Statut sołectwa: zasady wyboru sołtysa

ORZECZNICTWO I ROZSTRZYGNIĘCIA NADZORCZE DLA SAMORZĄDÓW - SAS 3/2018

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z 22 marca 2018 r., sygn. akt III SA/Gd 97/18 – orzeczenie nieprawomocne

Sołtys zawsze ma pochodzić z wyboru. Postanowienia statutu sołectwa wskazujące okoliczności, w których wyboru sołtysa nie przeprowadza się, są nieważne.

Rada gminy, korzystając z upoważnienia ustawowego zawartego w art. 35 ust. 3 pkt 2 ustawy o samorządzie gminnym uchwaliła statut sołectwa. Określiła w nim m.in. zasady wyboru sołtysa. W stosownych przepisach statutu znalazło się m.in. i takie postanowienie: „Jeżeli został zgłoszony tylko jeden kandydat, Gminna Komisja Wyborcza niezwłocznie w obwieszczeniu zawiadamia o tym mieszkańców gminy danego sołectwa i przedłuża termin przyjmowania zgłoszeń kandydatów na sołtysa o pięć dni. W przypadku braku dalszych zgłoszeń, zarejestrowanego kandydata uważa się za wybranego i wyborów nie przeprowadza się”.
Nieważność tego przepisu stwierdził organ nadzoru. Od rozstrzygnięcia nadzorczego gmina odwołała się do sądu administracyjnego. Jednak Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku, wyrokiem z 22 marca 2018 r. uznał, że racja leży po stronie wojewody.
W uzasadnieniu swego orzeczenia sąd wskazał przede wszystkim, że zgodnie z treścią art. 36 ust. 2 ustawy o samorządzie gminnym sołtys oraz członkowie rady sołeckiej wybierani są w głosowaniu tajnym, bezpośrednim, spośród nieograniczonej liczby kandydatów, przez stałych mieszkańców sołectwa uprawnionych do głosowania.
Przepis ten reguluje zatem podstawowe zasady prawa wyborczego organów sołectwa. Co oczywiste, statuty jednostek samorządu terytorialnego nie mogą naruszać przepisów ustawy, a jedynie w ich granicach określać szczegółowo organizację i tryb pracy organów. W tym względzie ustawodawca pozostawił bowiem organowi gminy ustanawiającemu statut pewną swobodę – wskazał sąd.
W dalszej części uzasadnienia WSA w Gdańsku wskazał, że zakwestionowane przez wojewodę przepisy uchwalonego przez radę gminy statutu sołectwa w sposób ewidentny są sprzeczne z art. 36 ust. 2 ustawy o samorządzie gminnym.
– Wyłączenie trybu wyborczego (głosowania) dopuszczalne jest wyłącznie wtedy, gdy wynika to wprost z przepisów ustawy – podkreślił WSA w Gdańsku.

W uzasadnieniu swego orzeczenia sąd wskazał przede wszystkim, że zgodnie z treścią art. 36 ust. 2 ustawy o samorządzie gminnym sołtys oraz członkowie rady sołeckiej wybierani są w głosowaniu tajnym, bezpośrednim, spośród nieograniczonej liczby kandydatów, przez stałych mieszkańców sołectwa uprawnionych do głosowania.

Takie wyłączenie ma miejsce w odniesieniu do organów stanowiących jednostek samorządu terytorialnego: rad gmin, rad powiatów i sejmików województw w art. 380 ustawy – Kodeks wyborczy, który stanowi, że jeżeli w okręgu wyborczym w wyborach do rady zarejestrowana liczba kandydatów jest równa liczbie radnych wybieranych w danym okręgu wyborczym lub od niej mniejsza, głosowania nie przeprowadza się, a za wybranych na radnych terytorialna komisja wyborcza uznaje zarejestrowanych kandydatów, natomiast pozostałe mandaty pozostają nieobsadzone. Analogicznego wyłączenia głosowania ustawa o samorządzie gminnym nie przewiduje natomiast w stosunku do wyborów organu wykonawczego, jakim w sołectwie jest sołtys.
– Mając zatem na uwadze, że art. 36 ust. 2 ustawy o samorządzie gminnym nakazuje obsadzanie organów wykonawczych jednostek pomocniczych gminy w trybie wyborczym (głosowaniu), niedopuszczalnym było przyjęcie unormowania statutów sołectw, w świetle których w przypadku zgłoszenia jednego kandydata i braku dalszych zgłoszeń, zarejestrowanego kandydata uważa się za wybranego i wyborów nie przeprowadza się – rozstrzygnął gdański sąd administracyjny.

SPIS TREŚCI

Wydawca: SKIBNIEWSKI MEDIA, Warszawa