Uchwała w sprawie wotum zaufania dla wójta, burmistrza, prezydenta miasta musi posiadać uzasadnienie

SĄDY O SAMORZĄDACH - BIULETYN SAMORZĄDOWCA 5 / 2021

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z 3 marca 2021 r., sygn. akt IV SA/Po 1222/20

Zwieńczeniem procedury rozpatrywania raportu o stanie gminy jest podjęcie przez radę gminy uchwały w sprawie udzielenia lub nieudzielenia wójtowi wotum zaufania. Co przy tym istotne, projekt uchwały w tym zakresie powinien zawierać stosowne uzasadnienie, z którego będą wynikać motywy rady gminy dla udzielenia lub też nieudzielenia wójtowi wotum zaufania. Brak uzasadnienia – zwłaszcza w sytuacji, gdy rada gminy nie udzieli wójtowi wotum zaufania – może skutkować w skrajnych przypadkach nawet stwierdzeniem przez organ nadzoru nieważności podjętej uchwały, jako sprzecznej z art. 7 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

Tak wynika z wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu w sprawie dotyczącej uchwały o nieudzieleniu absolutorium Wójtowi Gminy. Skargę na tę uchwałę rady gminy wniósł wójt. Zarzucił, że uchwała została podjęta z naruszeniem przepisów ustawy o samorządzie gminnym (dalej: u.s.g.) oraz Konstytucji RP. W uzasadnieniu skargi podnosił, że nie zna motywów, jakimi kierowali się radni odmawiając mu wotum zaufania, bowiem przedłożenie raportu radnym nie spotkało się z żadną merytoryczną, a nawet formalną oceną, a uchwała w sprawie nieudzielenia absolutorium jest całkowicie pozbawiona jakiegokolwiek uzasadnienia. – Taka sytuacja uniemożliwia ustalenie rzeczywistych motywów podjęcia przez radę gminy takiej właśnie uchwały – podkreślał skarżący – wójt.
W odpowiedzi na powyższe nadesłano do WSA w Poznaniu pismo zatytułowane jako „oświadczenie” podpisane przez przewodniczącego rady gminy, w którym przewodniczący rady, działający osobiście oraz w imieniu radnych głosujących za nieudzieleniem wotum zaufania uznał zarzuty skargi za całkowicie bezpodstawne.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu dokonując kontroli legalności zaskarżonej uchwały, stwierdził, że narusza ona prawo w stopniu skutkującym koniecznością stwierdzenia jej nieważności.
Zgodnie z art. 18 ust. 2 pkt 4a u.s.g. do wyłącznej właściwości rady gminy należy rozpatrywanie raportu o stanie gminy oraz podejmowanie uchwały w sprawie udzielenia lub nieudzielenia wotum zaufania z tego tytułu.
Zanim raport o stanie gminy zostanie rozpatrzony podczas sesji rady gminy, musi on zostać przygotowany i przedstawiony przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta) w terminie do 31 maja roku następującego po roku, którego dotyczy, o czym wprost stanowi przepis art. 28aa ust. 1 u.s.g.
W myśl art. 28aa u.s.g. wójt co roku do dnia 31 maja przedstawia radzie gminy raport o stanie gminy (ust. 1). Raport obejmuje podsumowanie działalności wójta w roku poprzednim, w szczególności realizację polityk, programów i strategii, uchwał rady gminy i budżetu obywatelskiego (ust. 2). Rada gminy może określić w drodze uchwały szczegółowe wymogi dotyczące raportu (ust. 3). Rada gminy rozpatruje raport, o którym mowa w ust. 1, podczas sesji, na której podejmowana jest uchwała rady gminy w sprawie udzielenia lub nieudzielenia absolutorium wójtowi. Raport rozpatrywany jest w pierwszej kolejności. Nad przedstawionym raportem o stanie gminy przeprowadza się debatę (ust. 4). W debacie nad raportem o stanie gminy radni zabierają głos bez ograniczeń czasowych (ust. 5). W debacie nad raportem o stanie gminy mieszkańcy gminy mogą zabierać głos (ust. 6).
Zgodnie natomiast z art. 28aa ust. 9 i 10 u.s.g. po zakończeniu debaty nad raportem o stanie gminy rada gminy przeprowadza głosowanie nad udzieleniem wójtowi wotum zaufania. Uchwałę o udzieleniu wójtowi wotum zaufania rada gminy podejmuje bezwzględną większością głosów ustawowego składu rady gminy. Niepodjęcie uchwały o udzieleniu wójtowi wotum zaufania jest równoznaczne z podjęciem uchwały o nieudzieleniu wójtowi wotum zaufania. W przypadku nieudzielenia wójtowi wotum zaufania w dwóch kolejnych latach rada gminy może podjąć uchwałę o przeprowadzeniu referendum w sprawie odwołania wójta. Przepisy art. 28a ust. 3 i 5 stosuje się odpowiednio.
W ocenie Sądu z powołanych przepisów wynika przede wszystkim, że pomiędzy raportem o stanie gminy, a podjęciem uchwały o wotum zaufania występuje ścisły związek. Powołane przepisy wzajemnie się dopełniają i wynika z nich określona rola i udział różnych podmiotów, tj. rady gminy – organu stanowiącego, wójta - organu wykonawczego oraz mieszkańców gminy, w procesie rozpatrywania raportu o stanie gminy oraz stosowania instytucji wotum zaufania.
Uchwała w sprawie udzielenia lub nieudzielenia wójtowi wotum zaufania podejmowana jest przez radę gminy bezwzględną większością głosów ustawowego składu rady gminy. Co przy tym istotne, projekt uchwały w tym zakresie powinien zawierać stosowne uzasadnienie, z którego będą wynikać motywy rady gminy dla udzielenia lub też nieudzielenia wójtowi wotum zaufania. Brak uzasadnienia – zwłaszcza w sytuacji, gdy rada gminy nie udzieli wójtowi wotum zaufania – może skutkować w skrajnych przypadkach nawet stwierdzeniem przez organ nadzoru nieważności podjętej uchwały jako sprzecznej z art. 7 ustawy Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, który stanowiąc, że „Organy władzy publicznej działają na podstawie i w granicach prawa.” Formułuje tzw. zasadę praworządności.
„Choć przepisy u.s.g., normujące zagadnienia związane z podejmowaniem uchwał w sprawie udzielenia lub nieudzielenia wójtowi wotum zaufania, nie formułują wprost obowiązku uzasadniania przez radę gminy tego rodzaju uchwał, to nie sposób uznać aby rada gminy, realizując ww. kompetencję była niczym nieskrępowana i mogła wykorzystywać instytucję wotum zaufania dla wójta wyłącznie jako instrument stricte polityczny. W demokratycznym państwie prawnym nie może być bowiem akceptowana samowolna, arbitralna decyzja organów publicznych, niepodporządkowana celom tego porządku i wartościom, którym ma służyć władza publiczna. Reguła ta należy do samej istoty zasady praworządności (art. 7 Konstytucji RP).” – czytamy w uzasadnieniu orzeczenia poznańskiego sądu administracyjnego.

SPIS TREŚCI

Wydawca: SKIBNIEWSKI MEDIA, Warszawa