Odprawa pośmiertna
PRAWO PRACY - SAS 7/2012
PYTANIE ZASTĘPCY NACZELNIKA WYDZIAŁU ORGANIZACJI I INFORMACJI
Kto jest uprawniony po śmierci pracownika do odprawy pośmiertnej oraz praw majątkowych po pracowniku (tj. wynagrodzenia, ekwiwalentu za urlop wypoczynkowy, trzynastki), jeśli pracownik pozostawił 22-letnią uczącą się córkę, którą wydziedziczył w drodze testamentu, a jedynym spadkobiercą ustanowił konkubinę?
ODPOWIEDŹ PRAWNIKA:
Jedynym uprawnionym do odprawy pośmiertnej oraz innych praw majątkowych ze stosunku pracy jest ucząca się 22-letnia córka zmarłego pracownika.
Stosownie do treści art. 631 § 1 Kodeksu pracy (dalej kp), z dniem śmierci pracownika stosunek pracy wygasa. Prawa majątkowe ze stosunku pracy przechodzą po śmierci pracownika, w równych częściach, na małżonka oraz inne osoby spełniające warunki wymagane do uzyskania renty rodzinnej w myśl przepisów o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. W razie braku takich osób prawa te wchodzą do spadku (art. 631 § 2 kp).
Kwestia odprawy pośmiertnej została uregulowana w przepisach art. 93 kp. Zgodnie z art. 93 § 1 kp, w razie śmierci pracownika w czasie trwania stosunku pracy lub w czasie pobierania po jego rozwiązaniu zasiłku z tytułu niezdolności do pracy wskutek choroby, rodzinie przysługuje od pracodawcy odprawa pośmiertna.
WYSOKOŚĆ ODPRAWY
Wysokość tej – w myśl art. 93 § 2 kp - odprawy jest uzależniona od okresu zatrudnienia pracownika u danego pracodawcy i wynosi:
– jednomiesięczne wynagrodzenie, jeżeli pracownik był zatrudniony krócej niż 10 lat,
– trzymiesięczne wynagrodzenie, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 10 lat,
– sześciomiesięczne wynagrodzenie, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 15 lat.
KOMU PRZYSŁUGUJE ODPRAWA
Odprawa pośmiertna przysługuje następującym członkom rodziny pracownika:
– małżonkowi,
– innym członkom rodziny spełniającym warunki wymagane do uzyskania renty rodzinnej w myśl przepisów o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.
Odprawę pośmiertną dzieli się w częściach równych pomiędzy wszystkich uprawnionych członków rodziny. Jeśli zaś po zmarłym pracowniku pozostał tylko jeden członek rodziny uprawniony do odprawy pośmiertnej, przysługuje mu odprawa w wysokości połowy odpowiedniej kwoty określonej w art. 93 § 2 kp (art. 93 § 3 - § 6 kp). Odprawa pośmiertna nie przysługuje ww. członkom rodziny, jeżeli pracodawca ubezpieczył pracownika na życie, a odszkodowanie wypłacone przez instytucję ubezpieczeniową nie jest niższe niż odprawa pośmiertna. Jeżeli odszkodowanie jest niższe od odprawy pośmiertnej, pracodawca jest obowiązany wypłacić rodzinie kwotę stanowiącą różnicę między tymi świadczeniami (art. 93 § 7 kp).
Podkreślić należy, że prawo do odprawy pośmiertnej powstaje niezależnie od stażu pracy zmarłego czy przyczyny śmierci. Jedynym warunkiem nabycia przez osoby uprawnione prawa do odprawy jest śmierć pracownika w czasie trwania stosunku pracy lub w czasie pobierania po jego rozwiązaniu zasiłku z tytułu niezdolności do pracy z powodu choroby. Warto też wiedzieć, że w przypadku zatrudnienia zmarłego pracownika u kilku pracodawców odprawa przysługuje od każdego z nich.
RENTA RODZINNA
Prawo do odprawy mają małżonek oraz osoby spełniające warunki do uzyskania renty rodzinnej w myśl przepisów o emeryturach i rentach. Zgodnie z tymi przepisami, do renty rodzinnej uprawnieni są następujący członkowie rodziny:
– dzieci własne, dzieci drugiego małżonka oraz dzieci przysposobione;
– przyjęte na wychowanie i utrzymanie przed osiągnięciem pełnoletności wnuki, rodzeństwo i inne dzieci, w tym również w ramach rodziny zastępczej;
– małżonek (wdowa i wdowiec);
– rodzice (za rodziców w rozumieniu ustawy uważa się również ojczyma i macochę oraz osoby przysposabiające).
Dzieci własne, dzieci drugiego małżonka i dzieci przysposobione mają prawo do renty rodzinnej:
– do ukończenia 16 lat,
– do ukończenia nauki w szkole, jeżeli przekroczyły 16 lat życia, nie dłużej jednak niż do osiągnięcia 25 lat życia, albo
– bez względu na wiek, jeżeli stały się całkowicie niezdolne do pracy oraz do samodzielnej egzystencji lub całkowicie niezdolne do pracy w okresie, o którym mowa w pkt 1 lub 2.
Jeżeli dziecko osiągnęło 25 lat życia, będąc na ostatnim roku studiów w szkole wyższej, prawo do renty rodzinnej przedłuża się do zakończenia tego roku studiów.
Dopiero w razie braku ww. członków rodziny prawa majątkowe po zmarłym pracowniku przechodzą na spadkobierców stosownie do art. 922 i n. Kodeksu cywilnego.
Odnosząc powyższe regulacje prawne do stanu faktycznego zawartego w przedstawionym pytaniu stwierdzić należy, że jedynym uprawnionym do odprawy pośmiertnej oraz innych praw majątkowych ze stosunku pracy jest ucząca się 22-letnia córka zmarłego pracownika. Odprawa pośmiertna przysługuje jej w wysokości połowy odpowiedniej kwoty określonej w art. 93 § 2 kp. Okoliczność, ze ojciec pominął ją w testamencie (ustanawiając jako jedynego spadkobiercę swoją konkubinę) nie ma znaczenia w niniejszej sprawie, gdyż – jak to wyżej wskazano – dopiero w przypadku braku członków rodziny uprawnionych do renty rodzinnej (w oparciu o przepisy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych), prawa majątkowe ze stosunku pracy przechodzą na spadkobierców.
Monika Mikucka
Podstawa prawna:
– Art. 631 § 1 i art. 93 Kodeksu pracy,
– Art. 67 i n. ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity: Dz. U. z 2009, Nr 153, poz. 1227 ze zm.).
