Zakład budżetowy może uzyskać zamówienie bez udziału w przetargu
ZAMÓWIENIA PUBLICZNE - SAS 10/2011
PYTANIE INSPEKTORA:
Czy gmina może Zakładowi Usług Komunalnych, który jest zakładem budżetowym nieposiadającym osobowości prawnej, bez przetargu zlecić wykonywanie termomodernizacji budynku szkoły, który jest w zasobach mienia gminnego, lub budowy hali sportowej, czy też musi być ogłoszony przetarg i dopiero ZUK może złożyć ofertę przetargową?
ODPOWIEDŹ PRAWNIKA:
W celu udzielenia odpowiedzi na powyższe pytanie należy odnieść się nie tylko do regulacji zawartych w ustawie z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych (tekst jednolity: Dz. U. z 2010 r. Nr 113 poz. 759 z późn. zm.), ale również do przepisów zawartych w ustawie z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. 2001, Nr 142, poz. 1591 ze zm.) i ustawie z dnia 20 grudnia 1996 r. o gospodarce komunalnej (Dz. U. 1997, Nr 9, poz. 43 ze zm.), a także przyjąć założenia odnośnie treści aktu założycielskiego gminnego zakładu budżetowego.
Zakładając, że akt założycielski Zakładu Usług Komunalnych stanowi, iż ZUK został powołany do realizacji zadań komunalnych nałożonych na podstawie wyżej wskazanych ustaw, można stwierdzić co następuje:
Zgodnie z przepisem art. 9 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. 2001, Nr 142, póz. 1591), w celu wykonywania zadań własnych gmina może tworzyć jednostki organizacyjne, a także zawierać umowy z innymi podmiotami, w tym z organizacjami pozarządowymi. Formy prowadzenia przez gminy gospodarki komunalnej, w tym wykonywania zadań o charakterze użyteczności publicznej, określa odrębna ustawa (vide: art. 9 ust. 3 ustawy o samorządzie gminnym). Zadaniami użyteczności publicznej w rozumieniu ustawy o samorządzie gminnym są zadania własne gminy, określone w przepisie art. 7 ust. 1 tejże ustawy, których celem jest bieżące i nieprzerwane zaspokajanie zbiorowych potrzeb ludności w drodze świadczenia usług powszechnie dostępnych (vide: art. 9 ust. 4 ustawy o samorządzie gminnym). Usługi z zakresu ładu przestrzennego, gospodarki nieruchomościami, ochrony środowiska i przyrody, gospodarki wodnej, a także z zakresu zieleni komunalnej i zadrzewień należą do zadań użyteczności publicznej, do świadczenia których gminna jest zobowiązana ustawowo (vide: art. 7 ust. 1 pkt 1 i 12 ustawy o samorządzie gminnym).
Zgodnie zaś z przepisami ustawy z dnia 20 grudnia 1996 r. o gospodarce komunalnej (Dz. U. 1997r., Nr 9, póz. 43), gospodarka komunalna może być prowadzona przez jednostki samorządu terytorialnego, w szczególności w formach zakładu budżetowego lub spółek prawa handlowego (vide: art. 2 ustawy o gospodarce komunalnej). Zgodnie zaś z treścią przepisu art. 3 ust. 1 ustawy o gospodarce komunalnej, jednostki samorządu terytorialnego mogą też powierzać wykonywanie zadań z zakresu gospodarki komunalnej osobom fizycznym, osobom prawnym lub jednostkom organizacyjnym nieposiadającym osobowości prawnej, w drodze umów na zasadach ogólnych - z uwzględnieniem przepisów o finansach publicznych lub, odpowiednio, przepisów o zamówieniach publicznych i przepisów o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie.
Konsekwencją omawianych regulacji prawnych jest możliwość wykonywania przez gminę jej zadań własnych w dwojaki sposób:
- za pośrednictwem powołanych przez gminę w tym celu jednostek organizacyjnych, w szczególności w formie zakładów budżetowych lub spółek prawa handlowego lub
- za pośrednictwem innych, niepowiązanych z gminą organizacyjnie podmiotów: osób fizycznych, osób prawnych lub jednostek organizacyjnych bez osobowości prawnej.
W tym przypadku zlecenie wykonania zadań własnych gminy następuje w drodze umowy zawieranej na podstawie ogólnie obowiązujących przepisów prawa, w tym przepisów ustawy Prawo zamówień publicznych.
Jak wynika z powyższej analizy, wykonywanie przez gminę zadań komunalnych we własnym zakresie - przez utworzony w tym celu zakład budżetowy – nie wymaga zawarcia umowy. Podstawą powierzenia tych zadań jest bowiem sam akt organu gminy powołujący do życia zakład budżetowy, określający przedmiot jego działania.
W tym miejscu podkreślić jednak wyraźnie należy, na co również zwrócił uwagę Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 11 sierpnia 2005 r. (sygn. IIGSK 105/05) „iż w stosunkach pomiędzy gminą, a utworzoną przez nią jednostką organizacyjną jest również miejsce na zawarcie umowy o realizację zamówienia publicznego na rzecz gminy, jednakże pod warunkiem, że mamy do czynienia ze zleceniem zamówienia niemieszczącego się w zakresie zadań, dla których gmina powołała jednostkę”.
W pozostałych przypadkach przepisy Prawa zamówień publicznych nie znajdą zastosowania.
Marek Okniński
