Czy wójt, burmistrz, prezydent miasta może zaskarżyć uchwałę w sprawie referendum odwoławczego?

SĄDY O SAMORZĄDACH - BS 6/2022

Postanowienie WSA w Gdańsku z 1 kwietnia 2022 r., sygn. akt III SA/Gd 268/22
Postanowienie NSA z 19 października 2022 r., sygn. akt III OSK 1560/22

Na podstawie art. 101 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym nie jest możliwe wniesienie skargi na uchwałę rady gminy o przeprowadzeniu referendum w sprawie odwołania organu wykonawczego, wydanej na podstawie przepisów ustawy o referendum lokalnym, stanowiących gwarancję dla członków wspólnoty samorządowej decydowania w sprawach tej wspólnoty w drodze referendum.

Tak wynika z postanowienia Naczelnego Sądu Administracyjnego, oddalającego skargę kasacyjną w sprawie dotyczącej skargi na uchwałę rady gminy w przedmiocie przeprowadzenia referendum lokalnego w sprawie odwołania burmistrza przed upływem kadencji na wniosek ustawowej grupy radnych.
Rada miejska podjęła uchwałę w przedmiocie przeprowadzenia referendum lokalnego w sprawie odwołania burmistrza przed upływem kadencji. Burmistrz uchwałę zaskarżył do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku. W skardze podniósł, że ma interes prawny w zaskarżeniu tej uchwały, ponieważ przyjęcie stanowiska, że interes prawny mu nie przysługuje powodowałoby, że poszukiwanie przez burmistrza ochrony sądowej, na jakimkolwiek etapie postępowania zmierzającego do pozbawienia go mandatu pochodzącego z powszechnych wyborów, byłoby niemożliwe.
WSA w Gdańsku argumentacji burmistrza nie podzielił i skargę oddalił. W uzasadnieniu wydanego w sprawie postanowienia (z 1 kwietnia 2022 r., sygn. akt III SA/Gd 268/22) Sąd wskazał, że po pierwsze stroną w postępowaniu toczącym się na podstawie art. 101 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym może być jedynie podmiot, którego interes prawny lub uprawnienie zostały naruszone zaskarżonym aktem. Po drugie, że nie sposób uznać, iż uchwała rady gminy (miasta) o przeprowadzeniu referendum narusza czyjkolwiek interes prawny, w rozumieniu nadanym treścią art. 101 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym. Naruszenie interesu prawnego polega na istnieniu bezpośredniego związku pomiędzy zaskarżoną uchwałą, a własną, indywidualną i prawnie gwarantowaną sytuacją, nie zaś sytuacją faktyczną.
Postanowienie WSA w Gdańsku burmistrz zaskarżył do Naczelnego Sądu Administracyjnego, który postanowieniem z dnia 19 października 2022 r. (sygn. akt III OSK 1560/22) jego skargę oddalił.
W uzasadnieniu swojego rozstrzygnięcia NSA podzielił argumenty Sądu I instancji. „Jak trafnie wskazał Sąd pierwszej instancji, w ustawie o referendum lokalnym ustawodawca szczegółowo uregulował procedurę zarządzenia referendum na wniosek mieszkańców i jednocześnie przewidział tylko w określonych w ustawie sytuacjach możliwość wniesienia skargi do sądu administracyjnego, jak i podmioty legitymowane do wniesienia skargi.” – czytamy w uzasadnieniu postanowienia NSA.
Sąd administracyjny II instancji wskazał ponadto, że ustawa o referendum lokalnym przewiduje także możliwość wniesienia przez radę gminy skargi do sądu administracyjnego na rozstrzygnięcie nadzorcze wojewody, unieważniające uchwałę rady gminy o przeprowadzeniu referendum w sprawie odwołania wójta (burmistrza, prezydenta miasta), w terminie 14 dni od dnia otrzymania rozstrzygnięcia nadzorczego – art. 24a ust. 3. Ponadto, skarga przysługuje inicjatorowi referendum na postanowienie komisarza wyborczego, odrzucające wniosek o przeprowadzenie referendum w sprawie odwołania organu jednostki samorządu terytorialnego, a także w przypadku niedotrzymania przez komisarza terminu na przeprowadzenie referendum lub odrzuceniu wniosku mieszkańców o przeprowadzenie takiego referendum – art. 26 ust. 1. Termin na wniesienie skargi wynosi 14 dni od dnia doręczenia postanowienia. „Tym samym ustawa o referendum lokalnym jednoznacznie określa sytuacje, w których przysługuje skarga do sądu administracyjnego, nie przewidując możliwości zaskarżania uchwały rady gminy o przeprowadzeniu referendum lokalnego przez organ wykonawczy gminy.” – podkreślił NSA.
Naczelny Sąd Administracyjny wskazał ponadto, że na podstawie art. 101 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym nie jest możliwe wniesienie skargi na uchwałę rady gminy o przeprowadzeniu referendum, wydanej na podstawie przepisów ustawy o referendum lokalnym, stanowiących gwarancję dla członków wspólnoty samorządowej decydowania w sprawach tej wspólnoty w drodze referendum. „Uchwała rady gminy o przeprowadzeniu referendum nie jest bowiem aktem z zakresu administracji publicznej, który oddziałuje na interes prawny podmiotów prawa prowadzących działalność gospodarczą na terenie gminy. Nie sposób jest również uznać, aby uchwała rady gminy o przeprowadzeniu referendum mogła naruszać interes prawny, w rozumieniu art. 101 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym. Naruszenie interesu prawnego polega bowiem na istnieniu bezpośredniego związku pomiędzy zaskarżoną uchwałą a własną, indywidualną i prawnie gwarantowaną sytuacją. Taki związek musiałby nadto istnieć w chwili wprowadzenia w życie danego aktu i powodować następstwo w postaci ograniczenia lub pozbawienia osoby skarżącej konkretnych uprawnień. Naruszenie interesu prawnego powinno być przy tym realne, a więc nieprzewidywalne w przyszłości, lecz rzeczywiście i aktualnie istniejące. Stwierdzić należy, że z uwagi na charakter zaskarżonej uchwały nie jest możliwe wykazanie, że taka pozytywna uchwała w sprawie przeprowadzenia referendum narusza interes prawny lub uprawnienie, o którym mowa w art. 101 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym. Zaskarżona uchwala dotyczy bowiem kwestii przeprowadzenia referendum, w którym mieszkańcy wspólnoty samorządowej ocenią działania organu administracji publicznej. Ocena ta jest elementem funkcjonowania demokracji lokalnej i dotyczy działania organu administracji publicznej, nie ma natomiast bezpośredniego i realnego wpływu na prawa i obowiązki osoby pełniącej funkcję organu wykonawczego gminy, jako mieszkańca danej wspólnoty. Wobec tego należy uznać, że na uchwałę organu stanowiącego gminy w sprawie przeprowadzenia referendum na wniosek mieszkańców nie przysługuje skarga indywidualna, o której mowa w art. 101 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym. Wniesiona w niniejszej sprawie skarga była zatem niedopuszczalna i podlegała odrzuceniu.” – czytamy w uzasadnieniu postanowienia oddalającego skargę kasacyjną burmistrza.

SPIS TREŚCI

Wydawca: SKIBNIEWSKI MEDIA, Warszawa