Gminne regulaminy dostarczania wody i odprowadzania ścieków do zmiany

ANALIZY / KOMENTARZE - SAS 5 / 2020

Jedna z największych w ostatnich latach nowelizacja Prawa budowlanego wymusza również konieczność dostosowania do nowej rzeczywistości prawnej gminnych regulaminów dostarczania wody i odprowadzania ścieków. Co konkretnie i w jakim terminie wymaga zmiany?

Dnia 19 września 2020 r. weszła w życie ustawa z dnia 13 lutego 2020 r. o zmianie ustawy — Prawo budowlane oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 471), dalej: nowelizacja. Oprócz wielu niezwykle istotnych zmian wprowadzanych do przepisów Prawa budowlanego zmienia ona również szereg innych ustaw. Jedną z nich jest ustawa z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (Dz.U. z 2019 r. poz. 1437 z późn. zm.), dalej: u.z.z.w. Nowelizacja wprowadza do przepisów tej ustawy dwie niezwykle istotne zmiany – określa na poziomie ustawowym zasady wydawania warunków przyłączenia do sieci (nowy art. 19a u.z.z.w.) oraz zmienia przepis art. 29 u.z.z.w. dotyczący kar w zakresie nowych regulacji z art. 19a u.z.z.w.

REGULAMIN DO ZMIANY – W JAKIM ZAKRESIE?

Przywołany powyżej przepis art. 19a u.z.z.w. ma niezwykle istotne znaczenie zwłaszcza dla przedsiębiorstw wodociągowo-kanalizacyjnych, lecz nie tylko. Wpływa on bowiem także na samą gminę, na którą z tytułu wejścia w życie tego przepisu nałożono obowiązek dostosowania obowiązującego na terenie tej gminy regulaminu zaopatrzenia w wodę i odprowadzania ścieków. Przypomnijmy, że zgodnie z art. 19 ust. 5 pkt 4 u.z.z.w. jednym z elementów uchwalanego przez radę gminy wspomnianego powyżej regulaminu jest określenie warunków przyłączania do sieci. Dodany z dniem 19 września 2020 r. przepis art. 19a u.z.z.w. określa bowiem terminy na wydanie warunków technicznych przyłączenia do sieci wodociągowej lub sieci kanalizacyjnej. Dotychczas w przepisach ustawy o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków takie terminy nie były określone. Każda gmina regulowała tę kwestię we własnym zakresie właśnie we wspomnianych regulaminach dostarczania wody i odprowadzania ścieków.
W analizowanym przepisie art. 19a u.z.z.w. ustawodawca zdecydował się wprowadzić również inne elementy dotychczas umieszczane w gminnych regulaminach. Są nimi m.in. obligatoryjne elementy każdego wniosku o wydanie warunków przyłączenia do sieci (ust. 4), czy też okres ważności wydanych warunków (2 lata od ich wydania – ust. 7). W nowo dodanym przepisie art. 19a u.z.z.w. zdecydowano się również na jednoznaczne wskazanie, że nie pobiera się opłat za: wydanie warunków przyłączenia do sieci, a także za ich zmianę, aktualizację lub przeniesienie na inny podmiot; odbiór przyłącza wodociągowego lub przyłącza kanalizacyjnego przez przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne, a także za włączenie przyłącza wodociągowego lub przyłącza kanalizacyjnego do sieci wodociągowej albo kanalizacyjnej oraz za inne zezwolenia z tym związane. O braku możliwości pobierania opłat w tym zakresie niejednokrotnie wypowiadały się tak sądy administracyjne, jak i sądy powszechne oraz UOKiK, jednakże z uwagi na brak wyraźnego przepisu w tym zakresie, niekiedy przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjne stosowały jeszcze taką praktykę.

DO KIEDY ZMIENIĆ REGULAMIN?

Powyższe nowe regulacje zawarte w przepisie art. 19a u.z.z.w. wymuszają na radach gmin zmianę obecnie obowiązujących regulaminów dostarczania wody i odprowadzania ścieków. Obowiązek ten wyrażono również wprost w przepisach przejściowych przywołanej na wstępie nowelizacji. Zgodnie z przepisem art. 35 ust. 2 nowelizacji, „W terminie 12 miesięcy od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy rady gmin dostosują treść regulaminów dostarczania wody i odprowadzania ścieków obowiązujących na obszarze ich właściwości do przepisów ustawy zmienianej w art. 7 w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą”. Tym samym, rady gmin mają czas do dnia 19 września 2021 r. na dostosowanie wydanych przez siebie regulaminów.
Co prawda, wydawać by się mogło, że czasu na zmianę regulaminu jest bardzo dużo, jednakże należy pamiętać, że zmiana regulaminu odbywa się w tym samym trybie, co jego uchwalenie. Tym samym, procedura zmiany jest następująca:

  • rada gminy przygotowuje projekt zmiany regulaminu na podstawie projektów zmiany regulaminu opracowanych przez przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjne – art. 19 ust. 1 u.z.z.w.;
  • przyjęty w drodze uchwały (która nie jest aktem prawa miejscowego) projekt zmiany regulaminu przekazywany jest do zaopiniowania przez organ regulacyjny, tj. przez właściwego dyrektora regionalnego zarządu gospodarki wodnej Wód Polskich – art. 19 ust. 2 u.z.z.w.;
  • po otrzymaniu opinii organu regulacyjnego, rada gminy podejmuje uchwałę (stanowiącą akt prawa miejscowego) w sprawie zmiany regulaminu;
  • zmiana regulaminu wchodzi w życie po odpowiednim (co najmniej 14-dniowym) vacatio legis, liczonym od dnia ogłoszenia zmiany we właściwym wojewódzkim dzienniku urzędowym.

Mając powyższe na uwadze, nie sposób nie zauważyć, że procedura zmiany regulaminu może trwać co najmniej 2-3 miesiące, a tym samym im szybciej organy gminy rozpoczną przygotowania w tym zakresie, tym większe szanse, że wyznaczone przez ustawodawcę 12 miesięcy okażą się wystarczające.

NIEJEDNOZNACZNE PRZEPISY PRZEJŚCIOWE

Dodatkowym argumentem przemawiającym za jak najszybszą zmianą regulaminu tak, aby był on zgodny z obowiązującym od dnia 19 września 2020 r. przepisem art. 19a u.z.z.w. jest nieprecyzyjność przepisu art. 35 nowelizacji. Jak już wspomniano, jest to przepis przejściowy nowelizacji odnoszący się do procedury wydawania warunków przyłączenia do sieci (tak wodociągowej, jak i kanalizacyjnej) w początkowym okresie po wejściu w życie przepisu art. 19a u.z.z.w. Problemem jest bowiem niejednoznaczność przepisu art. 35 ust. 1 nowelizacji. Stanowi on, że „do spraw uregulowanych ustawą zmienianą w art. 7 dotyczących wydawania przez przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjne warunków przyłączenia do sieci wodociągowej i kanalizacyjnej, odbioru przyłączy wodociągowych i kanalizacyjnych oraz włączania ich do sieci wodociągowych i kanalizacyjnych niezakończonych w terminie 12 miesięcy od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy, stosuje się przepisy dotychczasowe”.
W świetle takiej konstrukcji językowej ust. 1 przywołanego powyżej przepisu art. 35 nowelizacji pojawiają się bowiem dwie następujące koncepcje jego interpretacji:
Po pierwsze, można przyjąć, że do wszystkich wniosków o wydanie warunków przyłączenia do sieci złożonych do dnia 19 września 2020 r. należy stosować reguły dotychczasowe, co oznacza stosowanie zasad wynikających z regulaminu dostarczania wody i odprowadzania ścieków obowiązującego aktualnie na terenie danej gminy, zaś do wszystkich wniosków o wydanie warunków przyłączenia do sieci złożonych po dniu 19 września 2020 r. stosować należy już zasady wynikające z dodanego z tym dniem art. 19a u.z.z.w., z pominięciem ewentualnych sprzecznych z ustawą postanowień regulaminu (sprzeczność taką rada gminy ma obowiązek usunąć w terminie 12 miesięcy od daty wejścia ustawy, czyli do 19 września 2021 r.). Po drugie natomiast, można przyjąć koncepcję, iż dotychczasowe zasady znajdują zastosowanie do wszystkich spraw niezakończonych w terminie 12 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy nowelizującej (czyli od 19 września 2020 r.), bez względu na to, kiedy wniosek został złożony, tzn. również do wniosków złożonych np. 18 września 2021 r. Innymi słowy, nowe zasady wynikające z art. 19a u.z.z.w. znalazłyby zastosowanie dopiero do wniosków składanych od dnia 19 września 2021 r.
Nie zagłębiając się w analizę, która z wyżej przedstawionych koncepcji jest właściwsza (prawidłowa) – co najprawdopodobniej będzie w najbliższym czasie obiektem analizy tak wielu prawników, w tym sędziów rozstrzygających konkretne problemy, jak i Wód Polskich – najwłaściwszym rozwiązaniem zminimalizowania skutków tych wątpliwości jest jak najszybsze dostosowanie obecnie obowiązujących regulaminów dostarczania wody i odprowadzania ścieków do przepisu art. 19a u.z.z.w.

Mateusz Karciarz
prawnik w Kancelarii Radców Prawnych
Zygmunt Jerzmanowski i Wspólnicy sp.k. w Poznaniu

SPIS TREŚCI

Wydawca: SKIBNIEWSKI MEDIA, Warszawa