Nadzór wojewody nad zarządzeniami starosty

DODATEK BIULETYN SAMORZĄDOWCA / SĄDY O SAMORZĄDACH - SAS 2 / 2019

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z 23 stycznia 2014 r., sygn. akt IV SA/Po 1124/13

Sytuację prawną zarządzeń starosty o charakterze generalnym i powszechnie obowiązującym należy zrównać z sytuacją prawną uchwał organów powiatu. Z tego zaś powodu należy poddać je regulacji przepisów ustawy z 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (dalej: u.s.p.) i z tej mocy poddać działalności nadzorczej wojewody.

Badana przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu sprawa dotyczyła skargi na rozstrzygnięcie wojewody, stwierdzające nieważność wydanego przez starostę zarządzenia.
Na jej tle zarysowują się dwie zasadnicze kwestie teoretyczne. Są to mianowicie problematyka prawnego uregulowania aktu, jakim jest zarządzenie starosty, następnie zaś kwestia przysługiwania wojewodzie uprawnień do podjęcia działań nadzorczych w stosunku do tego aktu.
Jeśli chodzi o zagadnienie prawnego uregulowania aktu, jakim jest zarządzenie starosty, należy stwierdzić, iż ustawodawca nie uregulował tego wyraźnie, mimo iż ustawy zwykłe wymuszają niejako podjęcie przez starostę tego typu rozstrzygnięcia. Przykładowo art. 60 ustawy z 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (dalej: u.p.s.) stwierdza, że starosta ustala średni miesięczny koszt utrzymania mieszkańca w domu pomocy społecznej o zasięgu powiatowym. Z drugiej zaś strony przepis art. 79 ust. 1 u.s.p. ogranicza zakres działań nadzorczych wojewody do uchwał organów powiatu. Starosta zaś nie może wydać uchwały, albowiem nie jest on organem kolegialnym, a dla takich właśnie organów zastrzeżone jest wydawanie uchwał z racji ich wieloosobowego składu.
Ponadto trzeba pamiętać o tym, że o ile zgodnie z art. 5 ustawy z art. 5 § 2 pkt 6 ustawy z 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego starosta jest organem jednostki samorządu terytorialnego, o tyle zgodnie z art. 8 ust. 2 u.s.p. organami powiatu są: rada powiatu i zarząd powiatu. Powiatowa ustawa ustrojowa nie wymienia natomiast starosty jako organu powiatu. Jeśliby zatem uznać, że art. 8 ust. 2 u.s.p. zawiera katalog zamknięty organów powiatu, to starosta organem powiatu nie jest. Powstaje zatem wątpliwość, czy gdyby nawet abstrahować od poruszonej kwestii, iż starosta nie może wydawać uchwał, jedynie zarządzenia, to czy miałby do tych zarządzeń zastosowanie przepis art. 79 u.s.p., skoro mowa w nim o uchwałach „organów powiatu”.
Udzielenie odpowiedzi na pytanie, czy wojewoda był władny stwierdzić nieważność zarządzenia starosty, wymaga ustalenia charakteru prawnego tych zarządzeń. Obowiązujące przepisy prawa przy żadnej okazji nie wymieniają expressis verbis zarządzeń jednoosobowych starosty. Nie ulega jednak wątpliwości, że zarządzenia takie są aktami o charakterze generalnym i powszechnie obowiązującym i stanowią z tego względu, z materialnego punktu widzenia, odpowiednik uchwał organów powiatu.
To treść aktu, nie zaś jego nazwa pozwalają określić jego cechy. Przeciwny wniosek mógłby prowadzić do sytuacji, w której tej rangi akt pozostawałby poza kontrolą sądową, co byłoby z kolei niedopuszczalnym ograniczeniem prawa obywatela do sądu – art. 77 ust. 2 Konstytucji oraz pośrednio zasady państwa prawnego – art. 2 Konstytucji. Dlatego zdaniem WSA w Poznaniu należy przyjąć, iż zarządzenia starosty (wydawane m.in. na podstawie art. 60 u.p.s.) jakkolwiek nie są uchwałami organów powiatu, stanowią akty prawa zawierające normy powszechnie obowiązujące. Z tego względu należałoby do nich stosować odpowiednio przepisy o uchwałach organów powiatu.
Skoro zaskarżone zarządzenie Starosty ma charakter generalny, powszechnie obowiązujący, a zatem jest odpowiednikiem uchwały organu powiatu w sensie materialnym, to wojewoda uprawniony był do skorzystania z procedury przewidzianej w art. 79 ust. 1 u.s.p. Należy zatem przyznać wojewodzie uprawnienia nadzorcze w stosunku do zarządzeń starosty, które mają charakter generalnych i powszechnie obowiązujących aktów.

oprac. J.G.

SPIS TREŚCI

Wydawca: SKIBNIEWSKI MEDIA, Warszawa