Wybrane praktyczne problemy związane z funkcjonowaniem programu pomocy dla rolników i producentów rolnych – cz. II
FINANSE SAMORZĄDU - SAS 7/2012
ODPOWIEDŹ 3:
Ustalenie progów pomocy i kryteriów formalnych:
Stosownie do pkt 4 programu pomocy dla rolników i producentów rolnych, których gospodarstwa rolne zostały poszkodowane na skutek wystąpienia w okresie zimowym 2011/2012 ujemnych skutków przezimowania upraw, plantacji i drzew owocowych, łączna kwota pomocy dla jednego gospodarstwa rolnego, w wyłączeniem pomocy, o której mowa w ust. 3.4 (dotyczy ARiMR, nie dotyczy pytającego), nie może przekroczyć – w przypadku szkód spowodowanych w uprawach rolnych, tj. roślinnych uprawianych na gruntach rolnych w celach użytkowych:
- 80% kwoty obniżenia dochodu obliczonego przez wojewodę zgodnie z art. 11 ust. 2 Rozporządzenia Komisji (WE) NR 1857/2006 z dnia 15 grudnia 2006 r. w sprawie stosowania art. 87 i 88 Traktatu w odniesieniu do pomocy państwa dla małych i średnich przedsiębiorstw prowadzących działalność związaną z wytwarzaniem produktów rolnych oraz zmieniające rozporządzenie (WE) nr 70/2001 (Dz.Urz.UE L 358 z 16.12.2006, str. 3);
- 90% kwoty obniżenia dochodu obliczonego przez wojewodę zgodnie z art. 11 ust. 2 Rozporządzenia Komisji (WE) NR 1857/2006 z dnia 15 grudnia 2006 r. w sprawie stosowania art. 87 i 88 Traktatu w odniesieniu do pomocy państwa dla małych i średnich przedsiębiorstw prowadzących działalność4. związaną z wytwarzaniem produktów rolnych oraz zmieniające rozporządzenie (WE) nr 70/2001 (Dz.Urz.UE L 358 z 16.12.2006, str. 3) dla gospodarstw położonych na obszarach górskich i innych obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania (ONW), określonych w przepisach o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich z udziałem Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich lub na obszarach NATURA 200 oraz związanych z wdrażaniem ramowej Dyrektywy Wodnej.
Zatem, w celu ustalenia wysokości łącznej dopuszczalnej kwoty pomocy dla jednego gospodarstwa rolnego, w świetle powyższych zapisów Programu, należy odnieść się do ustaleń dokonanych przez wojewodę w zakresie kwot obniżenia dochodu i ustalić łączny próg pomocy możliwej do udzielenia danemu gospodarstwu rolnemu poprzez odpowiednie pomnożenie przez 80% lub 90%. Natomiast, niezależnie od progu pomocy, organ podatkowy zobowiązany jest do zbadania dopuszczalności udzielenia pomocy na podstawie powyższego Programu. Warunki dopuszczalności zostały określone również w pkt 4 Programu.
Zgodnie z powołanym punktem, o pomoc będą mogli ubiegać się rolnicy i producenci rolni, w których gospodarstwach rolnych szkody spowodowane przez ujemne skutki przezimowania w okresie zimowym 2011/2012, oszacowane przez komisje powoływane przez wojewodów, wyniosą:
- średnio powyżej 30 proc. średniej rocznej produkcji (w stosunku do produkcji z trzech lat poprzedzających rok, w którym wystąpiły szkody albo z trzech lat w okresie pięcioletnim poprzedzającym rok, w którym wystąpiły szkody, z pominięciem roku o wielkości produkcji najwyższej i najniższej),
- powyżej 1050 PLN – w przypadku szkód w plantacjach wieloletnich o okresie użytkowania powyżej 5 lat i drzewach owocowych.
Powyższe warunki stanowią kryterium formalne. Ich niespełnienie przez rolnika lub producenta rolnego rodzi skutek braku nadania dalszego biegu dla wniosku, tj. możliwości dalszego rozpatrywania wniosku w oparciu o przesłanki z art. 67a §1 Ordynacji podatkowej.
Ponadto, co istotne zarówno dla zagadnienia wysokości udzielanej pomocy i jej progów pomocy, jak i dopuszczalności pomocy – w odniesieniu do progów pomocy - zauważyć należy, że łączna kwota pomocy udzielanej w ramach Programu dla jednego gospodarstwa rolnego, w którym powstały szkody spowodowane przez ujemne skutki przezimowania – w przypadku upraw rolnych – zostanie pomniejszona o 50%, jeżeli producent rolny w dniu wystąpienia szkód nie posiadał umowy ubezpieczenia obejmującej ochroną ubezpieczeniową co najmniej 50% powierzchni upraw rolnych, z wyłączeniem łąk i pastwisk lub co najmniej 50% liczby zwierząt gospodarskich od co najmniej jednego z ryzyk: suszy, gradu, deszczu nawalnego, ujemnych skutków przezimowania, przymrozków wiosennych, powodzi, huraganu, pioruna, obsunięcia się ziemi lub lawiny. Taka konstrukcja przepisu (użycie zwrotu „łączna kwota pomocy (…) zostanie pomniejszona”) wskazuje na obligatoryjność, a nie fakultatywność pomniejszenia łącznej kwoty pomocy udzielanej w ramach Programu, w sytuacji niespełnienia przez producenta rolnego wyżej przedstawionego kryterium formalnego ubezpieczenia.
Podsumowując stwierdzić należy, że problematyka udzielania wsparcia na podstawie omawianego Programu w praktyce nasuwać może wiele wątpliwości. Z oczywistych względów brak jest orzecznictwa w tym zakresie. W szczególności problemy i wątpliwości mogą występować w związku z procedurami i warunkami badania dopuszczalności udzielenia wsparcia w oparciu o omawiany program. W tym zakresie, jak się wydaje – przez pewną analogię oczywiście – można się jedynie posiłkować dorobkiem orzecznictwa sądów administracyjnych w zakresie udzielenia pomocy de minimis.
W tym zakresie w orzecznictwie ukształtowały się trzy zasadnicze linie.
- Zgodnie z pierwszą z nich, organ udzielający wsparcia w pierwszej kolejności bada dopuszczalność udzielenia wsparcia, czyli spełnienie kryteriów formalnych. Jeśli kryteria formalne nie są spełnione, organ stwierdza niedopuszczalność udzielenia wsparcia i nie ma obowiązku nadania występowania przesłanek z art. 67a §1 Ordynacji podatkowej.
- W świetle drugiej linii orzecznictwa, organ ma obowiązek w pierwszej kolejności zbadania przesłanek wynikających z art. 67a §1 Ordynacji podatkowej i dopiero wtedy, kiedy dopatrzy się występowania którejkolwiek z nich lub obu łącznie, ma obowiązek zbadania dopuszczalności. Wcześniej jest to bowiem niecelowe, gdyż ulga i tak nie mogłaby być udzielona.
- W myśl zaś trzeciej z koncepcji, organ podatkowy ma obowiązek zbadania zarówno dopuszczalności udzielenia wsparcia, jak i występowania przesłanek z art. 67a §1 Ordynacji podatkowej. Dopiero zbadanie obu kryteriów umożliwia wydanie decyzji zgodnej z prawem.
Wydaje się, że trzecia z opisanych koncepcji winna znaleźć zastosowanie przy udzielaniu wsparcia w oparciu o omawiany Program, tzn. zarówno badanie dopuszczalności udzielenia wsparcia w oparciu o kryteria formalne, jak i kryteria występowania przesłanek z art. 67a §1 Ordynacji podatkowej.
Monika Truksa
