Zaświadczenia wydawane przez ZUS
ZAMÓWIENIA PUBLICZNE - SAS 10/2011
Czy zaświadczenie wydane przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych na rzecz wykonawcy ubiegającego się o udzielenie zamówienia publicznego, jest równoważne zaświadczeniu o niezaleganiu w opłacaniu składek na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne w świetle przepisów ustawy Prawo zamówień publicznych?
Art. 26 ust. 2a ustawy Prawo zamówień publicznych (zwanej dalej p.z.p.) określa zakres obowiązków wykonawców ubiegających się o udzielenie zamówienia publicznego, wskazując, że „wykonawca na żądanie zamawiającego i w zakresie przez niego wskazanym jest zobowiązany wykazać odpowiednio, nie później niż na dzień składania wniosków o dopuszczenie do udziału w postępowaniu lub składania ofert, spełnianie warunków, o których mowa w art. 22 ust. 1, i brak podstaw do wykluczenia z powodu niespełniania warunków, o których mowa w art. 24 ust. 1.”
Zgodnie zaś z art. 24 ust. 1 pkt 3 ustawy Prawo zamówień publicznych z postępowania o udzielenie zamówienia wyklucza się „wykonawców, którzy zalegają z uiszczeniem podatków, opłat lub składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, z wyjątkiem przypadków gdy uzyskali oni przewidziane prawem zwolnienie, odroczenie, rozłożenie na raty zaległych płatności lub wstrzymanie w całości wykonania decyzji właściwego organu”.
Najczęściej spotykanym sposobem wykazania przez wykonawców, iż nie zalegają oni ze składkami na ubezpieczenie społeczne, jest przedstawienie zamawiającemu wystawionego przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych (zwanego dalej ZUS) zaświadczenia o niezaleganiu w opłacaniu składek.
Wątpliwości może natomiast budzić sytuacja, w której wykonawca ubiegający się o udzielenie zamówienia publicznego nie zatrudnia pracowników. Wówczas uzyskanie zaświadczenia ZUS o niezaleganiu w opłacaniu składek nie jest możliwe. W takiej sytuacji ZUS wydaje zaświadczenie stwierdzające, że wykonawca „nie figuruje w Rejestrze Płatników Składek KSI ZUS”. Konieczne jest zatem ustalenie, czy oba ze wskazanych zaświadczeń są sobie równoważne w świetle przepisów p.z.p. i czy wykonawca może być pewien, że składając zaświadczenie o niefigurowaniu w Rejestrze Płatników Składek ZUS zamiast zaświadczenia o niezaleganiu w opłatach nie zostanie wykluczony z postępowania o udzielenie zamówienia publicznego.
Rozwijając wyjaśnienia należy dodać, że tak art. 24 ust. 1 pkt 3 p.z.p., jak i § 2 ust. 1 pkt 4 Rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów w sprawie rodzajów dokumentów, jakich może żądać zamawiający od wykonawcy, oraz form, w jakich te dokumenty mogą być składane (zwanego dalej Rozporządzeniem) nie nazywają wymaganego zaświadczenia (z nazwy, z oznaczenia symbolem itp.), ale jedynie określają znaczenie zawartej w nim informacji. I tak, w celu wykazania braku podstaw do wykluczenia z postępowania o udzielenie zamówienia wykonawcy w okolicznościach, o których mowa w art. 24 ust. 1 p.z.p., zamawiający może żądać „aktualnego zaświadczenia właściwego oddziału ZUS lub Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego potwierdzającego, że wykonawca nie zalega z opłacaniem składek na ubezpieczenia zdrowotne i społeczne (…)”.
Tak postawione żądanie w Specyfikacji Istotnych Warunków Zamówienia nie oznacza jednak żądania złożenia zamawiającemu konkretnego dokumentu. Także przepisy ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych nie określają zamkniętego katalogu konkretnych dokumentów „potwierdzających, że wykonawca nie zalega z opłacaniem składek na ubezpieczenia zdrowotne i społeczne”.
W obowiązującym w Polsce systemie prawnym zaświadczenie stwierdzające, że jakiś wykonawca nie figuruje w Rejestrze Płatników Składek KSI ZUS, oznacza potwierdzenie ww. okoliczności „że wykonawca nie zalega z opłacaniem składek na ubezpieczenia zdrowotne i społeczne”.
W drodze analogii można wskazać na podobny przypadek na przykładzie wykazywania przez wykonawców przesłanki niekaralności i złożenia informacji z Krajowego Rejestru Karnego.
Po pierwsze: według Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie udzielania informacji o osobach oraz o podmiotach zbiorowych na podstawie danych zgromadzonych w Krajowym Rejestrze Karnym (zwanego dalej KRK) możliwe jest przedkładanie co najmniej dwóch rodzajów informacji wykazujących spełnienie przesłanki niekaralności, choć zdecydowana większość wykonawców przedkłada wzór formularza o udzielenie informacji o osobie, stanowiący załącznik nr 2 do ww. Wskazuje na to także opinia Urzędu Zamówień Publicznych pt.: „Wykluczenie z postępowania o udzielenie zamówienia publicznego wykonawców na podstawie art. 24 ust. 1 pkt 4-8 ustawy PZP z tytułu prawomocnego skazania za przestępstwo przeciwko środowisku”1.
Po drugie zaświadczenie składane w celu wykazania przez wykonawców przesłanki niekaralności i złożenia informacji z KRK także potwierdzają tę samą okoliczność, i to za pomocą tego samego zwrotu, jak w zaświadczeniu ZUS o niefigurowaniu w Rejestrze Płatników Składek KSI ZUS, tj. zwrotu „nie figuruje” (a nie np. „nie był karany”).
Przedstawione zagadnienie było przedmiotem analizy Krajowej Izby Odwoławczej przy Urzędzie Zamówień Publicznych. W wyroku Krajowej Izby Odwoławczej z dnia 25 marca 2010 r. o sygn. KIO/UZP 250/10, gdzie stwierdzono m.in. że:
„1. Niezależnie od oceny, czy wykonawca ubiegający się o udzielenie zamówienia publicznego jest zobowiązany do odprowadzania odrębnych składek na ubezpieczenia zdrowotne, Izba nie jest uprawniona do kwestionowania stanowiska wyrażonego w dokumencie urzędowym, wystawionym przez właściwy organ, który stwierdził, że ubiegający się o udzielenie zamówienia nie figuruje w Komputerowym Systemie Informatycznym ZUS jako płatnik składek.”
„Autobusowe Konsorcjum do złożonej przez siebie oferty załączyło zaświadczenie ZUS z dnia 15 września 2009 r., że Autobusowe Konsorcjum Sp. j. na dzień 14 września 2009 r. nie figuruje w Kompleksowym Systemie Informatycznym ZUS jako płatnik składek ZUS. (…)”
„W ocenie składu orzekającego Izby powyższe dokumenty są wystarczające dla potwierdzenia, że Autobusowe Konsorcjum nie podlega wykluczeniu z udziału w postępowaniu z powodu zaległości z publicznoprawnymi opłatami z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne. Na potwierdzenie tej okoliczności należało bowiem zgodnie z przepisami rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 19 maja 2006 r. w sprawie rodzajów dokumentów, jakich może żądać zamawiający od wykonawcy, oraz form, w jakich dokumenty te mogą być składane (Dz. U. Nr 87, poz. 605 ze zm.) – przedłożyć aktualne zaświadczenie z właściwego organu jakim jest Zakład Ubezpieczeń Społecznych o niezaleganiu z opłacaniem składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne. Przedłożone zaświadczenie dotyczy wykonawcy ubiegającego się o zamówienie (spółka jawna), jest aktualne (3 miesiące przed terminem składania ofert), wydane zostało przez właściwy organ (Zakład Ubezpieczeń Społecznych) i potwierdza okoliczność niezalegania z płatnościami w składkach na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne. Niezależnie od oceny, czy spółka jawna ubiegająca się o udzielenie zamówienia publicznego jest zobowiązana do odprowadzania odrębnych składek na ubezpieczenia zdrowotne, skład orzekający Izby, podobnie jak Zamawiający, uznał, że nie jest uprawniony do kwestionowania stanowiska wyrażonego w dokumencie urzędowym, wystawionym przez właściwy organ, który stwierdził, że ubiegająca się o udzielenie zamówienia publicznego spółka jawna nie figuruje w Komputerowym Systemie Informatycznym ZUS jako płatnik składek. Powyższe wskazuje na to, że wskazana firma nie jest zarejestrowana tam jako płatnik, tym samym też nie może być zarejestrowana jako dłużnik wobec Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w zakresie opłacania składek na ubezpieczenia zdrowotne.”
Michał Pęczkowski
Podstawa prawna:
– Ustawa z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych (t.j. Dz.U.2010 Nr 113, poz. 759);
– Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 30 grudnia 2009 r. w sprawie rodzajów dokumentów, jakich może żądać zamawiający od wykonawcy, oraz form, w jakich dokumenty mogą być składane (Dz.U.2009 Nr 226, poz. 1817);
– Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 7 listopada 2003 r. w sprawie udzielania informacji o osobach oraz o podmiotach zbiorowych na podstawie danych zgromadzonych w Krajowym Rejestrze Karnym (Dz.U.2003 Nr 198, poz. 1930).
