Kapitał lokalny czynnikiem wspierającym wzrost regionalny
AKTUALNOŚCI / KOMENTARZE - SAS 2 / 2016
Obecne kadencje samorządów, a także parlamentu i rządu w zakresie rozwoju lokalnego i regionalnego przebiegać będą w atmosferze planowanego wzrostu opartego na polityce rozwoju, współfinansowanej w dużej części z funduszy europejskich.
Dobiegają końca procesy ostatecznego rozliczenia projektów z udziałem środków europejskich z perspektywy 2007-2013 i zaczyna się długo oczekiwana implementacja polityki rozwoju, wspartej środkami z perspektywy 2014-2020. Powszechnie panuje świadomość, że jest to ostatnia perspektywa z tak dużą demarkacją środków europejskich, wspierających rozwój Polski w oparciu o europejską politykę zrównoważonego rozwoju.
PÓŹNIEJ MA BYĆ INACZEJ
To inaczej nie będzie oznaczać całkowitego odcięcia polskich samorządów od środków unijnych. Będzie raczej oznaczać kształtowanie polityki rozwoju w oparciu przede wszystkim o zasoby własne, które tylko wspierane, w wybranych segmentach gospodarki, będą środkami unijnymi. W takim kierunku zdążają teraz prace nad przyszłą unijną polityką zrównoważonego rozwoju. Na szczeblu krajowym daje się zauważyć i dyskusję w tym zakresie, ale także oczekiwanie na wypracowanie mechanizmów oraz kierunków inżynierii finansowej na obsługę rozwoju lokalnego i regionalnego. Stąd też strona samorządowa oczekuje, że obecna władza stworzy podwaliny prawne i instytucjonalne zasad krajowej polityki rozwoju po roku 2020. Sama świadomość, że środków wsparcia może być mało, nie jest twórcza. Potrzeba nie tylko nowego spojrzenia, ale przede wszystkim nowych instrumentów. Dzisiaj ich nie dostrzegamy, bo dostępne źródła są w miarę łatwo dostępne. Są także określone kryteria dostępu. Zapewne część polityki rozwojowej znajdzie wsparcie w ramach programów krajowych. Ale rozwój lokalny może być pozostawiony samemu sobie. Jak pokazują doświadczenia globalnego kryzysu z lat 2007-2008, finansowanie oparte o ponadnarodowe instytucje finansowe jest obarczone dużym ryzykiem. Instytucje te potrafią bardzo szybko zrewidować swoją politykę, likwidując lub ograniczając podaż pieniądza. Globalne problemy decydują o tym, że lokalne małe przedsiębiorstwa, a także mniej zasobne samorządy, mogą nie mieć dostępu do kapitału.
Poprawa atrakcyjności inwestycyjnej gmin, jak również jakości życia ich mieszkańców, jest determinowana przez inwestycje, które służą zwiększaniu atrakcyjności gospodarczej oraz podnoszą jakość infrastruktury, a tym samym jakość życia. Aby efektywnie formułować potrzeby inwestycyjne, jak również odpowiedzialnie tworzyć politykę rozwojową, konieczna jest identyfikacja głównych podmiotów, które na terenie gmin uczestniczą w obiegu pieniądza. Wiedza o kanałach przepływu środków, źródłach zasilania gmin w finansowanie, a także kierunków wypływu kapitału, powinna być bazą do prowadzenia i kształtowania polityki na szczeblu lokalnym. Wiedza o głównych centrach obrotu gospodarczego oraz kierunkach ich rozwoju jest konieczna, aby budować właściwą politykę rozwoju lokalnego przez samorządy, w oparciu o partnerów gospodarczych i społecznych. Rozwijanie lokalnych instytucji pożyczkowych, bankowych, funduszy inwestycyjnych powinno być postrzegane jako szansa na zbudowanie struktur, które pozwolą wykorzystać zasoby finansowe mieszkańców gminy i przedsiębiorców. Te zasoby mają służyć przede wszystkim inwestycjom rozwojowym. Konieczne jest zbudowanie możliwości nie tylko udzielania pożyczek i kredytów, ale również poręczeń, także innych niż kredyty bankowe. Podjęcie próby oszacowania lokalnych zasobów, które mogą być zainwestowane w lokalne przedsięwzięcia pozwoli uświadomić, jakie miejscowe aktywa są potencjalnie dostępne do budowy atrakcyjności gmin.
Zatem potrzebne jest wsparcie legislacyjne, na podstawie którego będzie można budować świadomość i aktywność samorządów, przedsiębiorców i obywateli, nakierowaną na identyfikację lokalnych zasobów i aktywów oraz budowanie w oparciu o nie inicjatyw wspierających zrównoważony rozwój.
Leszek Świętalski
Sekretarz Generalny ZGW RP
