Wójt nabywa prawo do emerytury
PODSTAWA PRAWNA - SAS 6 / 2015
OPIS SYTUACJI
Jestem wójtem i uzyskam prawo do emerytury w lutym 2016 roku. Posiadam umowę o pracę w urzędzie gminy od 1981 roku i jestem urlopowany na czas pełnienia funkcji wójta.
PYTANIE WÓJTA GMINY
Czy mogę pobrać świadectwo pracy w lutym i ubiegać się o emeryturę i dalej pracować jako wójt na podstawie zaświadczenia z wyborów w listopadzie 2015 roku?
ODPOWIEDŹ PRAWNIKA
Pracownik nabywa prawo do emerytury z chwilą spełnienia wszystkich warunków wymaganych w ustawie z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych niezbędnych do jej nabycia. Pracownik nie musi rozwiązać wiążącego go stosunku pracy, aby nabyć prawo do emerytury, musi jednak liczyć się z możliwością jej zawieszenia lub zmniejszenia.
Przepis art. 43 ust. 1 ustawy z 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych (zwanej dalej u.p.s.) stanowi, że w sprawach nieuregulowanych w ustawie stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu pracy.
Zgodnie z art. 73 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy, nawiązanie stosunku pracy następuje na podstawie wyboru, jeżeli z wyboru wynika obowiązek wykonywania pracy w charakterze pracownika. Specyficzną cechą stosunku pracy nawiązanego na podstawie wyboru jest osłabiona ochrona trwałości tego stosunku. Stosunek pracy z wyboru rozwiązuje się bowiem z wygaśnięciem mandatu i nie mają do niego zastosowania przepisy k.p. dotyczące rozwiązywania umów o pracę. Stosunek pracy nawiązany na podstawie wyboru ma podwójny skutek. Po pierwsze, skutkuje powierzeniem określonej funkcji, a po drugie, prowadzi do nawiązania stosunku pracy (B. Wagner, M. Wandzel, Kodeks pracy 2009, Komentarz, wyd. V, ODiDK, s. 394).
Przepisy u.p.s., nie zawierają również przepisów szczególnych dotyczących uprawnień emerytalnych pracowników samorządowych. Wyjątek stanowią zawarte w przepisach przejściowych (art. 54 i 55 u.p.s.) uregulowania dotyczące wcześniejszego rozwiązania stosunku pracy przez nabycie prawa do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy przez pracowników zatrudnionych na podstawie mianowania.
Pracownicy samorządowi, w tym zatrudnieni na podstawie wyboru, podlegają więc przepisom ogólnym zawartym w ustawie z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (zwanej dalej u.e.r.f.u.s.). Ustawa ta dla ustalenia prawa do emerytury posługuje się kryterium wieku oraz stażu pracy. Ze względu na wymienione kryteria możemy wyróżnić trzy kategorie osób uprawnionych do otrzymania świadczenia:
- osoby urodzone po 31 grudnia 1948 r.,
- osoby urodzone przed 1 stycznia 1949 r.,
- osoby urodzone po 31 grudnia 1948 r., ale przed 1 stycznia 1969 r. (przepisy szczególne).
Przepisy u.e.r.f.u.s. przewidują odrębne wymagania wiekowe oraz składkowe dla osób urodzonych w wymienionych wyżej przedziałach czasowych, poprzez odpowiednie postanowienia w art. 24-50. Pracownik nabywa prawo do emerytury z chwilą spełnienia wszystkich warunków wymaganych u.e.r.f.u.s. niezbędnych do jej nabycia. Pracownik nie musi rozwiązać wiążącego go stosunku pracy, aby nabyć prawo do emerytury, musi jednak liczyć się z możliwością jej zawieszenia lub zmniejszenia.
Zmiany w u.e.r.f.u.s. wprowadziła ustawa z dnia 8 stycznia 2009 r. ustawa z 21 listopada 2008 r. o emeryturach kapitałowych, poprzez wykreślenie ust. 2a w art. 103 w ustawie o emeryturach i rentach z FUS. Spowodowało to zmianę polegającą na zlikwidowaniu obowiązku rozwiązania stosunku pracy przez pracownika przechodzącego na emeryturę.
ZMNIEJSZENIE EMERYTURY
Na zmniejszenie wysokości emerytury wpływa bezpośrednio wysokość dochodu uzyskiwanego przez pracownika. W sytuacji osiągnięcia przez pracownika przychodu przekraczającego 70 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za kwartał kalendarzowy (ostatnio ogłoszonego przez prezesa Głównego Urzędu Statystycznego), nie wyższego jednak niż 130 proc. tej kwoty, świadczenie ulega zmniejszeniu o kwotę przekroczenia. Wysokość zmniejszenia uzależniona jest więc od kwoty uzyskiwanego przychodu. W przypadku natomiast osiągania przez pracownika przychodu w kwocie wyższej niż 130 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za kwartał kalendarzowy, ostatnio ogłoszonego przez prezesa Głównego Urzędu Statystycznego, prawo do emerytury ulega zawieszeniu.
Kwoty przychodu odpowiadających 70 proc. i 130 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia ogłoszonego za III kwartał 2014 r. stosowanych przy zawieszaniu albo zmniejszaniu emerytur i rent zostały ogłoszone przez Prezesa ZUS komunikatem z dnia 20 lutego 2015 r. Nie dotyczy to jednak tych osób, których emerytura została zawieszona w związku z kontynuowaniem zatrudnienia w ramach stosunku pracy, podjętego przed jej nabyciem.
ZAWIESZENIE EMERYTURY
Zgodnie bowiem z art. 103a u.e.r.f.u.s., prawo do emerytury ulega zawieszeniu bez względu na wysokość przychodu uzyskiwanego przez emeryta z tytułu zatrudnienia kontynuowanego bez uprzedniego rozwiązania stosunku pracy z pracodawcą, na rzecz którego wykonywał je bezpośrednio przed dniem nabycia prawa do emerytury, ustalonym w decyzji organu rentowego.
Sąd Apelacyjny w Białymstoku w wyroku z dnia 21 maja 2014 r., sygn. akt III Aua 1994/13 (Lex nr 1473676 ) stwierdził, że skutki niekonstytucyjności art. 28 ustawy z dnia 16 grudnia 2010 r. o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 257, poz. 1726) są takie, iż z chwilą ogłoszenia sentencji wyroku Trybunału Konstytucyjnego w Dzienniku Ustaw utracił on moc w zakresie, w jakim przewiduje stosowanie art. 103a u.e.r.f.u.s. do osób, które nabyły prawo do emerytury przed dniem 1 stycznia 2011 r., bez konieczności rozwiązania stosunku pracy.
Oznacza to, że obowiązek rozwiązania stosunku pracy z dotychczasowym pracodawcą – jako warunek realizacji nabytego prawa do emerytury - nie będzie miał zastosowania do osób, które nabyły to prawo w okresie od dnia 8 stycznia 2009 r. do dnia 31 grudnia 2010 r. Natomiast przepis ten pozostaje nadal w obrocie prawnym i znajduje zastosowanie do osób, które nabyły prawo do emerytury w momencie jego wejścia w życie i później, tj. od dnia 1 stycznia 2011 r. lub przed dniem 8 stycznia 2009 r.
Sławomir Pyźlak
PODSTAWA PRAWNA
– Ustawa z dnia 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych (Dz.U. z 2014 r., poz. 1202 z późn. zm.)
– Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz.U. z 2014 r., poz. 1502 z późn. zm.)
– Ustawa z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U z 2013, poz. 1440 z późn. zm.)
– Ustawa z dnia 8 stycznia 2009 r. ustawa z 21 listopada 2008 r. o emeryturach kapitałowych (Dz.U. Nr 228, poz. 1507)
– Ustawa z dnia 16 grudnia 2010 r. o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 257, poz. 1726)
