Dotacje na gminne programy niskoemisyjne

ANALIZY / KOMENTARZE - SAS 1/2019

Nowelizacja ustawy o wspieraniu termomodernizacji i remontów spowoduje, że w wybranych gminach powstaną gminne programy niskoemisyjne, wspierające termomodernizację budynków mieszkalnych i wymianę wysokoemisyjnych źródeł ciepła. Budżet pilotażowego programu termomodernizacji to ok. 1,2 miliarda zł.

Polska znajduje się w czołówce europejskich krajów z najbardziej zanieczyszczonym powietrzem. Ustawa z 6 grudnia 2018 r. o zmianie ustawy o wspieraniu termomodernizacji i remontów oraz niektórych innych ustaw powołuje program przeciwdziałania zanieczyszczeniu powietrza, poprzez walkę z ubóstwem energetycznym mieszkańców naszego kraju. Zgodnie z raportem Instytutu Badań Strukturalnych z lutego 2018 r. gospodarstwo domowe jest ubogie energetycznie, jeżeli ma trudności w zaspokojeniu swoich potrzeb energetycznych, czyli czynności codziennie wykorzystujących zarówno energię cieplną, jak i elektryczną, niezbędnych do utrzymywania godnego poziomu życia. W wyniku przeprowadzonych badań okazało się, że ok. 12 proc. mieszkańców Polski zostało dotkniętych ubóstwem energetycznym (3,47 miliona osób wchodzących w skład 1,3 miliona polskich gospodarstw domowych).

RADY GMIN UCHWALĄ GMINNE PROGRAMY NISKOEMISYJNE

Gminny program niskoemisyjny będzie mógł zostać ustanowiony przez gminę, w celu ograniczenia emisji zanieczyszczeń i poprawy jakości powietrza w gminie, w szczególności poprzez realizację przedsięwzięć niskoemisyjnych na rzecz najmniej zamożnych gospodarstw domowych.
Projekt gminnego programu niskoemisyjnego sporządzi wójt, burmistrz lub prezydent miasta. Gminny program może zostać przyjęty przez radę gminy w drodze uchwały, jako akt prawa miejscowego.
Przedsięwzięcia niskoemisyjne, realizowane na podstawie gminnych programów, zostaną sfinansowane w 70 proc., ze środków Funduszu Termomodernizacji i Remontów, prowadzonego przez Bank Gospodarstwa Krajowego.
Gminny program niskoemisyjny powinien zawierać informacje dotyczące:

  • szacowanej liczby budynków mieszkalnych jednorodzinnych i wielorodzinnych, w których istnieją urządzenia lub systemy grzewcze niespełniające standardów niskoemisyjnych;
  • szacowanej liczby budynków mieszkalnych jednorodzinnych, w których planowane jest zmniejszenie zapotrzebowania na ciepło grzewcze;
  • szacowanej liczby budynków użyteczności publicznej stanowiących własność gminy, w których istnieją urządzenia lub systemy grzewcze niespełniające standardów niskoemisyjnych;
  • dotychczasowych działań zmierzających do poprawy jakości powietrza w gminie, w okresie 5 lat przed dniem przyjęcia programu oraz wysokości środków finansowych przeznaczonych przez gminę na ten cel;
  • planowanych działań mających na celu ograniczenie emisji zanieczyszczeń i poprawę jakości powietrza w gminie, uwzględniające w szczególności: planowane rodzaje przedsięwzięć niskoemisyjnych, przyłączenia do sieci ciepłowniczej lub gazowej, niebędące przedsięwzięciami niskoemisyjnymi; obszar, na którym będą realizowane przedsięwzięcia lub przyłączenia, proponowane instrumenty wsparcia dla mieszkańców gminy oraz działania edukacyjne, informacyjne i promocyjne.

GMINY PODPISZĄ POROZUMIENIA Z MINISTERSTWEM

Przedsięwzięcia niskoemisyjne będą współfinansowane na podstawie porozumienia, zawieranego przez Ministra Przedsiębiorczości i Technologii z konkretną gminą.
Gmina może liczyć na podpisanie porozumienia, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

  • na obszarze gminy obowiązuje uchwała o ograniczeniach lub zakazach w zakresie eksploatacji instalacji, w których następuje spalanie paliw;
  • realizacja przedsięwzięć niskoemisyjnych obejmie nie mniej niż 2 proc. i nie więcej niż 12 proc. łącznej liczby budynków mieszkalnych jednorodzinnych, znajdujących się na obszarze gminy (nie dotyczy miast, których liczba mieszkańców przekracza 100 000);
  • wymiana lub likwidacja urządzeń i systemów grzewczych lub systemów podgrzewających wodę nastąpi w liczbie nie mniejszej niż 80 proc. budynków mieszkalnych jednorodzinnych;
  • zmniejszenie zapotrzebowania na ciepło grzewcze, liczone łącznie dla wszystkich przedsięwzięć niskoemisyjnych, wynosi nie mniej niż 50 proc. energii finalnej;
  • gmina zobowiąże się do zabezpieczenia w swoim budżecie środków finansowych, pochodzących z dochodów własnych lub pomocy zagranicznej, w minimalnej wysokości 30 proc. kosztów realizacji porozumienia (w przypadku miast, których liczba mieszkańców przekracza 100 000 ponad 30 proc. kosztów realizacji porozumienia).

WŁAŚCICIELE BUDYNKÓW MIESZKALNYCH OTRZYMAJĄ DOFINANSOWANIE

Finansowane w ramach gminnego programu indywidualne przedsięwzięcia niskoemisyjne będą przede wszystkim polegały na likwidacji lub wymianie urządzeń i systemów grzewczych, ogrzewających budynki mieszkalne jednorodzinne oraz urządzeń i systemów podgrzewających wodę użytkową w tych budynkach, które nie spełniają standardów niskoemisyjnych.
Dofinansowane zostaną również przyłączenia budynku mieszkalnego jednorodzinnego odpowiednio do sieci ciepłowniczej lub gazowej.
W wyniku realizacji przedsięwzięć powinno nastąpić zmniejszenie zapotrzebowania budynków mieszkalnych na ciepło grzewcze.

Współfinansowanie przez gminę realizowanych na jej terenie indywidualnych przedsięwzięć niskoemisyjnych będzie mogło przede wszystkim obejmować koszty:

  • likwidacji urządzeń lub systemów grzewczych ogrzewających budynki mieszkalne jednorodzinne, podgrzewających wodę użytkową w tych budynkach, które nie spełniają standardów niskoemisyjnych;
  • wymiany urządzeń lub systemów na spełniające standardy niskoemisyjne lub wykorzystujące paliwa gazowe albo energię elektryczną;
  • przyłączenia budynku mieszkalnego jednorodzinnego do sieci ciepłowniczej i gazowej, w wysokości równej opłacie za przyłączenie do sieci, do poniesienia której byłaby zobowiązana osoba, z którą została zawarta umowa na realizację przedsięwzięcia niskoemisyjnego;
  • przyłączenia budynku mieszkalnego jednorodzinnego do sieci elektroenergetycznej lub modernizacji przyłącza do takiej sieci, jeżeli ma to związek z realizacją przedsięwzięcia niskoemisyjnego, w wysokości równej opłacie za przyłączenie do sieci lub opłacie za modernizację przyłącza, do poniesienia której byłaby zobowiązana osoba, z którą została zawarta umowa na realizację przedsięwzięcia niskoemisyjnego;
  • docieplenia ścian, stropów, podłóg na gruncie, fundamentów, stropodachów lub dachów;
  • wymiany stolarki okiennej i drzwiowej;
  • modernizacji systemu ogrzewania budynku mieszkalnego jednorodzinnego lub systemu przygotowania ciepłej wody użytkowej;
  • likwidacji liniowych i punktowych mostków cieplnych;
  • modernizacji systemu wentylacji (polegającej na izolacji kanałów nawiewnych i wywiewnych, transportujących powietrze wentylacyjne oraz montażu systemów optymalizujących strumień objętości i parametry jakościowe powietrza wentylacyjnego, doprowadzanego do pomieszczeń w zależności od potrzeb użytkownika;
  • instalacji lub wymiany urządzeń pomiarowo-kontrolnych, teletransmisyjnych oraz automatyki w ramach wdrażania systemów zarządzania energią, innych niż będące własnością operatorów systemów przesyłowych i dystrybucyjnych;
  • projektów budowlanych lub technicznych oraz innej dokumentacji niezbędnej do zrealizowania przedsięwzięć niskoemisyjnych;
  • audytów potwierdzających zmniejszenie zapotrzebowania na ciepło grzewcze;
  • inne wydatki związane z przedsięwzięciem niskoemisyjnym, w tym koszty zapewnienia dostępu beneficjentów do usług doradztwa energetycznego (nie wyższe niż 5 proc. kosztów realizacji porozumienia).

Finansowane w ramach gminnego programu indywidualne przedsięwzięcia niskoemisyjne będą przede wszystkim polegały na likwidacji lub wymianie urządzeń i systemów grzewczych, ogrzewających budynki mieszkalne jednorodzinne oraz urządzeń i systemów podgrzewających wodę użytkową w tych budynkach, które nie spełniają standardów niskoemisyjnych. Dofinansowane zostaną również przyłączenia budynku mieszkalnego jednorodzinnego odpowiednio do sieci ciepłowniczej lub gazowej.

ZASADY PRZYZNAWANIA DOFINANSOWANIA

Rada gminy określi, w drodze uchwały, regulamin realizacji przedsięwzięć niskoemisyjnych, obejmujący szczegółowe warunki realizacji przedsięwzięć w konkretnej gminie, a w tym w szczególności:

– dodatkowe warunki, jakie będą musiały zostać spełnione przez beneficjenta, u którego będzie realizowane takie przedsięwzięcie (np. sposób i warunki wnoszenia ewentualnego wkładu własnego przez beneficjenta);
– tryb zawierania umów i sposób ich rozliczenia; sposób weryfikacji przestrzegania warunków umowy.

Projektowane przepisy dopuszczają możliwość ustalenia przez gminę zasad wniesienia wkładu własnego przez beneficjenta przedsięwzięcia niskoemisyjnego, w wysokości nieprzekraczającej 10 proc. szacowanej wartości pojedynczej inwestycji.
Każda gmina powinna przez okres 10 lat od daty zakończenia realizacji porozumienia zapewnić utrzymanie efektów zrealizowanych przedsięwzięć niskoemisyjnych.
Gmina może zawrzeć umowę o realizację przedsięwzięcia niskoemisyjnego wyłącznie z osobą, która spełnia łącznie określone w ustawie warunki. Beneficjent takiego przedsięwzięcia musi:

  • być właścicielem lub współwłaścicielem albo posiadaczem lub współposiadaczem samoistnym całości lub części budynku mieszkalnego jednorodzinnego lub lokalu;
  • udokumentować, że w okresie trzech miesięcy poprzedzających miesiąc zawarcia umowy, średni miesięczny dochód na jednego członka gospodarstwa domowego nie przekroczył 175 proc. kwoty najniższej emerytury w gospodarstwie jednoosobowym i 125 proc. tej kwoty w gospodarstwie wieloosobowym;
  • posiadać środki własne oraz zasoby majątkowe, o których mowa w ustawie z 21 czerwca 2001 r. o dodatkach mieszkaniowych, nieprzekraczające kwoty 424 000 zł. (z uwzględnieniem wartości budynku lub lokalu);
  • faktycznie zamieszkiwać w budynku lub lokalu;
  • wyrazić zgodę na udostępnienie budynku, lokalu lub nieruchomości w celu realizacji przedsięwzięcia niskoemisyjnego;
  • złożyć oświadczenie w formie aktu notarialnego o poddaniu się egzekucji wprost z tego aktu, w przypadku powstania obowiązku zwrotu kosztów przedsięwzięcia niskoemisyjnego,
  • wyrazić zgodę na wniesienie wkładu własnego w wysokości oraz w sposób określony w uchwale.

Robert Barański
ekspert ds. finansowania
i realizacji projektów inwestycyjnych

PODSTAWA PRAWNA:
– Ustawa z 6 grudnia 2018 r. o zmianie ustawy o wspieraniu termomodernizacji i remontów oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2019 r., poz. 51)

SPIS TREŚCI

Wydawca: SKIBNIEWSKI MEDIA, Warszawa