Stwierdzenie wygaśnięcia mandatu radnego oraz wójta (burmistrza, prezydenta miasta)
FUNKCJONOWANIE SAMORZĄDU - SAS 10/2011
W dniu 20 września 2011 r. Prezydent RP podpisał ustawę z dnia 31 sierpnia 2011 r. o zmianie ustawy - Kodeks wyborczy oraz niektórych innych ustaw. Ustawa ta wprowadza zróżnicowanie w zakresie podmiotu właściwego do stwierdzenia wygaśnięcia mandatu radnego oraz wójta (burmistrza, prezydenta miasta). Dotychczas wygaśnięcie mandatu radnego oraz wójta (burmistrza, prezydenta miasta) stwierdzała rada gminy w drodze uchwały, w ciągu miesiąca od wystąpienia przyczyny wygaśnięcia mandatu.
W myśl znowelizowanych przepisów Kodeksu wyborczego, rada pozostaje właściwa do stwierdzenia wygaśnięcia mandatu radnego oraz wójta (burmistrza, prezydenta miasta) w następujących przypadkach:
- utraty prawa wybieralności lub nieposiadania go w dniu wyborów z wyjątkiem powodów wskazanych w art. 10 § 2 (tj. utraty praw publicznych, utraty praw wyborczych lub ubezwłasnowolnienia prawomocnym orzeczeniem sądu) i art. 11 § 2 (skazana prawomocnym wyrokiem na karę pozbawienia wolności za przestępstwo umyślne ścigane z oskarżenia publicznego lub umyślne przestępstwo skarbowe; wobec której wydano prawomocne orzeczenie sądu stwierdzające utratę prawa wybieralności, o którym mowa w art. 21a ust. 2a ustawy z dnia 18 października 2006 r. o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944-1990 oraz treści tych dokumentów (Dz. U. z 2007 r. Nr 63, poz. 425 ze zm.),
- odmowy złożenia ślubowania,
- naruszenia ustawowego zakazu łączenia mandatu radnego / wójta (burmistrza prezydenta miasta) z wykonywaniem określonych w odrębnych przepisach funkcji lub działalności,
- niezłożenia w terminach określonych w odrębnych przepisach oświadczenia o swoim stanie majątkowym.
Natomiast w przypadku:
- śmierci,
- utraty prawa wybieralności lub nieposiadania go w dniu wyborów z powodów wskazanych w art. 10 § 2 i art. 11 § 2,
- pisemnego zrzeczenia się mandatu,
- wyboru radnego na wójta oraz
- orzeczenia niezdolności do pracy lub niezdolności do samodzielnej egzystencji wójta (burmistrza prezydenta miasta) w trybie określonym w przepisach o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych na okres co najmniej do końca kadencji,
wygaśnięcie mandatu stwierdza komisarz wyborczy, w drodze postanowienia, w terminie 14 dni od dnia wystąpienia przyczyny wygaśnięcia mandatu. Postanowienie komisarza wyborczego ogłasza się w wojewódzkim dzienniku urzędowym oraz podaje do publicznej wiadomości w Biuletynie Informacji Publicznej. Przedmiotowe postanowienie doręcza się niezwłocznie zainteresowanemu i przesyła wojewodzie oraz przewodniczącemu rady.
Od uchwały rady i postanowienia komisarza wyborczego o wygaśnięciu mandatu z ww. przyczyn (poza śmiercią i wyborem radnego na wójta), zainteresowanemu przysługuje skarga do sądu administracyjnego w terminie 7 dni od dnia doręczenia uchwały albo postanowienia. Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, który stwierdził wygaśnięcie mandatu. W razie wniesienia skargi do sądu administracyjnego, w przypadku stwierdzenia wygaśnięcia mandatu radnego - postępowania w zakresie wyborów uzupełniających nie wszczyna się do czasu uprawomocnienia wyroku sądu administracyjnego, a w przypadku stwierdzenia wygaśnięcia mandatu wójta (burmistrza, prezydenta miasta) - wybory przedterminowe zarządza się i przeprowadza w ciągu 60 dni od dnia uprawomocnienia się wyroku sądu administracyjnego oddalającego skargę.
UPROSZCZENIE PROCEDURY WYGASZANIA
Celem omawianej ustawy jest uproszczenie procedury wygaszania mandatu w przypadku gdy wygaśnięcie mandatu jest urzędowo potwierdzone stosownym dokumentem (np. aktem zgonu, prawomocnym wyrokiem sądowym, orzeczeniem o niezdolności do pracy lub niezdolności do samodzielnej egzystencji) bądź nie budzi wątpliwości (pisemne zrzeczenie się mandatu). Rozwiązanie polegające na stwierdzeniu wygaśnięciu mandatu w takich właśnie przypadkach przez jednoosobowy organ (komisarza wyborczego) – a nie jak dotychczas organ kolegialny (radę) - należy ocenić jako korzystne, ponieważ sprzyja ono skróceniu nieraz wielomiesięcznego okresu pomiędzy zaistnieniem przesłanki wygaśnięcia mandatu a pozbawieniem stanowiska. Jednocześnie zasadne wydaje się pozostawienie w gestii jednostki samorządu terytorialnego stwierdzenia wygaśnięcia mandatu w przypadkach wymagających oceny okoliczności sprawy.
Monika Mikucka
Podstawa prawna:
– Ustawa z dnia 31 sierpnia 2011 r. o zmianie ustawy - Kodeks wyborczy oraz niektórych innych ustaw
