Rozliczanie wynagrodzeń po tzw. Polskim Ładzie

ANALIZY SAMORZĄDOWE - BIULETYN SAMORZĄDOWCA 4/2022

Zmiany podatkowe, jakie weszły w życie 1 lipca 2022 roku, istotnie wpłynęły na rozliczanie wynagrodzeń osób zatrudnionych w sektorze finansów publicznych. Zlikwidowana została ulga dla klasy średniej oraz mechanizm rolowania zaliczki. Ponadto ustawodawca wprowadził 12% stawkę podatku w pierwszym progu podatkowym oraz przywrócił wspólne rozliczanie rodziców samotnie wychowujących dzieci.

Wśród głównych założeń zmian w systemie podatkowym, jakie weszły w życie od 1 stycznia 2022 roku, było podniesienie kwoty wolnej do 30 tys. zł, drugiego progu podatkowego do 120 tys. zł, a także likwidacja prawa do odliczenia składki zdrowotnej od podatku dochodowego. Wraz z tymi zmianami, w celu neutralizacji ich negatywnych konsekwencji, dla osób otrzymujących ze stosunku pracy od 5701 zł brutto do 11 141 zł brutto wprowadzono ulgę dla klasy średniej. Skala zmian oraz niejednoznaczności interpretacyjne spowodowały zamieszanie już w pierwszych dniach 2022 roku, co doprowadziło do wprowadzenia mechanizmu rolowania zaliczek (Rozporządzanie MF z 7 stycznia 2022 r. oraz ustawa z dnia 24 lutego o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych oraz ustawy o podatku od wydobycia niektórych kopalin), który czasowo ograniczył wysokość zaliczki na PIT, jaką musieli ponosić podatnicy. Stan ten trwał do końca czerwca 2022 r., gdy ustawodawca zdecydował się obniżyć stawkę podatku w pierwszym progu podatkowym z 17% do 12%, zlikwidować ulgę dla klasy średniej oraz zlikwidować mechanizm rolowania zaliczki na PIT.
Zatem, aby obliczyć wysokość wynagrodzenia podatnika, uzyskującego przychody ze stosunku pracy, należy w pierwszej kolejności ustalić wysokość przychodu. Co ważne, za przychód należy uznać nie tylko wynagrodzenie zasadnicze, ale także inne wymienione składki wynagrodzenia (benefity pracownicze, nagrody, premie, wynagrodzenie za pracę w godzinach nadliczonych itp.). Następnie należy obliczyć wysokość składek na ubezpieczenia społeczne (emerytalne, rentowe i chorobowe). W kolejnym kroku następuje ustalenie podstawy wymiaru składki zdrowotnej, równej przychodowi pomniejszonemu o składki na ubezpieczenia społeczne. W kolejnym kroku następuje obliczenie 9% składki zdrowotnej. Następnie należy obliczyć podstawę opodatkowania – czyli kwotę równą przychodowi pomniejszonemu o składki na ubezpieczenia społeczne oraz koszty uzyskania przychodu. Otrzymana wówczas kwota nie będzie już zmniejszana o przysługującą w pierwszym półroczu 2022 roku ulgę dla klasy średniej, ale posłuży do obliczenia 12% podatku. Następnie należy ustalić, czy podatnikowi przysługuje kwota zmniejszająca podatek (300 zł miesięcznie w drugiej połowie 2022 r.). Jeśli podatnik złożył oświadczenie na druku PIT-2, wówczas od obliczonego podatku należy odjąć kwotę zmniejszającą podatek. Finalnie wysokość wynagrodzenia netto odpowiada wynagrodzeniu brutto, pomniejszonemu o składki na ubezpieczenia społeczne, składkę na ubezpieczenie zdrowotne i zaliczkę na podatek dochodowy od osób fizycznych.

Tabela 1. Rozliczenie wynagrodzenia w pierwszym i drugim półroczu 2022 roku

 tab bs4 1

 

Po przeprowadzeniu obliczeń dla osoby zarabiającej na etacie (przychód ze stosunku pracy) 6 tys. zł brutto wynagrodzenie netto od lipca do grudnia 2022 roku wynosić będzie 4 420,09 zł, czyli będzie wyższe o około 100 zł, niż otrzymywane w pierwszym półroczu 2022 roku.

W powyższym przykładzie przyjęto koszty uzyskania przychodu na poziomie 250 zł, przysługujące podatnikom, którzy mieszkają i pracują w tej samej miejscowości. Należy jednak mieć na uwadze, że podatnikom mogą przysługiwać podwyższone koszty uzyskania przychodu, w zależności od liczby etatów i miejsca zamieszkania.

 

Tabela 2. Roczne limity kosztów uzyskania przychodu
w zależności od liczby etatów i miejsca zamieszkania podatnika

tab bs4 2

  

OPRACOWANIE WŁASNE

Warto także mieć na uwadze, że koszty uzyskania przychodu mogą być ustalone indywidualnie, np. na podstawie imiennych biletów okresowych, albo też w formie 50% dochodu, jeśli w ramach wykonywanej pracy dochodzi do przeniesienia praw lub udzielenia licencji.
Wprowadzając w trakcie roku podatkowego zmiany w obszarze podatku dochodowego od osób fizycznych projektodawcy zapewniali, że przepisy będą dla podatników korzystne. Jednak, aby zapobiec sytuacji, gdy wśród podatników pojawią się osoby, które na wprowadzonych w trakcie roku podatkowego reformach stracą, wprowadzono do przepisów możliwość rozliczenia w zeznaniu rocznym z uwzględnieniem przepisów obowiązujących w pierwszym półroczu 2022 roku. W przypadku, gdy w skali roku podatkowego okaże się, że zastosowanie ulgi dla klasy średniej oraz 17% stawki podatku będzie korzystniejsze niż obniżona do 12% stawka podatku, ale bez ulgi dla klasy średniej – wówczas organ podatkowy będzie obowiązany zastosować korzystniejsze rozwiązanie dla podatnika i przygotuje rozliczenie z uwzględnieniem ulgi dla klasy średniej.
Z kolei w przypadku podatników, którzy otrzymywali wynagrodzenie m.in. ze stosunku pracy do 12 800 zł miesięcznie w okresie marzec-czerwiec 2022 roku, płatnik miał obowiązek porównywania wysokości zaliczki na podatek z zasadami obowiązującymi na dzień 31 grudnia 2021 roku i odprowadzenia korzystniejszej kwoty. Mechanizm ten, nazwany rolowaniem zaliczek, wiązał się z odroczeniem w czasie poboru tzw. „nadwyżki zaliczki”, która miała zostać odprowadzona do urzędu skarbowego w kolejnych miesiącach 2022 r., gdy według regulacji z 2021 r. podatnik wchodziłby w II próg podatkowy i płacił 32% zaliczki na podatek. Mechanizm ten, choć dla wielu podatników korzystny, został zlikwidowany od 1 lipca 2022 r., co oznacza, że obecnie płatnik nie porównuje już wysokości zaliczki z poprzednim rokiem podatkowym.
Warto także wskazać, że zmiany wprowadzone od 1 lipca 2022 r. przywróciły prawo do wspólnego rozliczenia dla rodziców samotnie wychowujących dzieci. Dla płatników oznacza to, że podatnicy mogą składać oświadczenia o wspólnym rozliczaniu z dziećmi, w wyniku czego płatnik, nawet po przekroczeniu 120 tys. zł dochodu, obliczać będzie zaliczkę na PIT według stawki 12%.

Dr Antoni Kolek
Instytut Emerytalny

SPIS TREŚCI

Wydawca: SKIBNIEWSKI MEDIA, Warszawa