Jak przebiega sesja absolutoryjna w nowej kadencji samorządowej?
DODATEK BIULETYN SAMORZĄDOWCA / ANALIZY SAMORZĄDOWE - SAS 3 / 2019
Raport o stanie gminy, stanowiący podsumowanie działalności wójta w roku poprzednim, przekazywany radzie gminy w terminie do końca maja, musi zostać rozpatrzony na sesji absolutoryjnej. W tym zakresie przepis art. 28aa ust. 4 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz.U. z 2019 r. poz. 506) [dalej: u.s.g.] wyraźnie bowiem stanowi, że rada gminy rozpatruje raport podczas sesji, na której podejmowana jest uchwała rady gminy w sprawie udzielenia lub nieudzielenia absolutorium wójtowi. Dodatkowo ustawodawca w tym przepisie postanowił, że raport rozpatrywany jest w pierwszej kolejności, a nad przedstawionym raportem o stanie gminy przeprowadza się debatę. Tym samym rozpatrzenie raportu musi nastąpić w terminie do dnia 30 czerwca [stosownie do art. 271 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych; (Dz.U. z 2017 r. poz. 2077 z późn. zm.; dalej: „u.f.p.”)].
Powyższe oznacza konieczność prawidłowego przygotowania sesji absolutoryjnej, biorąc zwłaszcza pod uwagę fakt, że będzie ona musiała uwzględniać dodatkowy element – względem lat ubiegłych – w postaci konieczności przeprowadzenia procedury rozpatrywania raportu o stanie gminy. Nieuwzględnienie procedury rozpatrzenia raportu podczas sesji absolutoryjnej nie tylko będzie rażącym naruszeniem prawa, ale także spowoduje, że wójt nie otrzyma wotum zaufania – przepis art. 28 aa ust. 9 u.s.g. wyraźnie bowiem stanowi, że niepodjęcie uchwały o udzieleniu wójtowi wotum zaufania jest równoznaczne z podjęciem uchwały o nieudzieleniu wójtowi wotum zaufania (zob. więcej: M. Bokiej-Karciarz, M. Karciarz, Debata nad raportem [w:] Raport o stanie gminy, powiatu, województwa, Warszawa 2019).
INNE PUNKTY OBRAD
To, że ustawodawca postanowił, że rozpatrzenie raportu i udzielenie absolutorium mają się odbyć na tej samej sesji w terminie do 30 czerwca, nie oznacza, że w porządku obrad takiej sesji nie mogą znaleźć się inne, dodatkowe kwestie do rozpatrzenia. Dodatkowo, podczas samej sesji brak jest przeszkód, aby zastosowanie znalazł przepis art. 20 ust. 1 a u.s.g. który stanowi, że rada gminy może wprowadzić zmiany w porządku obrad bezwzględną większością głosów ustawowego składu rady. Tym samym dopuszczalne byłoby wprowadzenie nowego punktu do porządku obrad, usunięcie jakiegoś punktu z porządku obrad albo zmiana kolejności rozpatrywania poszczególnych punktów porządku obrad. Niedopuszczalne byłoby jedynie wykreślanie w tym trybie z porządku obrad punktów dotyczących procedury rozpatrywania raportu o stanie gminy albo procedury absolutoryjnej, czy też zamiana kolejności rozpatrywania raportu i procedury absolutoryjnej. Jedynym wyjątkiem w tym zakresie mogłoby być wyłącznie wykreślenie w trybie art. 20 ust. 1a u.s.g. z porządku obrad zarówno wszystkich punktów dotyczących procedury rozpatrzenia raportu o stanie gminy, jak i wszystkich punktów dotyczących procedury absolutoryjnej. Ich wykreślenie będzie powodować jednak w dalszym ciągu konieczność ich rozpatrzenia na innej sesji w terminie do końca czerwca.
KRÓTKI TERMIN
Warto przy tym również zwrócić uwagę na fakt, że w związku z tym, iż raport powinien zostać sporządzony i przekazany radzie gminy do 31 maja, w praktyce rada ta może mieć niecały miesiąc, by przygotować sesję absolutoryjną (zakładając, że wójt przedłoży raport w ostatniej chwili, czego nie należy wykluczać w świetle takiej możliwości, znajdującej oparcie w przepisach ustawy o samorządzie gminnym). Przewodniczący rady gminy powinien zachować przy tym szczególną ostrożność przy wyznaczaniu terminu tej sesji. Wskazane jest zaplanowanie jej z odpowiednim wyprzedzeniem tak, aby uchwała w przedmiocie absolutorium została podjęta w ustawowym terminie (do końca czerwca). Przewodniczący musi przede wszystkim uwzględnić złożoność i charakter zagadnień procedowanych podczas sesji oraz konieczność przeprowadzenia debaty nad raportem. Z uwagi na dyskutowaną materię wydaje się, że w praktyce sesje te nierzadko (jeśli nawet nie w każdym przypadku) będą trwały dłużej niż zwykle (dłużej niż w poprzednich latach). Nie można przy tym wykluczyć sytuacji, w której sesja będzie trwała nawet dwa dni. Działanie takie jest bowiem jak najbardziej dopuszczalne.
Podkreślenia wymaga również to, że w związku z tym, że raport jest rozpatrywany w pierwszej kolejności, przejście do procedury absolutoryjnej nie będzie możliwe bez wyczerpania wszystkich punktów porządku obrad, związanych z procedurą rozpatrzenia tego raportu. Pod pojęciem rozpatrzenia raportu należy przy tym rozumieć nie tylko przedstawienie raportu i przeprowadzenie debaty nad jego treścią, lecz także wszystkie pozostałe elementy tej procedury, a więc również głosowanie w sprawie udzielenia wotum zaufania. Tym samym niedopuszczalne jest przeprowadzenie głosowania nad udzieleniem wotum zaufania wójtowi na końcu danej sesji, podczas wspólnego bloku głosowań razem z głosowaniem nad uchwałą w sprawie udzielenia absolutorium.
ELEMENTY SESJI, NA KTÓREJ ROZPATRYWANY JEST RAPORT O STANIE GMINY
Mając powyższe na uwadze uznać należy, że obligatoryjnymi elementami sesji, na której rozpatrywany jest raport o stanie gminy oraz podejmowana jest uchwała w sprawie absolutorium, są:
- otwarcie sesji;
- przedstawienie raportu o stanie gminy;
- debata nad raportem o stanie gminy;
- głosowanie w sprawie udzielenia wójtowi wotum zaufania;
- przedstawienie sprawozdania z wykonania budżetu gminy;
- przedstawienie opinii regionalnej izby obrachunkowej o sprawozdaniu z wykonania budżetu gminy;
- przedstawienie sprawozdania finansowego gminy;
- przedstawienie sprawozdania biegłego rewidenta z badania rocznego sprawozdania finansowego gminy – w przypadku gmin powyżej 150 tysięcy mieszkańców;
- przedstawienie informacji o stanie mienia komunalnego gminy;
- przedstawienie opinii komisji rewizyjnej w sprawie wykonania budżetu gminy;
- przedstawienie wniosku komisji rewizyjnej w sprawie absolutorium dla wójta;
- przedstawienie opinii regionalnej izby obrachunkowej w sprawie wniosku komisji rewizyjnej w sprawie absolutorium dla wójta;
- głosowanie nad uchwałą w sprawie absolutorium dla wójta;
- zamknięcie sesji.
Dodatkowymi elementami, które głównie będą wynikać z konkretnych rozwiązań statutowych danej gminy, mogą być następujące punkty porządku obrad absolutoryjnej sesji rady gminy:
komunikaty;
- oświadczenia;
- informacja o działalności wójta w okresie międzysesyjnym;
- interpelacje i zapytania;
- wolne głosy i wnioski.
GŁOS MIESZKAŃCÓW
Na zakończenie warto również przypomnieć, że podczas debaty nad raportem o stanie gminy głos mogą zabrać również mieszkańcy tej gminy. Tym samym warto rozważyć, czy także w zawiadomieniu przewodniczącego rady gminy o zwołaniu sesji absolutoryjnej nie zawrzeć informacji o trybie zgłaszania się mieszkańców, chcących czynnie uczestniczyć w tej sesji (zabierając podczas jej trwania – w debacie nad raportem – głos), który ustawodawca uregulował przepisem art. 28aa ust. 7 i 8 u.s.g.
Mateusz Karciarz
prawnik w Kancelarii Radców Prawnych
Zygmunt Jerzmanowski i Wspólnicy sp. k. w Poznaniu