Odwołanie dyrektora ze względu na „przypadek szczególnie uzasadniony”
PRAWO PRACY - SAS 7/2012
PYTANIE ZASTĘPCY WÓJTA GMINY:
Czy wypowiadając stosunek pracy nauczycielowi, który jest dyrektorem szkoły, trzeba go dodatkowo odwołać z pełnionej funkcji, czy też nastąpi to automatycznie w związku z rozwiązaniem stosunku pracy? Czy w przypadku, gdy nauczyciel, który jest dyrektorem likwidowanej szkoły, zostanie przeniesiony na własną prośbę do innej szkoły na stanowisko
nauczyciela na podstawie art. 18 KN, trzeba go dodatkowo odwołać z pełnionej funkcji czy też nastąpi to automatycznie w związku przeniesieniem?
ODPOWIEDŹ PRAWNIKA:
W tym przypadku brak jest jednoznacznej regulacji prawnej i dlatego wydaje się, że najlepszym rozwiązaniem jest - pomimo że dyrektor szkoły wyraził zgodę na przeniesienie do innej placówki - odwołać go ze stanowiska. Jako podstawę odwołania dyrektora likwidowanej szkoły można podać art. 38 ust. 1 pkt 2 ustawy - Karta Nauczyciela, tj. ze względu na „przypadek szczególnie uzasadniony”.
Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela (Dz.U. z 2006 r. Nr 97, poz. 674 z późn. zm.) przewiduje dwa sposoby przeniesienia nauczyciela do pracy w innej szkole: za zgodą nauczyciela lub bez takiej zgody. Pierwszy przypadek został uregulowany w art. 18, natomiast kwestie związane z przeniesieniem nauczyciela bez jego zgody określa art. 19. Przeniesienie nauczyciela na podstawie art. 18 odbywa się bez rozwiązywania dotychczasowego stosunku pracy. Pozostaje on nawiązany w drodze mianowania i jest kontynuowany w nowym miejscu pracy. Przeniesienie dotyczy wyłącznie nauczycieli, dla których podstawą nawiązania stosunku pracy jest mianowanie. Oznacza to, iż z tego trybu mogą skorzystać nauczyciele mianowani i dyplomowani zatrudnieni na podstawie mianowania. Nauczyciel powinien być przeniesiony na takie stanowisko, do którego zajmowania posiada kwalifikacje. Jednakże w razie przeniesienia nauczyciela na stanowisko, do zajmowania którego nie posiada wymaganych kwalifikacji, ich brak nie może stanowić przyczyny uzasadniającej przyjęcie, iż w nowej szkole nastąpiło z nauczycielem nawiązanie stosunku pracy na podstawie umowy o pracę (por. M. Szymańska i in., Ustawa – Karta Nauczyciela – komentarz,., Wyd. ABC, wyd. 5, str. 165 i nast.).
W wyroku z dnia 25 stycznia 2007 r., I PK 195/06, OSNP 2008, nr 5-6, poz. 62, Sąd Najwyższy wskazał, iż „[...] zamiar zmiany miejsca pracy przez nauczyciela mianowanego nie realizuje się przez zawarcie umowy o pracę, lecz tylko w drodze przeniesienia na własną prośbę (za zgodą lub z urzędu) na inne stanowisko w tej samej lub innej szkole, w tej samej lub innej miejscowości, na takie samo lub inne stanowisko. [...] Po przeniesieniu nauczyciela mianowanego, jego stosunek pracy na nowym stanowisku stanowi kontynuację poprzedniego, a tym samym jest stosunkiem pracy z mianowania.
W ustawie – Karta Nauczyciela brak jest jednak regulacji dotyczącej odwołania dyrektora szkoły w razie jej likwidacji.
ODWOŁUJE ORGAN
Zgodnie z art. 38 ust. 1 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz.U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572 z późn. zm.), organ, który powierzył nauczycielowi stanowisko kierownicze w szkole lub placówce:
- odwołuje nauczyciela ze stanowiska kierowniczego w razie:
– złożenia przez nauczyciela rezygnacji, za trzymiesięcznym wypowiedzeniem,
– ustalenia negatywnej oceny pracy lub negatywnej oceny wykonywania zadań wymienionych w art. 34a ust. 2, w trybie określonym przepisami w sprawie oceny pracy nauczycieli - bez wypowiedzenia,
– złożenia przez organ sprawujący nadzór pedagogiczny wniosku, o którym mowa w art. 34 ust. 2a;
- · w przypadkach szczególnie uzasadnionych, po zasięgnięciu opinii kuratora oświaty, a w przypadku szkoły i placówki artystycznej oraz placówki dla uczniów szkół artystycznych, o której mowa w art. 2 pkt 7, prowadzonej przez jednostkę samorządu terytorialnego - ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego, może odwołać nauczyciela ze stanowiska kierowniczego w czasie roku szkolnego bez wypowiedzenia.
Opinię, o której mowa w ust. 1 pkt 2, wydaje się w terminie 5 dni roboczych od dnia otrzymania wystąpienia organu, o którym mowa w ust. 1. Niewydanie opinii w tym terminie jest równoznaczne z wydaniem opinii pozytywnej (ust. 2).
Odwołanie ze stanowiska dyrektora szkoły stanowi czynność prawną, będącą niejako odpowiednikiem powierzenia stanowiska (powołania na stanowisko) dyrektora szkoły (placówki), budzi zatem analogiczne wątpliwości, gdy chodzi o jego charakter prawny. Można twierdzić, że jest to czynność zarówno z zakresu prawa pracy, jak i prawa administracyjnego - jakkolwiek, zależnie od punktu widzenia, każda z tych tez może być uznana za prawdziwą. W orzecznictwie zdaje się jednak przeważać przekonanie, że chodzi o czynność władczą, regulowaną prawem administracyjnym, która jako taka podlega kontroli sprawowanej przez te sądy, niezależnie od oceny charakteru kształtowanego przez ten akt stosunku prawnego oraz wywoływanych przez niego skutków (tak. M. Pilich, „Ustawa o systemie oświaty – komentarz”, Wyd. ABC 2012).
Przyczyny odwołania nauczyciela ze stanowiska kierowniczego (dyrektora, wicedyrektora lub innego stanowiska kierowniczego) w szkole lub placówce publicznej zostały określone w komentowanym przepisie w sposób wyczerpujący. Tym samym wykluczone jest odwołanie umotywowane w jakikolwiek inny sposób lub dokonane w innym trybie niż wynikający z art. 38 ustawy o systemie oświaty.
ODWOŁANIE W FORMIE ZARZĄDZENIA WÓJTA
Odwołania dyrektora szkoły dokonuje organ określony w art. 36a ust. 1 ustawy o systemie oświaty, którym w przypadku szkół prowadzonych przez jednostki samorządu terytorialnego jest organ wykonawczy danej jednostki samorządu terytorialnego. W przypadku gmin organem tym jest odpowiednio wójt (burmistrz/prezydent miasta). Mając na uwadze organ dokonujący odwołania, powinno ono być dokonane w formie zarządzenia tego organu.
Mając zatem brak jednoznacznej regulacji w tym zakresie, wydaje się, że bezpieczniej jest, pomimo że dyrektor szkoły wyraził zgodę na przeniesienie do innej placówki, odwołać go ze stanowiska dyrektora szkoły podlegającej likwidacji.
W niniejszym przypadku wydaje się, że najlepszym rozwiązaniem jest wskazanie jako podstawy odwołania dyrektora likwidowanej szkoły art. 38 ust. 1 pkt 2 ustawy - Karta Nauczyciela, tj. ze względu na „przypadek szczególnie uzasadniony”.
Sławomir Pyźlak
Podstawa prawna:
– Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela (Dz.U. z 2006 r. Nr 97, poz. 674 z późn. zm.),
– Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz.U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572 z późn. zm.).
