczenie zespołów metropolitalnych opiera się na jego dwóch najważniejszych funkcjach, jednej o charakterze władczym i jednej o charakterze świadczącym. Są to:
uchwalanie ramowego studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego zespołu metropolitalnego
oraz prowadzenie na swoim terenie zbiorowego transportu lokalnego.
Czy słabe narzędzie, jakim jest studium będzie wystarczające do przestrzennego porządkowania polskich obszarów metropolitalnych? Zwłaszcza, czy skuteczna okaże się kluczowa kompetencja określania dla poszczególnych gmin maksymalnej powierzchni przeznaczanej pod zabudowę?
Czy wykonalne będzie przejęcie przez zespół metropolitalny całości transportu zbiorowego, wykreślanego równocześnie z katalogu zadań gmin wchodzących w skład zespołu?
W projekcie brak regulacji wdrażających – zasad, na jakich nowa jednostka miałaby przejąć od miasta (miast) majątek rzeczowy i instytucjonalny służący do wykonywaniu tego zadania.
Źródłami dochodów zespołu ma być pięcioprocentowy udział we wpływach z PIT oraz składka gmin, odpowiadająca udziałowi czteroprocentowemu. Przykładowo, w przypadku warszawskiego zespołu metropolitalnego, utworzonego z Warszawy i dwóch sąsiadujących NUTS-3 (13 powiatów) w 2014 r. byłoby to nieco ponad 1,1 mld zł, w przypadku zespołu poznańskiego (miasto oraz otaczający je NUTS-3, złożony z 5 powiatów) byłoby to ok. 270 mln zł. W 2014 r. Warszawa wydała na transport zbiorowy ok. 4,1 mld zł, w tym ok. 2,8 mld zł na wydatki bieżące. Wielkości te pokazują, że proponowane źródła finansowania zespołu metropolitalnego są niewystarczające.

Nawet uchwalona ustawa może pozostać martwa. Utworzenie zespołu metropolitalnego wymaga zgody rad jednostek samorządowych wchodzących w jego skład,  w tym połowy gmin i powiatów oraz 70% miast na prawach powiatu. Ten ostatni warunek - poza śląskim obszarem metropolitalnym - oznacza w istocie wymóg zgody każdego zainteresowanego miasta.

Aleksander Nelicki
ekspert ds. finansów samorządowych

SPIS TREŚCI

Sąd administracyjny wezwie do usunięcia braków formalnych skargi kasacyjnej

AKTUALNOŚCI - SAS 9 / 2015

Uchwalona 9 lipca 2015 r., a obowiązująca od 1 września 2015 r., nowelizacja ustawy  – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. z 2015 r. poz. 1191) w zakresie wezwania do uzupełnienia braków formalnych skargi kasacyjnej, ma szczególnie istotne znaczenie również dla jednostek samorządu terytorialnego i ich organów, które niejednokrotnie zmuszone są do ochrony swoich praw poprzez wniesienie skargi kasacyjnej od wyroku wojewódzkiego sądu administracyjnego do Naczelnego Sądu Administracyjnego.

W drodze powyższej nowelizacji wprowadzono do ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi [dalej: p.p.s.a.] nowy przepis – art. 117a, który stanowi, że „Jeżeli skarga kasacyjna nie spełnia wymagań przewidzianych w art. 176 [tj. wymagań formalnych – przyp. własny], innych niż przytoczenie podstaw kasacyjnych i ich uzasadnienie, przewodniczący wzywa stronę do usunięcia braków w terminie siedmiu dni pod rygorem odrzucenia skargi”.
Co istotne, powyższa nowelizacja jest konsekwencją wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 8 kwietnia 2014 r. (sygn. SK 22/11), który orzekł, że art. 180 w związku z art. 178 i art. 176 p.p.s.a. w zakresie, w jakim przewiduje odrzucenie, bez wezwania do usunięcia braków, skargi kasacyjnej niespełniającej wymogu zamieszczenia w niej wniosku o uchylenie lub zmianę orzeczenia wraz z oznaczeniem zakresu żądanego uchylenia lub zmiany, jest zgodny z wywodzoną z art. 2 Konstytucji RP zasadą przyzwoitej legislacji, lecz jest niezgodny z art. 45 ust. 1 w związku z art. 31 ust. 3 oraz z art. 78 Konstytucji RP, a także z wywodzoną z art. 2 Konstytucji RP zasadą ochrony zaufania obywateli do państwa i stanowionego przez nie prawa.
W wyroku tym TK stwierdził, że niespełnienie wymogu materialnego, skutkujące odrzuceniem skargi kasacyjnej, oznacza nieodwracalne pozbawienie strony możliwości rozpoznania jej sprawy przez NSA oraz ponoszenie przez stronę negatywnych skutków błędu profesjonalnego pełnomocnika procesowego. Tym samym zdaniem TK odrzucenie, bez wezwania do usunięcia braków, skargi kasacyjnej niespełniającej wymogu zamieszczenia w niej wniosku o uchylenie lub zmianę orzeczenia wraz z oznaczeniem zakresu żądanego uchylenia lub zmiany, jest niezgodne z Konstytucją RP.
Zmiany wprowadzone 1 września do przepisów p.p.s.a. w sposób jednoznaczny złagodzą rygory występowania braków formalnych w skardze kasacyjnej w postępowaniu sądowoadministracyjnym. Co ważne, w przepisach ww. nowelizacji wskazano również, że do skarg kasacyjnych, wniesionych przed dniem wejścia w życie ustawy, stosuje się znowelizowane przepisy p.p.s.a.
Uchwalona nowelizacja p.p.s.a. w pełni spełnia przedstawiony w powyższym wyroku Trybunału Konstytucyjnego postulat, aby „wobec dotkliwych skutków procesowych” odrzucenie z powodu braków skargi kasacyjnej wniesionej w postępowaniu sądowoadministracyjnym poprzedzone było „wezwaniem do usunięcia owych braków w wyznaczonym przez sąd terminie”.

Mateusz Karciarz
prawnik w Dr Krystian Ziemski & Partners  Kancelaria Prawna sp. k. w Poznaniu

SPIS TREŚCI

Cyfryzacja to priorytet samorządów

AKTUALNOŚCI / Z SAMORZĄDU - SAS 9 / 2015

Gmina Kurzętnik jest samorządem, który inwestuje nie tylko w infrastrukturę twardą, ale przede wszystkim w mieszkańców. Rozwijamy kapitał społeczny i instytucjonalny. Prymat wiodą ludzie, bo to oni inspirują decydentów do działania. Zmierzamy w kierunku nowoczesnej, dynamicznie rozwijającej się gminy z aktywnym udziałem jej mieszkańców. W jubileuszowym, dziesiątym rankingu samorządów prowadzonym na łamach „Rzeczypospolitej” gmina Kurzętnik zajęła 15. miejsce w kraju w kategorii samorządów najlepiej wykorzystujących środki unijne. Dążymy do zapewnienia naszym mieszkańców jak najwyższych usług w zakresie cyfryzacji i e-administracji.

Jak wskazują dane statystyczne co najmniej 1/3 Polaków nie posiada kompetencji cyfrowych. Dążąc do minimalizacji analfabetyzmu cyfrowego, próbując zminimalizować powyższy problem cywilizacyjny wychodzimy naprzeciw oczekiwaniom unijnym. Zainwestowaliśmy w rozwój społeczeństwa informacyjnego. Poprawiliśmy komunikację globalną zakładając sieć szerokopasmową w ramach działania Podstawowe Usługi dla Gospodarki Wiejskiej, gdzie mieszkańcy mają możliwość korzystania z Internetu o minimalnej prędkości 50mb/10 mb oraz dostępu do Internetu przez operatorów lokalnych w technologii światłowodowej oraz radiowej.

Jak przedstawia się cyfryzacja w samorządzie?

W Polsce brakuje dokumentu, który wskazywałby, w jakim kierunku powinna rozwijać się e-administracja. Brakuje strategii w Europejskiej Agendzie Cyfrowej. Pomimo wielu prób wdrażania konkretnych rozwiązań w Polsce - ustawa o informatyzacji, ustawa o podpisie elektronicznym, o e-administracji w kompletnym znaczeniu e-administracji nie można jeszcze mówić. Są pewne namiastki e-usług świadczonych przez jednostki administracji każdego szczebla. Potrzebny jest nowy, konkretny plan informatyzacji państwa, realizujący podstawowy cel strategiczny. W przygotowywanym planie informatyzacji państwa powinny być wyraźnie określone m.in. potrzeby obywateli i przedsiębiorców dotyczące usług elektronicznych.

DWA SYSTEMY E-ADMINISTRACJI

W Kurzętniku korzystamy z dwóch systemów e-administracji. Rocznie na skrzynki podawcze wpływa około 900 wniosków i zapytań przesłanych zarówno od urzędów, jak i mieszkańców. Staramy się podnieść jakość życia przez sprawne usługi administracji, administracja sama w sobie nie jest celem. Rozwój e-administracji w sposób szczególny powinien być nastawiony na klienta i sprawność zaspokajania jego potrzeb. Dla petenta w relacji z urzędem najważniejsza jest szybka, sprawna i kompetentna obsługa jego spraw. 
Informatyzacja urzędów poprzez wdrożenie e-usług jest jednym z elementów, który pozwala na właściwą obsługę spraw bądź wyeliminowanie konieczności kontaktów osobistych w urzędzie. Jest to szczególnie istotne w przypadku przedsiębiorców, którzy często załatwiają w urzędach sprawy związane z prowadzoną działalnością. Sprawne funkcjonowanie administracji publicznej powinno skutkować jakością usług świadczonych przez urząd względem klienta. Społeczeństwo XXI wieku oczekuje, że usługi świadczone przez administrację państwową będą dostępne on-line.

Wojciech Dereszewski
Wójt Gminy Kurzętnik - Wójt Roku 2013

SPIS TREŚCI

Przegląd legislacyjny

Dz.U. z 2015 r. poz. 658, 942, 979, 997

NAGRODY ZA ZNALEZIENIE SKARBU

Od 15 lipca 2015 r. obowiązuje rozporządzenie Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z 2 lipca 2015 r.w sprawie nagród za znalezienie zabytków lub materiałów archiwalnych (Dz.U. z 2015 r. poz. 979)

Rozporządzenie wydano na podstawie art. 11 ust. 2 ustawy z 20 lutego 2015 r. o rzeczach znalezionych (Dz.U. poz. 397) i określa:

1) rodzaje i wysokość,
2) warunki i tryb przyznawania
- nagród za znalezienie zabytków i materiałów archiwalnych, które na podstawie art. 187 § 2 albo art. 189 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz.U. z 2014 r. poz. 121, z późn. zm.) stały się własnością Skarbu Państwa.
Zgodnie z § 2 nagrodami są nagroda pieniężna albo dyplom. Stosownie do § 3 nagrodę pieniężną przyznaje się w wysokości do trzydziestokrotności kwoty przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w poprzednim roku kalendarzowym, ogłaszanej przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego, na podstawie art. 20 pkt 1 lit. a ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2015 r. poz. 748), przy czym określono, że wysokość nagrody pieniężnej nie może być niższa
niż jedna dziesiąta wartości materialnej zabytku lub materiału archiwalnego.Nagrodę pieniężną przyznaje się, gdy zabytek lub materiał archiwalny posiada znaczną wartość historyczną, artystyczną, naukową lub materialną. W pozostałych przypadkach przyznaje się dyplom (§ 5 rozporządzenia).


REKOMPENSATA DLA GMIN

Od 1 sierpnia 2015 r. obowiązuje rozporządzenie Ministra Gospodarki z 2 lipca 2015 r. w sprawie wykazu gmin, którym przysługuje część rekompensująca subwencji ogólnej za rok 2014 (Dz.U. z 2015 r. poz. 997)

Rozporządzenie wydano na podstawie art. 10 ust. 7 ustawy z 2 października 2003 r. o zmianie ustawy o specjalnych strefach ekonomicznych i niektórych ustaw (Dz.U. Nr 188, poz. 1840, z późn. zm.) i ustala wykaz gmin, którym przysługuje część rekompensująca subwencji ogólnej za rok 2014, które w roku podatkowym 2014 nie uzyskały dochodów na skutek zwolnienia przedsiębiorców, o których mowa w art. 10 ust. 1 ustawy z 2 października 2003 r. o zmianie ustawy o specjalnych strefach ekonomicznych i niektórych ustaw, z podatku od nieruchomości, stanowiący załącznik do rozporządzenia.


ENERGETYKA

Od 3 sierpnia 2015 r. obowiązuje ustawa z 27 maja 2015 r. o zmianie ustawy  - Prawo energetyczne (Dz.U. z 2015 r. poz. 942)

Nowelizacja dotyczy obowiązków gminy w zakresie planowania i finansowania oświetlenia dróg publicznych, ulic, placów, miejsc publicznych, dróg rowerowych oraz chodników zlokalizowanych w granicach pasów drogowych dróg publicznych. Zasadniczym jej celem jest nie tylko ograniczenie obowiązku finansowania oświetlenia dróg przez gminy, ale przede wszystkim dokonanie racjonalnego podziału tego finansowania pomiędzy gminy a zarządcę dróg krajowych, którym jest Generalny Dyrektor Dróg Krajowych i Autostrad. Nowelizacja przewiduje taki podział finansowania, który uwzględnia kryterium, jakim są potrzeby mieszkańców gminy. Ustawa precyzyjnie identyfikuje miejsca, dla których powinno być zapewnione oświetlenie. Tymi miejscami właściwymi są: ulice, place, miejsca publiczne, i wszystkie kategorie dróg publicznych. W sytuacji, gdy oświetlenie jest podyktowane przede wszystkim potrzebami zapewnienia bezpieczeństwa ruchu lokalnego, zarówno samochodowego, rowerowego jak i pieszego, zgodnie z projektem, gmina zachowuje obowiązek planowania oświetlenia, a następnie jego finansowania.


POSTĘPOWANIE PRZED SĄDAMI ADMINISTRACYJNYMI

Od 15 sierpnia 2015 r. obowiązuje ustawa z 9 kwietnia 2015 r.o zmianie ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. z 2015 r. poz. 658)
Jedną ze zmian jest możliwość orzekania merytorycznego (obok dotychczasowego, wyłącznie kasacyjnego) oraz wprowadzenie mechanizmu autokontrolnego przed sądem pierwszej instancji, który - uznając skargę za oczywiście uzasadnioną - będzie mógł sam orzec w sprawie, bez konieczności przekazywania skargi kasacyjnej do Naczelnego Sądu Administracyjnego. Na podstawie art. 145a p.p.s.a. dodanego do zmienianej ustawy, sąd będzie mógł zobowiązać organ do wydania w określonym terminie decyzji lub postanowienia, wskazując sposób załatwienia sprawy lub jej rozstrzygnięcie, jeżeli jest to uzasadnione okolicznościami sprawy, a rozstrzygnięcia nie pozostawiono uznaniu organu. W przypadku niewydania decyzji lub postanowienia w określonym przez sąd terminie, strona będzie mogła wnieść skargę, żądając wydania orzeczenia stwierdzającego istnienie albo nieistnienie uprawnienia lub obowiązku.
Z kolei nowa regulacja zawarta w art. 179a p.p.s.a. umożliwia wojewódzkiemu sądowi administracyjnemu dokonanie autokontroli zaskarżonego wyroku lub postanowienia, od którego przysługuje skarga kasacyjna (obok już istniejącej autokontroli dotyczącej zażaleń, uregulowanej w art. 195 § 2 p.p.s.a.).

SPIS TREŚCI

Skutki rozpoznania wniosku o przeprowadzenie referendum po terminie

AKTUALNOŚCI / ORZECZNICTWO - SAS 9 / 2015

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 10 lipca 2015 r., sygn. akt II OSK 948/15

W opisywanej sprawie wyrokiem z 27 stycznia 2015 r., sygn. akt II SAB/Bk 112/14 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku umorzył postępowanie w sprawie ze skargi na niedotrzymanie przez Sejmik Województwa Podlaskiego terminu na podjęcie uchwały w sprawie przeprowadzenia referendum w przedmiocie budowy w województwie podlaskim regionalnego portu lotniczego, orzekając jednocześnie, że bezczynność Sejmiku nie miała charakteru rażącego naruszenia prawa.
Po rozpoznaniu skargi kasacyjnej Naczelny Sąd Administracyjny uchylił zaskarżony wyrok uznając, że wbrew poglądowi Sądu I instancji, przedmiotem rozpoznawanej sprawy nie była skarga na bezczynność, do której miałby zastosowanie art. 149 § 1 p.p.s.a. przewidujący, że „Sąd, uwzględniając skargę na bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania przez organy w sprawach określonych w art. 3 § 2 pkt 1-4a, zobowiązuje organ do wydania w określonym terminie aktu lub interpretacji lub dokonania czynności lub stwierdzenia albo uznania uprawnienia lub obowiązku wynikających z przepisów prawa. Jednocześnie sąd stwierdza, czy bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania miały miejsce z rażącym naruszeniem prawa”.
NSA podkreślił, że skarga na niedotrzymanie przez organ stanowiący samorządu terytorialnego terminu na podjęcie uchwały w sprawie złożonego wniosku o przeprowadzenie referendum lokalnego, nie jest skargą na bezczynność lub przewlekłość w rozumieniu art. 3 § 2 pkt 8 p.p.s.a., lecz dotyczy specyficznej bezczynności organu samorządowego, polegającej na niepodjęciu uchwały w terminie 30 dni od dnia wniesienia wniosku o przeprowadzenie referendum.
Co bardzo istotne NSA stwierdził, że błędnie Sąd I instancji uznał termin przewidziany w art. 18 ustawy o referendum lokalnym za termin instrukcyjny. W przepisie tym przewidziano bowiem, że organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego podejmuje uchwałę w sprawie przeprowadzenia referendum lub uchwałę o odrzuceniu wniosku mieszkańców, nie później niż w ciągu 30 dni od dnia przekazania wniosku przewodniczącemu zarządu danej jednostki samorządu terytorialnego. NSA podkreślił, że podjęcie przez Sejmik uchwały po terminie określonym w art. 18 ustawy o referendum lokalnym pozbawione jest doniosłości prawnej, nie może bowiem wywołać skutków prawnych w odniesieniu do wnioskowanego referendum. Po upływie tego terminu skutki takie wywołać może jedynie wyrok Sądu wydany na skutek uwzględnienia skargi wniesionej na podstawie art. 20 ust. 1 ustawy o referendum lokalnym. Sąd w takim przypadku musi zatem na podstawie art. 20 ust. 1 ustawy o referendum lokalnym rozstrzygnąć w sposób merytoryczny albowiem art. 20 ust. 3 ustawy o referendum lokalnym przewiduje, że wyrok sądu uwzględniający skargę zastępuje uchwałę organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego, natomiast z ust. 4 wynika, że na podstawie takiego wyroku komisarz wyborczy wydaje postanowienie o przeprowadzeniu referendum, zawierające informacje określone w art. 9 ust. 2. Ze względu na szybkość postępowania niezbędną w tego rodzaju sprawach, ustawa o referendum lokalnym wprowadza istotny wyjątek od zasady kasacyjnego orzekania przez sąd administracyjny.

SPIS TREŚCI

Gminy zwolnione z podatku od własnych nieruchomości

AKTUALNOŚCI - SAS 9 / 2015

Nowelizacja ustawy o podatkach i opłatach lokalnych, zwalniająca gminy z podatku od własnych nieruchomości, czeka już tylko na podpis Prezydenta RP.

23 lipca 2015 r. posłowie uchwalili nowelizację ustawy o podatkach i opłatach lokalnych, dzięki czemu gminy nie będą same sobie płacić podatku od nieruchomości za grunty i budynki (lub ich części), będące ich własnością. Z inicjatywą ustawodawczą w powyższym zakresie wyszedł Senat w odpowiedzi na liczne postulaty gmin kwestionujących zasadność uiszczania samym sobie należności publicznoprawnych. Jak wskazano w uzasadnieniu do projektu ustawy, potrzeba wprowadzenia zwolnienia sprowadza się do wyeliminowania tych przypadków, w których gmina, występująca jako podmiot prawa publicznego, pobiera podatek od „siebie samej”, czyli gminy jako podmiotu cywilnoprawnego (właściciela nieruchomości). Co istotne jednak, powyższa nowelizacja zwalnia od podatku od nieruchomości wyłącznie te grunty i budynki (lub ich części), stanowiące własność gminy, które nie są zajęte na działalność gospodarczą ani też nie są w posiadaniu innych niż gmina jednostek sektora finansów publicznych oraz pozostałych podmiotów.
Tym samym podatkiem od nieruchomości w dalszym ciągu objęte będą, stanowiące własność gminy, grunty i budynki lub ich części znajdujące się w posiadaniu samorządowych zakładów i samorządowych jednostek budżetowych, a także innych podmiotów. Jak wskazano w uzasadnieniu do noweli, ograniczenie zakresu zwolnienia jedynie do przedmiotów opodatkowania niezajętych na prowadzenie działalności gospodarczej, pozwoli na uniknięcie zarzutu co do nierównego traktowania podmiotów w zależności od statusu właściciela (podmiot publiczny lub prywatny).
Ustawa została opublikowana 1 września 2015 r. w Dzienniku Ustaw pod poz. 1283 i wejdzie w życie 1 stycznia 2016 r.

Mateusz Karciarz
prawnik w Dr Krystian Ziemski & Partners Kancelaria Prawna sp. k. w Poznaniu

SPIS TREŚCI

Wójtowie proszą o wsparcie dla rolników

AKTUALNOŚCI - SAS 9 / 2015

Związek Gmin Wiejskich Rzeczypospolitej Polskiej zaapelował do rządu o pomoc dla rolników, którzy ucierpieli w wyniku suszy.

Marek Olszewski, przewodniczący Zarządu Związku, przedstawiając stanowisko ZGWRP na ostatnim posiedzeniu plenarnym Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego, wyjaśniał:
- Szczególnie duże szkody wystąpiły w zbiorach zbóż jarych i roślin strączkowych, w uprawach buraków cukrowych, ziemniaków i warzyw, a także w sadach. Ucierpiała również produkcja zwierzęca.
Dlatego wójtowie, w imieniu rolników, zaapelowali do rządu o pomoc. Stanowisko Zarządu oprócz KWRiST trafiło także do premier Ewy Kopacz oraz Mateusza Szczurka, Ministra Finansów i Marka Sawickiego, Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi.
Wójtowie proszą m.in. o podjęcie działań związanych z wypłatą odszkodowań dla rolników, u których straty w gospodarstwie przekraczają 30 % planowanych zbiorów. Apelują także o zastosowanie umorzeń lub odroczeń w opłatach składek na KRUS i o pomoc kredytową dla gospodarzy na wznowienie produkcji rolnej.
Szefowie samorządów wiejskich liczą też na rekompensaty dla gmin umarzających podatek rolny szczególnie poszkodowanym, a także na pomoc w uzyskaniu środków na podniesienie retencji wód gruntowych oraz przebudowę ujęć wody dla celów komunalnych.

Leszek Świętalski
Sekretarz Generalny ZGW RP

SPIS TREŚCI

Pomoc dla rolników z powodu suszy

AKTUALNOŚCI - SAS 9 / 2015

31 sierpnia 2015 r. Rada Ministrów podjęła uchwałę w sprawie ustanowienia programu pomocy dla rolników i producentów rolnych, którzy ponieśli szkody w gospodarstwach rolnych lub działach specjalnych produkcji rolnej, spowodowane wystąpieniem suszy w 2015 r. i wydała rozporządzenie zmieniające rozporządzenie w sprawie szczegółowego zakresu i sposobów realizacji niektórych zadań Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa.

Zgodnie z przyjętymi dokumentami realizowany będzie program pomocowy dla rolników i producentów rolnych, a na jego realizację zabezpieczono w tegorocznym budżecie państwa 450 mln zł.

Przyjęto, że Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa będzie udzielać pomocy w formie dopłat do oprocentowania kredytów preferencyjnych, przeznaczonych na wznowienie produkcji w gospodarstwach rolnych lub działach specjalnych produkcji rolnej, znajdujących się na obszarach, na których powstały szkody w wyniku suszy. Agencja może też udzielać poręczeń lub gwarancji spłaty tych kredytów. Agencja będzie również udzielać pomocy w wysokości maksymalnie 800 zł na 1 ha owocujących drzew i krzewów owocowych oraz maksymalnie 400 zł na 1 ha pozostałych upraw rolnych. Wnioski o przyznanie pomocy trzeba będzie składać do 30 września 2015 r.

Dodatkowo Prezes KRUS będzie mógł dokonać odroczenia terminu płatności bieżących składek i rozłożenia ich na dogodne raty na indywidualny wniosek rolnika, który poniósł szkody spowodowane przez suszę.

Przewidziano również możliwość stosowania przez wójtów, burmistrzów lub prezydentów miast ulg w podatku rolnym.

SPIS TREŚCI

 

 

Zmiana ustawy o planowaniu przestrzennym

AKTUALNOŚCI - SAS 9 / 2015

18 sierpnia 2015 r. Rada Ministrów przyjęła projekt ustawy o zmianie ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym oraz niektórych innych ustaw.

W projekcie wprowadzono przepisy umożliwiające skierowanie inwestycji budowlanych na tereny przygotowane do zabudowy oraz wyposażone w infrastrukturę techniczną i społeczną, co oznacza, że decyzje dotyczące nowej zabudowy – z wyjątkiem zabudowy wiejskiej – będą wydawane wyłącznie na terenach przygotowanych do rozpoczęcia inwestycji. Przyjęto również, że decyzja o warunkach zabudowy będzie miała dwuletni okres ważności, co ma pozwolić na pozostawanie w obrocie decyzji zawierających aktualne dane i swobodne złożenie wniosku o pozwolenie na budowę. Wprowadzono zasadę, że decyzja o warunkach zabudowy ma zawierać uzasadnienie nawet wtedy, gdy jest w pełni zgodna z wnioskiem inwestora. Jednocześnie doprecyzowano przepisy dotyczące wielkopowierzchniowych obiektów handlowych, wytwarzających energię z odnawialnych źródeł energii, a także zagospodarowania przestrzeni publicznej (np. placów) oraz nieruchomości wymagających scalenia i podziału. W takich sytuacjach podstawą lokalizacji będzie plan miejscowy.

SPIS TREŚCI

SPIS TREŚCI - SAS 9 / 2015

AKTUALNOŚCI

Zmiana ustawy o planowaniu przestrzennym
Pomoc dla rolników z powodu suszy
Wójtowie proszą o wsparcie dla rolników
Gminy zwolnione z podatku od własnych nieruchomości

ROZSTRZYGNIĘCIE NADZORCZE WOJEWODY

Nieważna uchwała w sprawie zwalczania barszczu Sosnowskiego

ORZECZNICTWO

Skutki rozpoznania wniosku o przeprowadzenie referendum po terminie

PRZEGLAD LEGISLACYJNY

ANALIZY

Cennik udostępniania informacji publicznej
Optymalizacja kosztów samorządowych
Referenda lokalne w ważnych ekonomicznie decyzjach

Z SAMORZĄDU

Cyfryzacja to priorytet samorządów

KOMENTARZE

Sąd administracyjny wezwie do usunięcia braków formalnych skargi kasacyjnej
Zespoły metropolitalne - wielka niewiadoma
Ustawa metropolitalna może być niezgodna z Konstytucją

TEMAT MIESIĄCA

Utrzymanie porządku i czystości w gminach – studium wybranych zagadnień

FUNKCJONOWANIE SAMORZĄDU

Uchwała w sprawie wysokości diet oraz zwrotu kosztów podróży służbowej dla sołtysa
Wybór ławników
Głosowanie jawne imienne
Dowód uiszczenia opłaty za parkowanie w strefach płatnego parkowania
Wójt chce sprzedać nieruchomość gminną bez przetargu

POSTĘPOWANIE ASMINISTRACYJNE

Zezwolenie na sprzedaż alkoholu
Ostateczna decyzja o warunkach zabudowy
Uprawnienia i obowiązki organu współdziałającego w ramach art. 106 k.p.a.
Wyłączenie członka SKO w trybie autokontroli
Czy do wywiadu środowiskowego mają zastosowanie przepisy o oględzinach?

FINANSE SAMORZĄDU

Szpital uzdrowiskowy a obowiązek uiszczenia opłaty uzdrowiskowej
Vat a inkaso opłaty targowej
Egzekucja z wynagrodzenia za pracę
Opodatkowanie obiektów liniowych w aspekcie prowadzenia działalności gospodarczej przez jst

POWIATY

Tytuł do nieruchomości a legalizacja samowoli budowlanej
Weryfikacja aktu notarialnego przez starostę 
Starosta rozpatruje sprawę rowu melioracyjnego
Nadzór starosty nad działalnością właściciela lasu

PRAWO PRACY

Odprawa dla wójta przechodzącego na rentę
Przedawnienie prawa do nagrody jubileuszowej
Zakaz zajmowania stanowisk w administracji samorządowej

ZAMÓWIENIA PUBLICZNE

Doświadczenie wykonawcy jako kryterium jedynie przy usługach niepriorytetowych
Odwołanie tylko na część przetargu, w której złożono ofertę
Czy można dokonać zakupu biletów z wolnej ręki?
Przetarg nieograniczony - najpopularniejszym trybem udzielania zamówień publicznych
Warto pomyśleć o umowie ramowej na 2016 rok

Wydawca: SKIBNIEWSKI MEDIA, Warszawa