Wypłacenie kosztów zastępstwa procesowego
FUNKCJONOWANIE SAMORZĄDU - SAS 7/2012
PYTANIE SEKRETARZA:
Kancelaria prawnicza prowadzi obsługę prawną gminy, w tym zastępstwo procesowe. Z zawartej umowy wynika, że kancelarii przysługuje wynagrodzenie miesięczne oraz wyegzekwowane koszty zastępstwa procesowego i egzekucyjnego zasądzone orzeczeniem sądu. Gmina wygrała proces o zapłatę w 54 %, Sąd orzekł do zapłaty na rzecz gminy kwotę 599,72 zł, koszty zastępstwa wyniosły 2 400,00 zł. Czy gmina winna wypłacić kancelarii 54 % z kwoty 2 400,00 zł, czy też po wyegzekwowaniu 599,72 zł?
Gmina poniosła również koszty od pozwu w kwocie 784,00 zł, czy w otrzymanej od pozwanych kwocie 599,72 zł mieści się również częściowy zwrot kosztów procesu (czyli 54 % dla gminy)?
ODPOWIEDŹ PRAWNIKA:
Brak jest podstaw do wypłacenia kosztów zastępstwa procesowego proporcjonalnie do stopnia wygrania sprawy (54 % kwoty 2 400 zł), gdyż umowa gminy z pełnomocnikiem takiego rozliczenia nie przewiduje.
Zgodnie z treścią art. 98 § 1 Kodeksu Postępowania Cywilnego (zwanego dalej k.p.c.) strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej ochrony.
Komentowany przepis ustanawia zasadę odpowiedzialności strony za wynik procesu. W praktyce często zdarza się, że powództwo uwzględniane jest jedynie w połowie lub tylko w niewielkiej części. Zgodnie z art. 100 zd. 1 k.p.c. w razie tylko częściowego uwzględnienia żądań koszty będą wzajemnie zniesione lub stosunkowo rozdzielone. Zasada wzajemnego zniesienia kosztów procesu polega na tym, że każda ze stron ponosi własne dotychczasowe koszty procesu, a między stronami nie dochodzi do żadnych rozliczeń z tego tytułu. Do wzajemnego zniesienia kosztów procesu może dojść jedynie wtedy, gdy strony w jednakowym lub zbliżonym stopniu przegrały sprawę oraz poniosły koszty w tej samej lub zbliżonej wysokości. Sytuacje takie mają miejsce stosunkowo rzadko. Należy bowiem pamiętać, że obowiązek uiszczenia opłaty sądowej od pozwu obciąża stronę powodową. Ponadto strona powodowa zobowiązana jest do wykazania swoich racji, co może wiązać się z koniecznością poniesienia dodatkowych kosztów (np. w postaci zaliczki na opinię sporządzaną przez biegłego sądowego). Jeżeli natomiast strony przegrały proces w jednakowym bądź zbliżonym stopniu, ale poniosły koszty postępowania w różnej wysokości, wówczas zastosowanie znajduje zasada wzajemnego rozdzielenia kosztów procesu. Sytuacja taka miała miejsce w stanie faktycznym przedstawionym przez pytającą. Istota zasady wzajemnego rozdzielenia kosztów procesu polega na tym, że każda ze stron ponosi koszty w takim stopniu, w jakim przegrała sprawę. Po rozliczeniu kosztów według tej zasady sąd zasądza kwotę, która wynika z rozliczenia, od jednej strony na rzecz drugiej, wskazując w uzasadnieniu orzeczenia, że podstawą rozstrzygnięcia o kosztach jest art. 100 k.p.c. (np. „zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę X zł tytułem zwrotu kosztów procesu”).
STOSUNKOWE ROZLICZENIE KOSZTÓW
Podstawą rozliczenia jest ustalenie wartości przedmiotu sporu. W przypadkach dochodzenia zapłaty określonej kwoty wartością przedmiotu sporu jest wysokość dochodzonej należności (art. 19 § 1 k.p.c.). Następnie konieczne jest określenie, w jakim stopniu obie strony przegrały sprawę, co następuje przez ustalenie, jaki procent kwoty dochodzonej pozwem stanowi kwota zasądzona przez sąd (np. jeżeli powód żądał w pozwie zapłaty kwoty 52 000 zł, a sąd zasądził na rzecz powoda 35 000 zł, to kwota 35 000 zł stanowi 67 %. kwoty 52 000 zł, a zatem powód przegrał sprawę w 33 %.). Jeżeli zatem gmina wygrała proces o zapłatę w 54%, to jednocześnie przegrała go w 46 proc. (u pozwanego stosunek ten jest dokładnie odwrotny). Następnym krokiem w kierunku dokonania rozliczenia jest obliczenie sumy kosztów poniesionych przez obie strony. Do kosztów tych zalicza się zarówno koszty sądowe, jak i wynagrodzenie pełnomocników stron. Ostateczne rozliczenie następuje poprzez iloczyn kwoty wszystkich kosztów poniesionych przez obie strony w procesie oraz stopnia przegrania sprawy przez każde z nich. Odnosząc powyższe do przedstawionego stanu faktycznego należy uznać, że gmina jest zobowiązana pokryć koszty procesu w 46 %, a pozwany w 54 %.
Na podstawie tak dokonanego rozliczenia sąd doszedł do wniosku, że pozwany powinien zwrócić gminie kwotę 599,72 zł. Rozliczenie to jest ostateczne, a zatem zawiera również częściowy zwrot kosztów procesu od pozwanego na rzecz gminy. Odnosząc się do kwestii wynagrodzenia pełnomocnika należy przyjąć, iż brak jest podstaw do wypłacenia kosztów zastępstwa procesowego proporcjonalnie do stopnia wygrania sprawy (54 %. kwoty 2 400 zł), gdyż umowa gminy z pełnomocnikiem takiego rozliczenia nie przewiduje. Jeżeli do kosztów procesu sąd doliczył należność z tytułu wynagrodzenia pełnomocnika 2 400 zł, to kwota ta powinna zostać przekazana pełnomocnikowi w całości. Zgodnie z treścią umowy wynagrodzenie to powinno zostać wypłacone z momentem wyegzekwowania kosztów od strony przeciwnej.
Zasada wzajemnego rozdzielenia kosztów procesu polega na tym, że każda ze stron ponosi koszty w takim stopniu, w jakim przegrała sprawę. Po rozliczeniu kosztów według tej zasady sąd zasądza kwotę, która wynika z rozliczenia, od jednej strony na rzecz drugiej, wskazując w uzasadnieniu orzeczenia, że podstawą rozstrzygnięcia o kosztach jest art. 100 k.p.c.
Michał Pęczkowski
Podstawa prawna:
– Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks Postępowania Cywilnego (Dz.U.1964 Nr 43, poz. 296 ze zm.)
