Uchwała przyznająca radnemu prawo do diety, pomimo braku jego działań na rzecz gminy, jest niezgodna z ustawą

AKTUALNOŚCI / ORZECZNICTWO - SAS 3/2021

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gorzowie Wielkopolskim z dnia 27 sierpnia 2020 r. sygn. akt II SA/Go 319/20

Uchwała rady gminy przewidująca, że mimo nieobecności radnego i niepodejmowania przez niego działań na rzecz jednostki samorządu terytorialnego zachowuje on prawo do diety, przekształca dietę w wynagrodzenie, niezależnie od kosztów i strat związanych z pełnieniem funkcji przez radnego. Takie rozwiązanie jest zatem sprzeczne z przepisami ustawy o samorządzie gminnym.

Tak wynika z wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gorzowie Wielkopolskim, stwierdzającego nieważność części postanowień uchwały rady gminy w sprawie zasad ustalenia wysokości diet dla radnych i dla zastępcy przewodniczącego rady gminy. W uchwale tej znalazł się zapis, zgodnie z którym „dieta za dany miesiąc nie ulega jednak zmniejszeniu w przypadku usprawiedliwionej nieobecności na sesji lub komisji spowodowanej:

  • pobytem w szpitalu, sanatorium leczniczym lub przebywaniem na zwolnieniu lekarskim, stwierdzonym odpowiednim zaświadczeniem lekarskim;
  • przebywaniem na wyjeździe służbowym, potwierdzonym odpowiednim dokumentem z zakładu pracy;
  • istotnymi obowiązkami pracowniczymi;
  • przypadkiem losowym radnego lub jego najbliższej rodziny;
  • uprzednio zaplanowanym wyjazdem prywatnym, pod warunkiem udokumentowania tego faktu,
  • udziałem radnego w posiedzeniach lub pracach innych organów lub instytucji, wynikających z uchwał rady gminy”.

Te właśnie postanowienia wzbudziły wątpliwości wojewody. Organ nadzoru w skardze do WSA podnosił, że radny pełni funkcję społecznie. Dieta nie stanowi wynagrodzenia za pracę, tylko ekwiwalent utraconych korzyści, głównie z tytułu pomniejszonego wynagrodzenia za pracę, jak i innych zarobków, które radny mógłby uzyskać w czasie, który poświęca na działalność na rzecz samorządu. Skoro dieta sprowadza się do wyrównania wydatków i strat wynikających z wykonywania funkcji radnego, to osoba pełniąca tę funkcję zachowuje prawo do zwrotu kosztów i wydatków poniesionych w związku ze sprawowaniem tej funkcji, a nie z tytułu samego bycia taką osobą. Zdaniem skarżącego, jeżeli radny w czasie swojej nieobecności podczas prac rady lub jej organów, nie wykonuje innych czynności związanych z pełnieniem mandatu, to nie powinien otrzymać diety, chociażby ta nieobecność była usprawiedliwiona.
Stanowisko wojewody podzielił Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gorzowie Wielkopolskim. Podjęta przez radę gminy uchwała, na skutek określonych w § 1 ust. 2 sytuacji, kiedy mimo nieobecności radnego i niepodejmowania przez niego działań na rzecz jednostki samorządu terytorialnego zachowuje prawo do diety, w części w jakiej została zaskarżona przez wojewodę, przekształciła dietę w takie wynagrodzenie, niezależne od kosztów i strat związanych z pełnieniem funkcji przez radnego. W konsekwencji bowiem zaskarżonych postanowień uchwały radny zachowuje prawo do diety przebywając w szpitalu, sanatorium leczniczym lub na zwolnieniu lekarskim, na zaplanowanym wyjeździe prywatnym, wykonując istotne obowiązki pracownicze, w tym przebywając na wyjeździe służbowym, albo gdy jego nieobecność jest spowodowana wypadkiem losowym. W większości wymienionych wypadków radny zachowuje prawo do wynagrodzenia, jeśli pozostaje w stosunku pracy albo nabywa prawo do świadczeń chorobowych z sytemu ubezpieczeń społecznych. Tak ukształtowana dieta traci swój charakter rekompensacji utraconych dochodów i poniesionych kosztów, a przekształca się w wynagrodzenie. Zwrócić należy w tym miejscu uwagę, iż zgodnie z art. 25 ust. 3 u.s.g. pracodawca ma obowiązek zwolnić radnego od pracy zawodowej w celu umożliwienia mu brania udziału w pracach organów gminy, jednak nie jest zobligowany do wypłaty wynagrodzenia za czas, w którym radny nie pracuje w związku z wykonywaniem mandatu. Niewątpliwie zatem radny-pracownik będzie korzystać z usprawiedliwionej nieobecności w pracy, jednakże niekoniecznie z zachowaniem prawa do wynagrodzenia. Powyższa okoliczność – jak podnosi się w piśmiennictwie – zostanie jednak radnemu zrekompensowana, gdyż na zasadach ustalonych przez radę gminy radnemu przysługują diety oraz zwrot kosztów podróży służbowych (por. B. Dolnicki (red.), u.s.g. Komentarz, WKP 2018, t. 9 do art. 25). Natomiast zaskarżona uchwała ukształtowała dietę w sposób odmienny, gwarantując jej wypłatę również wtedy, gdy radny nadal świadczy pracę, nie wykonując żadnych czynności na rzecz gminy. Co więcej radny, przebywając na wyjeździe służbowym, mógłby otrzymywać dwie diety, jedną od pracodawcy, a drugą od jednostki samorządu. Szczególnie rażąca jest możliwość niepotrącania diety za usprawiedliwioną nieobecność, wynikającą z uprzednio zaplanowanego wyjazdu prywatnego, pod warunkiem udokumentowania tego faktu. Oznacza to, że radnemu przysługiwałby zwrot kosztów związanych z pełnieniem swojej funkcji nawet w sytuacji, gdy przebywa na urlopie, odpoczywając i nie podejmując żadnych działań na rzecz samorządu.

SPIS TREŚCI

Wydawca: SKIBNIEWSKI MEDIA, Warszawa