Dlaczego warto realizować samorządowe programy

polityki zdrowotnej w zakresie osteoporozy?

PROFILAKTYKA ZDROWOTNA W SAMORZĄDACH / BIULETYN SAMORZĄDOWCA - 4 / 2019

Wywiad z dr Jerzym Gryglewiczem – członkiem Zespołu ds. Osteoporozy w Narodowym Instytucie Geriatrii, Reumatologii i Rehabilitacji.

Co to jest osteoporoza?

Osteoporoza to choroba prowadzącą do złamań kości, które mogą wystąpić nawet po niewielkim urazie. Najczęściej dotyczą one kręgosłupa, kości przedramienia i szyjki kości udowej, ale mogą wystąpić również w innych lokalizacjach.

Dlaczego dochodzi do złamań osteoporotycznych?

Utrata gęstości mineralnej kości jest nieuchronnym procesem związanym z wiekiem, rozpoczynającym się już około 40. roku życia u kobiet i 45. roku życia u mężczyzn. Nadmierna podatność kości na uszkodzenie w osteoporozie wynika ze zmniejszenia gęstości mineralnej kości i zaburzenia jej struktury, ma to istotny wpływ na zwiększoną podatność na złamania.

Czy można spowolnić wystąpienie osteoporozy ?

Należy unikać czynników, które mogą przyspieszyć jej wystąpienie, takich jak: palenie tytoniu, nadużywanie alkoholu, nadmierne spożycie kawy, mała aktywność fizyczna oraz niedostateczna ekspozycja na światło słoneczne. Bardzo ważna jest dieta, która powinna gwarantować odpowiednią podaż wapnia i witaminy D.

Dlaczego osteoporoza jest ważnym problemem zdrowotnym ?

Osteoporoza jest powszechną chorobą u osób w wieku podeszłym, a jej powikłania są jednymi z najczęstszych przyczyn zgonów w krajach rozwiniętych. Szacuje się, że w wysoko rozwiniętych krajach europejskich ponad 40% kobiet po 50 roku życia doznaje co najmniej jednego złamania spowodowanego osteoporozą.
Złamania w szczególności kości szyjki udowej i kości kręgosłupa mogą spowodować szereg powikłań najczęściej spowodowanych unieruchomieniem, takich jak: odleżyny, zatorowość płucna, zwiększoną zapadalność na zakażenia. Leczenie złamań i ich powikłań generuje ogromne koszty dla systemu ochrony zdrowia, ale także wymaga zapewnienia odpowiedniej opieki socjalnej spowodowanej niepełnosprawnością osoby, u której wystąpiło złamanie.

Czy Ministerstwo Zdrowia podejmuje działania, mające na celu ograniczenie negatywnych skutków związanych z osteoporozą?

Ministerstwo Zdrowia opublikowało Mapę Potrzeb Zdrowotnych w zakresie osteoporozy, w której podano dane epidemiologiczne dla poszczególnych województw, przedstawiono poradnie specjalistyczne, w których leczy się osteoporozę, a także zawarto prognozy przewidujące wzrost zapadalności na osteoporozę, spowodowaną głownie procesem starzenia się społeczeństwa.
Ministerstwo Zdrowia wskazało na konieczność podjęcia działań zmierzających do poprawy dostępności do diagnostyki oraz upowszechnienia standardów leczenia osteoporozy, a także zwiększenia dostępności do badań diagnostycznych, szczególnie w odpowiednio zdefiniowanych grupach ryzyka.
Ponadto Minister Zdrowia ze względu na skalę problemu jakim jest osteoporoza zlecił Agencji Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji opracowanie rekomendacji dla samorządów terytorialnych w zakresie programów polityki zdrowotnej dot. osteoporozy.

Co wynika z rekomendacji Agencji Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji?

Obszerne opracowanie AOTMiT dla programów polityki zdrowotnej w zakresie osteoporozy, liczące 180 stron, jest pierwszą i jak na razie jedyną rekomendacją opracowaną dla konkretnej jednostki chorobowej .
W rekomendacji zawarto informację o dotychczasowych 17 projektach programów polityki zdrowotnej w zakresie osteoporozy, opracowanych przez jednostki samorządu terytorialnego, wskazując na błędy i nieprawidłowości w nich zawarte.
Agencja rekomenduje program polityki zdrowotnej, który zawierać powinien co najmniej 4 elementy zwane interwencjami. Pierwszy to edukacja zdrowotna połączona z akcją informacyjną, kierowaną do społeczności lokalnej. Drugi element dotyczy oceny ryzyka wystąpienia osteoporozy za pomocą tak zwanego kalkulatora FRAX, jest to prosta ankieta, która ocenia ryzyko złamania. Osoby z wysokim ryzykiem powinny mieć wykonane badania densytometryczne, które ocenią gęstość kości. Ostatnią interwencją jest konsultacja lekarza specjalisty w zakresie leczenia osteoporozy.

Którzy lekarze zajmują się specjalistycznym leczeniem osteoporozy?

Te kwestie uregulowane są w rozporządzeniu Ministra Zdrowia, które przewiduje, że w zakresie leczenia osteoporozy specjalistami są lekarze posiadający specjalizację z dziedziny reumatologii, ortopedii, endokrynologii, ginekologii i położnictwa oraz chorób wewnętrznych.

Co jest głównym problem dotyczącym leczenia osteoporozy w Polsce?

Największym problemem polskiego systemu ochrony zdrowia jest dostęp do lekarzy specjalistów i bardzo długi okres oczekiwania na wizytę .
W przypadku leczenia osteoporozy w Polsce obecnie funkcjonuje 68 poradni leczenia osteoporozy, przy czym w województwie mazowieckim takich poradni jest 32, natomiast w pozostałych województwach jest ich bardzo niewiele, a w województwach pomorskim i zachodniopomorskim nie ma ani jednej specjalistycznej poradni.
Problemem jest również mała liczba wykonywanych badań densytometrycznych. Natomiast nie ma problemu z dostępem do skutecznych leków zapobiegających osteoporozie.

Dlaczego zatem samorządy powinny realizować programy w zakresie osteoporozy?

Głównym powodem jest dbanie o zdrowie mieszkańców przez jednostki samorządu terytorialnego, zwłaszcza w zakresie chorób, którym możemy skutecznie zapobiegać poprzez działania profilaktyczne.
Programy polityki zdrowotnej odgrywają szczególną rolę w miejscowościach, w których mamy ograniczoną dostępność do specjalistycznej opieki medycznej.
Ważne są również aspekty finansowe, gdyż to samorządy terytorialne często ponoszą koszty opieki społecznej, związane z niepełnosprawnością po złamaniach w szczególności kości udowej i kręgosłupa. Warto także zaznaczyć, że programy samorządowe obecnie mogą od 2 lat być współfinansowane przez NFZ do wysokości nawet 80 % kosztów. Niewątpliwym plusem jest także to, że rekomendacja AOTMiT dotycząca osteoporozy ułatwia opracowanie programu polityki zdrowotnej dla każdego samorządu terytorialnego.

Dziękujemy za rozmowę.

SPIS TREŚCI

SAMORZĄDOWY SAVOIR-VIVRE - BIULETYN SAMORZĄDOWCA - 4/2019

Budowanie profesjonalnego wizerunku to zagadnienie, które coraz częściej pojawia się w agendach i strategiach rozwoju jednostek samorządu terytorialnego (JST). Działania, które powinny być podejmowane w codziennej pracy urzędu (m.in. profesjonalna obsługa klienta, przestrzeganie protokołu flagowego czy zasad korespondencji oficjalnej), powinny być kompatybilne z działaniami podejmowanymi w sytuacjach szczególnych, a do tych można zaliczyć np. wizyty najważniejszych osób w państwie czy regionie oraz spotkania z delegacjami zagranicznymi.

SYTUACJE W CODZIENNEJ PRACY URZĘDU

Codzienne funkcjonowanie JST obejmuje szerokie spektrum działań. Pod uwagę należy również wziąć fakt, że w wielu przypadkach pracownikami JST są osoby o bardzo zróżnicowanym doświadczeniu i wykształceniu, dlatego kluczem do sukcesu jest cykliczne prowadzenie szkoleń nie tylko z zakresu tzw. kompetencji twardych (np. szkolenia księgowe czy kadrowe), ale również w obszarze tzw. kompetencji miękkich (np. szkolenia z protokołu dyplomatycznego i etykiety w JST czy zarządzania zasobami ludzkimi).

Do elementarnych zagadnień, z którymi powinni zapoznać się wszyscy pracownicy JST bez względu na rodzaj zajmowanego stanowiska i wykonywanej pracy, należy zaliczyć:

• zasady kulturalnego zachowania w kontaktach codziennych oraz umiejętność rozróżnienia sytuacji towarzyskich od oficjalnych i służbowych;
• reguły rządzące powitaniami i pożegnaniami, zachowanie odpowiedniej kolejności w czasie wchodzenia/schodzenia po schodach, wchodzenia/wychodzenia do/z windy, oraz przepuszczania w drzwiach;
• znaczenie oraz elementy pierwszego wrażenia;
• konieczność zachowania stref i odległości w kontaktach interpersonalnych;
• prawidłowy sposób używania wizytówek;
• sposób prowadzenia rozmów telefonicznych;
• zasady prowadzenia korespondencji służbowej (niezbędne elementy składowe, formułki grzecznościowe, tytulatura);
• zasady netykiety – czyli sztuki pisania e-maili
• i zachowania w Internecie;
• zasady dress code’u – czyli stosownego ubioru w czasie wykonywania obowiązków służbowych.

SYTUACJE SZCZEGÓLNE

Oprócz zagadnień, które znajdują zastosowanie w codziennej pracy urzędu, pracownicy JST powinni być przygotowani również na sytuacje szczególne, które związane są zazwyczaj z prowadzonymi kampaniami wyborczymi, wizytami najważniejszych osób w państwie i regionie, samorządowców z zagranicy czy przedstawicieli szeroko pojętego biznesu. Częstotliwość występowania tych okoliczności jest zdecydowania rzadsza, jednak zazwyczaj to one są szczegółowo dokumentowane a następnie relacje filmowe czy fotograficzne udostępniane w środkach masowego przekazu, na stronach oficjalnych urzędu czy fan page’ach w mediach społecznościowych. Stąd też szansa na „wyłapanie” wszelkiego rodzaju potknięć i niedociągnięć, a co za tym idzie – obniżenie prestiżu danej jednostki samorządowej – zdecydowanie wzrasta. Dlatego tak ważne jest odpowiednie przygotowanie do tych uroczystości.

Do najważniejszych elementów decydujących o sukcesie bądź porażce organizowanego wydarzenia należy zaliczyć:

• umiejętność zastosowania zasady precedencji w praktyce (m.in. ustalenie kolejności obecnych osób, a co za tym idzie: kolejności przemawiania czy rozsadzenia uczestników uroczystości oficjalnej);
• prawidłowy sposób stosowania tytułów kurtuazyjnych, naukowych, służbowych i honorowych w czasie przemówień, konferencji czy w korespondencji oficjalnej;
• właściwe prowadzenie negocjacji, przygotowanie uroczystości podpisania umów i porozumień oraz wymiany dokumentów;
• stosowne i zgodne z obowiązującymi regułami wręczanie nagród i odznaczeń;
• uwzględnienie różnic międzykulturowych w czasie spotkań z delegacjami zagranicznymi oraz podczas wizyt przedstawicieli JST za granicą;
• przestrzeganie zasad protokołu flagowego;
• profesjonalne przygotowanie przyjęć oficjalnych, które niekiedy towarzyszą spotkaniom oficjalnym (m.in. przygotowanie zaproszeń, listy gości, menu, stołu i jego otoczenia, wygłaszanie toastu czy przestrzeganie zasad savoir-vivre’u przy stole);

Stałe podnoszenie kwalifikacji zawodowych osób zatrudnionych w szeroko pojętej administracji powinno stanowić podstawę funkcjonowania i harmonijnego rozwoju każdej instytucji publicznej.
O wartości każdej jednostki administracyjnej świadczą przede wszystkim zatrudnione w niej osoby oraz wysoki poziom ich wykształcenia i kwalifikacji, zarówno na poziomie wiedzy merytorycznej, jak też tzw. kompetencji „miękkich”. Warto pamiętać, że we współczesnym świecie w procesie budowania profesjonalnego wizerunku każdej JST kompetencje miękkie pracowników mają porównywalne znaczenie do wiedzy merytorycznej.

Joanna Modrzyńska
Art of Manners

SPIS TREŚCI

ANALIZY SAMORZĄDOWE / BIULETYN SAMORZĄDOWCA - 4 / 2019

Odbędzie się w dniach 18 – 19 września 2019 roku, w Hotelu Ossa Congress & SPA**** Ossa 1, Gmina Biała Rawska.

Osią głównej dyskusji tegorocznego kongresu jest szeroko pojęta tematyka ochrony środowiska. Realizacja gminnych zadań w tym zakresie jest coraz bardziej złożona i kosztowna. Ciągłe dopracowywanie regulacji związanych z gospodarką odpadami komunalnymi, przy równoczesnym gwałtownym wzroście kosztów, susza i jej konsekwencje (m.in. zaopatrzenie w wodę), nierozwiązane problemy z gospodarką ściekową, wzrost cen energii – to tylko niektóre z problemów przyprawiających o ból głowy każdego z nas. Doskonale zdajemy sobie sprawę z tego, że są to ważne dla mieszkańców zagadnienia, które mają wpływ na jakość życia na obszarach wiejskich. Mimo naszych wieloletnich wysiłków i istotnych osiągnięć związanych z ochroną środowiska, przed nami ciągle stoją duże wyzwania.
Po ostatnim posiedzeniu Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego, na którym omawiana była sytuacja finansowa samorządów terytorialnych, podjęliśmy decyzję o przeprowadzeniu na kongresie specjalnej debaty o finansach gminnych, szczególnie mając na uwadze m.in. planowane zmniejszenie dochodów z podatku PIT, szybki wzrost wydatków bieżących, finansowanie podwyżek nauczycieli.
Głównym celem naszego spotkania jest wsparcie gmin wiejskich i miejsko-wiejskich w obszarach poruszanych podczas kongresu, poprzez przybliżenie aktualnej wiedzy o przyjmowanych i planowanych zmianach legislacyjnych w tym obszarze, wymianę doświadczeń pomiędzy uczestnikami, przyjęcie wniosków, które mogą pomóc ministerstwom i instytucjom do wypracowania jeszcze bardziej efektywnych i dopasowanych do specyfiki obszarów wiejskich regulacji i niezbędnych działań wspierających.

KONGRES JEST OBJĘTY PATRONATEM MINISTRA ŚRODOWISKA

Do udziału w debatach zaprosiliśmy przedstawicieli odpowiednich departamentów Ministerstwa Środowiska, Ministerstwa Finansów, Ministerstwa Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej, Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Ministerstwa Energii. W realizację kongresu aktywnie włączone są również inne instytucje, m.in.: Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, Państwowe Gospodarstwo Wody Polskie, Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa. Udział przedstawicieli tych resortów i instytucji gwarantuje konstruktywną dyskusję i liczymy, że wnioski będą miały przełożenie na tworzenie lepszych warunków do realizacji gminnych zadań związanych z ochroną środowiska.
Podobnie jak w latach ubiegłych zapraszamy na kongres również pracowników samorządowych,przewodniczących rad i radnych oraz skarbników, dla których przygotowaliśmy specjalny odrębny program w ramach V Forum Skarbników Gmin Wiejskich.
Koleżanki i Koledzy, swoją obecnością zamanifestujmy naszą jedność i determinację w dążeniu do rozwiązania wspólnych problemów. Proszę Was o niezawodny udział w największym dorocznym spotkaniu przedstawicieli gmin wiejskich i miejsko-wiejskich.

NIC o NAS BEZ NAS
Z wyrazami szacunku i uznania dla pełnionej funkcji
Przewodniczący Związku Gmin Wiejskich RP
Krzysztof Iwaniuk

SPIS TREŚCI

ANALIZY SAMORZĄDOWE / BIULETYN SAMORZĄDOWCA - 4 / 2019

Nowelizacja ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o partnerstwie publiczno-prywatnym (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1445) została uchwalona ustawą z dnia 5 lipca 2018 r. o zmianie ustawy o partnerstwie publiczno-prywatnym oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2018 r. poz. 1693). Regulacja ta wprowadziła kilkadziesiąt zmian w funkcjonującej od niemal 10 lat ustawy o PPP. Po roku od jej uchwalenia należy stwierdzić, że nowe przepisy sprawdzają się w praktyce.

Po pierwsze, pozytywnie należ ocenić wprowadzony obowiązek sporządzenia tzw. oceny efektywności realizacji przedsięwzięcia. Ocena taka musi zostać opracowana przed wszczęciem postępowania w sprawie wyboru partnera prywatnego, a jej celem jest porównanie planowanego projektu PPP do efektywności realizacji inwestycji w inny sposób, w szczególności przy wykorzystaniu wyłącznie środków publicznych. Ustawodawca nie ingeruje przy tym w metodykę wykonania oceny, wskazując jedynie na niezbędne jej elementy (zakładany podział zadań i ryzyk, szacowane koszty cyklu życia projektu i czas niezbędny do jego realizacji, wysokość opłat pobieranych od użytkowników i warunki ich zmiany - o ile opłaty są planowane. Pomimo pewnych obaw sektora publicznego związanych z zakresem i kosztami opracowywania takich analiz, obowiązek ich przeprowadzenia wpływa pozytywnie na jakość przygotowywanych projektów PPP. Przedsięwzięcia są dzięki temu lepiej przemyślane, co zdecydowanie sprzyja dalszym etapom procedowania projektów PPP. Warto dodać, że na stronie www.ppp.gov.pl dostępne są już wytyczne Ministerstwa Inwestycji i Rozwoju dotyczące sposobu przygotowania projektów PPP.
Ciekawym rozwiązaniem okazało się umożliwienie podmiotom publicznym uzyskania opinii ministra właściwego ds. rozwoju regionalnego o planowanym projekcie PPP. Opinia taka obejmuje badanie poprawności i kompletności przeprowadzonych analiz poprzedzających realizację przedsięwzięcia, przyjętego modelu prawno-organizacyjnego, mechanizmów wynagradzania partnera prywatnego oraz proponowanego podziału ryzyk. Podstawę do wydania opinii stanowi wspomniana wcześniej ocena efektywności realizacji przedsięwzięcia. Pozytywna opinia może wesprzeć decyzję podmiotu publicznego o realizacji projektu PPP, zaś opinia negatywna wskaże braki lub błędy w opracowanych analizach przedrealizacyjnych. Warto pamiętać, że wystąpienie z wnioskiem o opinię nie jest obowiązkowe. Być może z tego powodu do tej pory Minister Inwestycji i Rozwoju przeprowadził certyfikację zaledwie kilku planowanych przedsięwzięć, w tym projektu dotyczącego budowy lokali mieszkalnych w Giżycku oraz modernizacji energetycznej obiektów publicznych w Wałbrzychu.
Od strony proceduralnej na uwagę zasługują natomiast przepisy dotyczące podstawy prawnej i zasad wyboru partnera prywatnego. Mianowicie, po nowelizacji możliwe jest dokonanie wyboru partnera w oparciu o przepisy Prawa zamówień publicznych bez względu na planowaną, lub ostatecznie wypracowaną w toku negocjacji strukturę prawno-finansową projektu. Dzięki temu wyeliminowane zostało ryzyko stosowania przez podmioty publiczne niewłaściwych przepisów proceduralnych, co wcześniej zdarzało się w praktyce. Warto odnotować także zmianę polegającą na likwidacji obligatoryjnych kryteriów oceny ofert. Aktualnie to podmiot publiczny jako zamawiający decyduje o zastosowaniu kryteriów najlepiej odpowiadających charakterowi zamówienia.
Nowelizacja wprowadziła także szereg pozytywnych zmian związanych z wykonywaniem umowy o PPP. Można do nich zaliczyć m.in. możliwość zawarcia umowy o PPP przez spółkę celową partnera prywatnego, którego oferta została wybrana; możliwość wyłączenia odpowiedzialności podmiotu publicznego za wynagrodzenie należne podwykonawcom partnera prywatnego (nawet, jeżeli to podmiot publiczny formalnie jest inwestorem); rezygnację ze sztywnych zasad ustalania zabezpieczenia należytego wykonania umowy o PPP, z uwagi na jej specyfikę i długofalowy charakter.
Rynek wykorzystuje również nowe przepisy w zakresie zawierania tzw. umów bezpośrednich z instytucjami finansującymi projekty PPP. Dzięki temu wyeliminowane zostały wątpliwości dotyczące możliwości zawierania takich umów. Ustawodawca przewidział także procedurę tzw. step-in rights, dotyczącą przeniesienia na bank praw i obowiązków partnera prywatnego w przypadku poważnego zagrożenia realizacji przedsięwzięcia.
Wreszcie, należy wspomnieć o formalnym umocowaniu ministra właściwego ds. rozwoju regionalnego jako organu właściwego w sprawach PPP. W świetle zmienionych przepisów, organ ten odpowiedzialny jest m.in. za wydawanie opinii o zasadności realizacji projektów PPP, upowszechnianie i promowanie dobrych praktyk PPP, upowszechnianie wzorców umów o PPP, prowadzenie bazy projektów PPP, wsparcie merytoryczne podmiotów publicznych, dokonywanie analiz i ocen funkcjonowania PPP w Polsce. Wszelkie dane, opracowania i analizy zamieszczane są stronie internetowej www.ppp.gov.pl, z której warto korzystać poszukując praktycznych informacji dotyczących przygotowania i realizacji projektów PPP.
Podsumowując – nowelizacja ustawy o PPP zdała egzamin. Cel postawiony przez ustawodawcę, polegający na likwidacji barier prawnych we wdrażaniu PPP w Polsce, został w dużej mierze osiągnięty.

dr Rafał Cieślak
radca prawny, adiunkt na Uniwersytecie Warszawskim.
Członek grupy roboczej powołanej w ramach Zespołu
ds. Partnerstwa Publiczno-Prywatnego
przy Ministrze Inwestycji i Rozwoju
do prac nad nowelizacją ustawy o PPP

SPIS TREŚCI

ANALIZY SAMORZĄDOWE / BIULETYN SAMORZĄDOWCA - 4 / 2019

• W Polsce jest 107 urzędów centralnych, 
• tylko 14 z nich zlokalizowanych poza Warszawą,
• co najmniej 31 urzędów centralnych potencjalnie mogłyby mieć swoją siedzibę poza Warszawą – takie wnioski płyną z raportu „Uwarunkowania delokalizacji centralnych urzędów w Polsce”, przygotowanego przez ekspertów na zlecenie Ministerstwa Przedsiębiorczości i Technologii.

Głównymi beneficjentami programu deglomeracji mogą być 33 miasta, które ponad 20 lat temu utraciły status miast wojewódzkich. Miasta, do których przenoszone będą urzędy, powinny spełniać kryteria:
efektywności (niższe koszty funkcjonowania, zapewnienie wykwalifikowanych kadr),
spójności (priorytet dla miejsc z największą liczbą wyzwań rozwojowych).
Ministerstwo Przedsiębiorczości i Technologii dokonało analizy miast, w których w niedalekiej przyszłości, mogłyby funkcjonować wybrane urzędy państwowe. – Do tej pory lokalizacja centralnych instytucji państwowych była prowadzona dość chaotycznie, nie wynikała z przemyślanej polityki państwa w tym zakresie. Tymczasem delokalizacja urzędów mogłaby stać się działaniem, które przyniesie szereg korzyści nie tylko miastom docelowym i jej mieszkańcom, ale także samej stolicy i całej administracji publicznej – podkreśla szefowa MPiT Jadwiga Emilewicz.
W 1998 roku, wskutek reformy samorządowej, kilkadziesiąt miast które niegdyś były stolicami województw, do dziś utraciło wiele swoich funkcji (społecznych, kulturowych, gospodarczych). Deglomeracja i związana z nią delokalizacja urzędów centralnych to dla nich szansa na ich stopniowe przywrócenie, na stworzenie dodatkowych miejsc pracy i zahamowanie procesu wyjazdu młodych ludzi z mniejszych ośrodków miejskich oraz wzrost ich konkurencyjności.
– Polska jest doskonałym państwem, które może zmienić swoją strukturę instytucjonalną z monocentrycznej na policentryczną. Aby centrum całej administracji nie była tylko Warszawa, a na znaczeniu zyskiwały także inne miasta – przyznaje minister Emilewicz. Podkreśla także, jak ważne w całym procesie delokalizacji jest zdobycie odpowiedniej wiedzy, która pozwoliłaby na możliwie „bezbolesne” przenosiny urzędów. – W tym celu rekomendujemy stworzenie pilotażowego programu, który polegałby na przeniesieniu jednego z urzędów.
Wnikliwa obserwacja i następnie ewaluacja tego procesu pozwoliłaby ustrzec się błędów przy zwiększaniu skali delokalizacji w przyszłości – zauważa minister Jadwiga Emilewicz.
– W naszym raporcie pokazujemy, jak wygląda deglomeracja w innych państwach europejskich takich jak Estonia, Finlandia, Niemcy czy Wielka Brytania. Prezentujemy różne jurysdykcje i zarazem funkcjonalność tych rozwiązań.

Przedstawiamy też wstępną analizę kilkudziesięciu polskich instytucji państwowych, które w opinii ekspertów mogłyby zostać z powodzeniem przeniesione na przykład do byłych miast wojewódzkich, spełniając uprzednio kryteria deglomeracyjne – podkreśla minister Jadwiga Emilewicz.

KTÓRE URZĘDY PRZENIEŚĆ POZA WARSZAWĘ?

Raport MPiT skupia się na centralnych organach administracji rządowej, które podlegają poszczególnym ministrom lub są przez nich nadzorowane. Wyłączone zostały z niego urzędy o mniejszym niż krajowy obszarze oddziaływania, uczelnie wyższe, instytuty badawcze, SSP oraz podmioty lecznicze. Autorzy raportu skoncentrowali się na tej części administracji, ponieważ posiada ona największy potencjał do przeprowadzenia procesu delokalizacji. W wyniku gruntownej analizy, opartej na kilku kryteriach, wybrano 31 urzędów centralnych, które potencjalnie najbardziej nadają się do zmiany siedziby ze stolicy na jedno z byłych miast wojewódzkich. Są wśród nich m.in.: Urząd Regulacji Energetyki, Centrum Projektów Polska Cyfrowa, Centralna Komisja Akredytacyjna, Urząd Komunikacji Elektronicznej, Centrum Unijnych Projektów Transportowych, Polski Instytut Sztuki Filmowej, Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości, Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa czy też Agencja Mienia Wojskowego.

KTÓRE MIASTA SKORZYSTAJĄ?

U podstaw projektu deglomeracji i delokalizacji urzędów centralnych leżą dwa fundamentalne dokumenty strategiczne dotyczące polityki przestrzennej Polski. Pierwszym jest Koncepcja Przestrzennego Zagospodarowania Kraju, a drugim Strategia na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju (SOR). Oba określają główne cele działania: wzmacnianie konkurencyjności regionalnej oraz wspieranie spójności przestrzennej. Wpisuje się w nie również propozycja dekoncentracji administracji.

Zgodnie z Koncepcją Przestrzennego Zagospodarowania Kraju, funkcje o charakterze krajowym powinny pełnić:

• miasta o podstawowym znaczeniu dla struktury osadniczej: Warszawa, Kraków, Gdańsk-Gdynia, Wrocław, Poznań, Katowice – Aglomeracja Górnośląska, Łódź, Szczecin, Bydgoszcz z Toruniem i Lublin;
• pozostałe ośrodki wojewódzkie pełniące szereg funkcji krajowych: Białystok, Gorzów Wielkopolski, Kielce, Olsztyn, Opole, Rzeszów, Zielona Góra;
• ośrodki o znaczeniu regionalnym połączone węzłami z główną siecią osadniczą: Częstochowa, Radom, Bielsko-Biała, Rybnik, Płock, Elbląg, Wałbrzych, Włocławek, Tarnów, Kalisz z Ostrowem Wlkp., Koszalin, Legnica, Grudziądz, Słupsk.

Z przeprowadzonej przez ekspertów analizy wynika, że do tej listy należałoby również dołączyć, liczące 75 tys. mieszkańców, Siedlce (najmniejsze analizowane miasto) oraz zespół Łomży i Ostrołęki, które powinny być rozważane jako ośrodki regionalne. Umiejscawianie urzędów w mniejszych ośrodkach miejskich spowodowałoby – zdaniem autorów raportu – zbytnie rozproszenie potencjału i nie byłoby spójne z polityką osadniczą państwa przedstawioną w najważniejszym dokumencie opisującym politykę przestrzenną.

LISTA URZĘDÓW CENTRALNYCH O NAJWYŻSZYCH OCENACH:

• Urząd Regulacji Energetyki
• Centrum Projektów Polska Cyfrowa
• Centralna Komisja Egzaminacyjna
• Urząd Komunikacji Elektronicznej
• Agencja Rezerw Materiałowych
• Centrum Unijnych Projektów Transportowych
• Główny Urząd Nadzoru Budowlanego
• Krajowy Zasób Nieruchomości
• Polski Instytut Sztuki Filmowej
• Urząd Zamówień Publicznych
• Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości
• Urząd Dozoru Technicznego
• Biuro Państwowego Funduszu
• Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych
• Centrala Zakładu Ubezpieczeń Społecznych
• Główny Inspektorat Jakości Handlowej
• Artykułów Rolno-Spożywczych
• Główny Inspektorat Ochrony
• Roślin i Nasiennictwa
• Agencja Restrukturyzacji
• i Modernizacji Rolnictwa
• Agencja Mienia Wojskowego
• Centralny Ośrodek Sportu
• Polska Agencja Antydopingowa
• Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska
• Państwowa Agencji Atomistyki
• Biuro Nasiennictwa Leśnego
• Państwowe Gospodarstwo Leśne
• Lasy Państwowe w Warszawie
• Główny Inspektor Farmaceutyczny
• Centrum Systemów Informacyjnych
• Ochrony Zdrowia
• Narodowe Centrum Krwi
• Centrala Narodowego Fundusz Zdrowia
• Komenda Główna Straży Granicznej
• Centrum Personalizacji Dokumentów MSWiA
• Szef Obrony Cywilnej Kraju

Informacja prasowa z 7 lipca 2019 r.

SPIS TREŚCI

FUNKCJONOWANIE SAMORZĄDU - SAS 4 / 2019

Gmina chce sprzedać swoją nieruchomość (powierzchnia łączna 4,3942 ha) w części zabudowaną domkami letniskowymi. Jej znaczna część ok. 2,4122 ha objęta jest obszarem oznaczonym w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego jako R – tereny rolnicze, a pozostała o powierzchnia 1,982 ha jako UT – tereny sportu, rekreacji i turystyki.

PYTANIE 1

Jaka jest procedura sprzedaży nieruchomości w przedstawionej sytuacji?

ODPOWIEDŹ PRAWNIKA

Nieruchomość będącą własnością gminy należy potraktować jako nieruchomość rolną, co oznacza, że w procedurze jej sprzedaży należy stosować przepisy ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego.

Kluczową kwestią w odpowiedzi na powyższe zagadnienia jest ustalenie, jaki charakter ma nieruchomość podlegająca obrotowi, co oznacza konieczność ustalenia czy jest nieruchomością rolną. Definicja nieruchomości rolnej zawarta jest w art. 2 pkt 1 ustawy z dnia 11 kwietnia 2003 r. o kształtowaniu ustroju rolnego (Dz.U. z 2019 r. poz. 1362) zwana dalej ustawą. Definicja ta pomimo nowelizacji z 2017 i 2019 r. nie uległa zmianie, tak więc zachowuje aktualność wcześniejsze orzecznictwo. Zgodnie z wyżej wskazanym przepisem ustawy nieruchomością rolną nazywamy nieruchomość rolną w rozumieniu Kodeksu cywilnego, z wyłączeniem nieruchomości położonych na obszarach przeznaczonych w planach zagospodarowania przestrzennego na cele inne niż rolne. Zgodnie z 46 ¹ k.c. nieruchomościami rolnymi (gruntami rolnymi) są nieruchomości, które są lub mogą być wykorzystywane do prowadzenia działalności wytwórczej w rolnictwie w zakresie produkcji roślinnej i zwierzęcej, nie wyłączając produkcji ogrodniczej, sadowniczej i rybnej. Należy zauważyć, że definicja z ustawy zawęża definicję z k.c., tj. pomimo faktu, że nieruchomość jest lub może być wykorzystana do produkcji rolnej, ale w miejscowym planie ma inne przeznaczenie, oznacza, że taka nieruchomość nie jest już nieruchomością rolną. Trzeba również zauważyć, że z definicji kodeksowej wynika, iż nawet jeśli nieruchomość nie jest obecnie wykorzystywana do celów rolnych, lecz może służyć takiemu celowi (np. ugory czy odłogi), wówczas wciąż będzie traktowana jako nieruchomość rolna. Potwierdził to m.in. Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 23 listopada 2006 r. (I OSK 132/06): Kryterium wyodrębniającym (cechą wyróżniającą) nieruchomość rolną jest zatem możliwy sposób jej wykorzystania. Nie jest konieczne rzeczywiste prowadzenie działalności wytwórczej w rolnictwie w zakresie produkcji roślinnej, zwierzęcej lub ogrodniczej, sadowniczej czy rybnej. Nie można zatem doprowadzić do pozbawienia nieruchomości rolnego statusu poprzez działania faktyczne. (patrz również wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z 8 grudnia 2011 r. (IV SA/PO 558/11).
Najistotniejszym problemem w przedstawionym stanie faktycznym jest niejednolite przeznaczenie gruntów, wskazane w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego. Z treści pytania wynika, że nieruchomość składa się z dwóch działek. Pierwsza o pow. 2,4122 ha oznaczona jest w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego jako R – tereny rolnicze, a pozostała o pow. 1,982 ha jako UT – tereny sportu, rekreacji i turystyki. Jak wyżej wskazałem, dopuszczalne i celowe jest oprzeć się na wcześniejszym orzecznictwie, w przeciwieństwie do wytycznych i stanowisk przyjętych przez podmioty powołane do realizowania przedmiotowej ustawy. Tytułem wyjaśnienia, zgodnie z wytycznymi w sprawie zasad nabywania nieruchomości rolnych do Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa, stanowiących Załącznik do Zarządzenia Prezesa Agencji Nieruchomości Nr 20/16 z 13 maja 2016 r., jeżeli jedynie część nieruchomości była zgodnie z miejscowym planem przeznaczona na działalność rolniczą, a nieruchomość spełnia inne przesłanki przewidziane w ustawie (w szczególności kwestie dotyczące powierzchni działki – powyżej 0,3 ha) to całość nieruchomości podlegała ustawie. Trudno przyjąć, z uwagi na likwidację agencji, że wytyczne te są obowiązujące, niemniej jednak wskazują na sposób rozumienia definicji nieruchomości rolnej. Podobne stanowisko wyraziła Krajowa Rada Notarialna w uchwale z dnia 1 czerwca 2016 r. w sprawie stosowania w praktyce notarialnej ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego (K. Not z 2016 r. poz. 4). Podobne stanowisko zostało wyrażone przez Krajową Radę Notarialną i Agencję Nieruchomości Rolnych (UKUR) w dniu 11 lipca 2003 r. (źródło LEX Wolters Kluwer). Ze względu na charakter prawny powyższych stanowisk, upływ czasu i zmianę stanu prawnego, nie mogą one mieć charakteru wiążącego.
Najszerzej i najdokładniej przedmiotową kwestią zajął się Sąd Najwęższy w sprawie zakończonej wyrokiem z dnia 5 września 2012 r. sygn. akt. IV CSK 93/12. Sprawa dotyczyła zagadnienia, czy ustawa znajduje zastosowanie w stosunku do nieruchomości o powierzchni całkowitej ponad 286 ha, która w części ok. 200 ha była wykorzystywana na cele rolnicze, a w pozostałym zakresie miały inne przeznaczenie. W uzasadnieniu wyroku SN wskazał (stanowisko te jest przyjmowane w piśmiennictwie), że w odniesieniu do nieruchomości o niejednorodnym charakterze możliwe są trzy stanowiska:

• nieruchomość nie jest objęta regulacją ustawy niezależnie od zakresu przeznaczenia jej na inne cele, albo
• podpada pod jej uregulowania, jeśli nie jest w całości wykorzystywana i przeznaczona na inne cele niż rolne, bądź też
• wskazane wymagania ustawowe spełnia nieruchomość, której wiodącym przeznaczeniem jest prowadzenie działalności wytwórczej w rolnictwie.

Pierwsze rozwiązanie przyjmuje, że gdy część nieruchomości przeznaczona jest na cele inne niż rolnicze, to nie podlega przepisom ustawy. Rozwiązanie te zostało odrzucone przez Sąd, zdaniem Sądu jest sprzeczne z art. 2 pkt 1 ustawy, a ponadto nie realizowałoby celów ustawy. Druga propozycja oznacza, że choćby niewielka część użytków rolnych nakazuje stosowanie przepisów ustawy, a trzecie stanowisko – że o stosowaniu ustawy przesądza wiodące przeznaczenie nieruchomości, czyli jej dominująca funkcja, przy uwzględnieniu przepisów ustawy. Dokonując wyboru pomiędzy rozwiązaniem drugim i trzecim Sąd zauważył, ze rozwiązanie drugie uwzględnia założenia wprowadzenia ograniczeń w obrocie nieruchomościami, czyli realizuje cele ustawy. Jednocześnie określa jednoznaczne kryterium oceny charakteru nieruchomości. Istniejąca uznaniowość mogłaby niejednokrotnie utrudniać obrót nieruchomościami. Rozwiązanie trzecie, chociaż może najpełniej realizowałoby cele ustawy, rodzi trudności w ustaleniu kiedy następuje charakter dominujący przeznaczenia gruntu (czy zależy od powierzchni poszczególnych działek, czy aktualnego jego wykorzystania), jak również kto dokonywałby oceny. Ustawa w tym zakresie nie zawiera żadnych wskazówek. W przedmiotowej sprawie Sąd oparł się na rozwiązaniu drugim, w jego ocenie uzasadnia to pewność obrotu, oraz realizacja celów ustawy. Pomimo głosów krytycznych co do przyjętego rozwiązania przez Sąd Najwyższy, jest ono stosowane w praktyce. W analizowanym stanie faktycznym, w mojej ocenie, trudno byłoby przy zastosowaniu rozwiązania nr 3 przyjąć, że wiodącym przeznaczeniem nieruchomości jest działalność sportowa i rekreacyjna, biorąc pod uwagę powierzchnie obu działek.
Reasumując, w mojej ocenie nieruchomość będącą własnością gminy należy potraktować jako nieruchomość rolną, co oznacza, że w procedurze jej sprzedaży należy stosować przepisy ustawy. Niemniej jednak, należy pamiętać, że w praktyce obowiązek oceny czy nieruchomość jest nieruchomością rolną czy też nie został nałożony na notariuszy. Notariusz sporządzający akt notarialny, po przekazaniu mu przez strony transakcji informacji na temat nieruchomości, ocenia czy nieruchomość podlega przepisom ustawy. Pamiętać również należy o sankcji określonej w art. 599 § k.c., w przypadku zawarcia bezwarunkowej umowy sprzedaży nieruchomość podlegającej ustawie – jeżeli prawo pierwokupu przysługuje z mocy ustawy Skarbowi Państwa lub jednostce samorządu terytorialnego, współwłaścicielowi albo dzierżawcy, sprzedaż dokonana bezwarunkowo jest nieważna. Dlatego też należałoby skorzystać z wiedzy notariusza obsługującego gminę i uzyskać informację o jego stanowisku. 

PYTANIE 2

Kto ma prawo pierwokupu?

ODPOWIEDŹ PRAWNIKA

Prawo pierwokupu nieruchomości rolnej posiada Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa, który działa na rzecz Skarbu Państwa.

Przy założeniu, że przedmiotowa nieruchomość jest nieruchomością rolną, do procedury jej sprzedaży znajdą zastosowanie przepisy ustawy. Zgodnie z art. 2 a ust. 1 ustawy nabywcą nieruchomości rolnej może być wyłącznie rolnik indywidualny, chyba że ustawa stanowi inaczej. W ust. 2 wskazano ograniczenia dotyczące powierzchni nieruchomości rolnej. W ust. 3 zostały wprowadzone wyjątki, w jakich sytuacjach nabycia nieruchomości rolnej zasady zawarte w ust. 1 i 2 nie są stosowane. Wydaje mi się, ze w tym przypadku przepisy te nie znajdą zastosowania. Natomiast art. 3 normuje prawo pierwokupu nieruchomości rolnych, w myśl ust. 1 pierwszeństwo jej nabycia ma w pewnych sytuacjach dzierżawca. W stanie faktycznym przedstawionym w pytaniu nie ma informacji, żeby nieruchomość była dzierżawiona. Finalnie dochodzimy do art. 3 ust. 4, ustawy, który stanowi, że w przypadku braku uprawnionego do pierwokupu, o którym mowa w ust. 1 (dzierżawcy), albo niewykonania przez niego tego prawa, prawo pierwokupu przysługuje z mocy ustawy Krajowemu Ośrodkowi działającemu na rzecz Skarbu Państwa. W ust. 5 i 7 przywdziano wyjątki, kiedy nie stosuje się przepisów zawartych w ust. 1-4. Tak więc z przedstawionego stanu faktycznego wynika, że prawo pierwokupu nieruchomości rolnej posiada Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa, który działa na rzecz Skarbu Państwa. 

PYTANIE 3

Czy zbycie na rzecz Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa ma wpływ na cenę?

ODPOWIEDŹ PRAWNIKA

Wycenę zapewnia właściwy organ, czyli wójt, zlecając sporządzenie operatów szacunkowych właściwym rzeczoznawcom majątkowym.

Instytucja pierwokupu wskazana m.in. w art. 3 ust. 4 ustawy uregulowana jest w art. 596 – 602 k.c. oraz innych ustaw dotyczących nieruchomości. Zgodnie z art. 600 k.c. przez wykonanie prawa pierwokupu dochodzi do skutku między zobowiązanym a uprawnionym umową sprzedaży tej samej treści, co umowa zawarta przez zobowiązanego z osobą trzecią, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. Jednakże postanowienia umowy z osobą trzecią, mające na celu udaremnienie prawa pierwokupu, są względem uprawnionego bezskuteczne. Krajowy Ośrodek, co do zasady, wykonuje prawo pierwokupu, na zasadach i warunkach między zbywającym i nabywcą nieruchomości. Oczywiście ustawodawca przewidział tryb postępowania, gdy cena nieruchomości jest nieuzasadniona, który określony jest art. 3 ust. 8-9 ustawy. Zgodnie z ust. 8, jeżeli cena sprzedawanej nieruchomości rażąco odbiega od jej wartości rynkowej, wykonujący prawo pierwokupu może, w terminie 14 dni od dnia złożenia oświadczenia o wykonaniu prawa pierwokupu, wystąpić do sądu o ustalenie ceny tej nieruchomości. Ust. 8 a stanowi, że Krajowy Ośrodek może dokonać zapłaty niespornej części ceny nieruchomości rolnej przed wystąpieniem do sądu o ustalenie ceny tej nieruchomości. Ostatecznie zgodnie z ust. 9 cenę odpowiadającą wartości rynkowej nieruchomości rolnej, przy zastosowaniu sposobów określenia wartości nieruchomości przewidzianych w przepisach o gospodarce nieruchomościami, ustala sąd. W przypadku gmin niezwykle ważną rolę odgrywa ustawa z dnia 21 sierpnia 1997r. o gospodarce nieruchomościami (Dz.U. z 2018. Poz. 2204 z późn. zm.), dalej u.g.n., która w przypadku sprzedaży nieruchomości rolnych również znajduje zastosowanie. W razie przeznaczenia nieruchomości do sprzedaży cenę nieruchomości ustala się na podstawie jej wartości (art. 67 ust.1 u.g.n.). W myśl art. 150 ust. 2 u.g.n. dla nieruchomości, które są lub mogą być przedmiotem obrotu, określa się wartość rynkową. Wycenę zapewnia właściwy organ, czyli wójt, zlecając sporządzenia operatów szacunkowych właściwym rzeczoznawcom majątkowym. Operat jest podstawą określenia ceny nieruchomości przeznaczonych do zbycia. 

PYTANIE 4 

Czy w przypadku sprzedaży z obszarem oznaczonym symbolem R koniecznym będzie zorganizowanie przetargu w trybie ograniczonym?

ODPOWIEDŹ PRAWNIKA

W mojej ocenie w przedmiotowej sprawie nie jest konieczne przeprowadzenie przetargu ograniczanego.

Kwestie dotyczący przetargu ograniczonego reguluje w szczególności art. 40 ust. 2 a, który enigmatycznie przewiduje, że przetarg ograniczony organizuje się, jeżeli warunki przetargowe mogą być spełnione tylko przez ograniczoną liczbę osób. Ustawodawca, wprowadzając możliwość przeprowadzenia przetargu ograniczonego, nie unormował precyzyjnie katalogu przypadków, w których dopuszczalne jest jego stosowanie. Przyjmuje się (patrz wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z dnia 8 lutego 2018 r. II SA/Po 890/17), że przetarg ograniczony organizuje się na przykład, gdy wymagane jest posiadanie przez nabywcę koncesji albo gdy sprzedażą, która na rzecz podmiotu spełniającego określone w ustawie warunki mogłaby nastąpić w trybie bezprzetargowym, zainteresowanych jest więcej podmiotów spełniających te warunki. Należy również pamiętać, że zgodnie z § 15 ust. 1 rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 14 września 2004 r. w sprawie sposobu i trybu przeprowadzania przetargów oraz rokowań na zbycie nieruchomości (Dz.U. z 2014 r. poz. 1490), zwanego dalej rozporządzeniem, w ogłoszeniu o przetargu ustnym ograniczonym podaje się informację, że przetarg jest ograniczony, wraz z uzasadnieniem wyboru formy przetargu oraz wyznacza się termin zgłoszenia uczestnictwa w przetargu. Tak więc wójt będzie decydował o przeprowadzeniu przetargu ograniczonego i uzasadniał jego formę. Ważny w mojej ocenie jest charakter gminy, w przypadku gdy jest to gmina o charakterze rolnym, tj. duża liczba mieszkańców pracuje w rolnictwie, ciężko uzasadnić konieczność przeprowadzenia przetargu ograniczonego. W mojej ocenie w przedmiotowej sprawie nie jest konieczne przeprowadzenie przetargu ograniczanego. Wskazanie charakteru nieruchomości jako nieruchomości rolnej implikuje konieczność zastosowania przepisów ustawy, włącznie ze spełnianiem kryterium nabywcy zgodnie z ustawą. Informację takie powinny zostać zawarte w ogłoszeniu o przetargu. 

PYTANIE  5

Jak ma szczegółowo wyglądać procedura sprzedaży z udziałem KOWR i zastosowaniem ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego?

ODPOWIEDŹ PRAWNIKA

W przypadku zbycia nieruchomości rolnej w trybie przetargu można wyróżnić kilka  etapów postępowania.

W przypadku zbycia nieruchomości rolnej w trybie przetargu można wyróżnić następujące etapy postępowania. Decyzja o sprzedaży nieruchomości powinna być poprzedzona analizą przeznaczenia nieruchomości, może istnieć konieczność uregulowania pewnych kwestii dotyczących nieruchomość dotyczących ustalenia granic, podziału nieruchomości, aktualizacji księgi wieczystej. Następnie konieczne jest zlecenie rzeczoznawcy majątkowemu wykonania wyceny nieruchomości i sporządzenie operatu szacunkowego, który winien być oceniony pod względem formalnym i rachunkowym. Ustalenie ceny nieruchomości i warunków jej zbycia należy do obowiązków wójta. Następnie należy sporządzić i wywiesić wykaz nieruchomości przeznaczonych do sprzedaży wraz z ogłoszeniem w prasie lokalnej informacji o sporządzonym wykazie nieruchomości przeznaczonych do sprzedaży.
Wydaje się, że konieczne jest rozpatrzenie wniosków osób uprawnionych do nabycia nieruchomości w drodze bezprzetargowej. W przypadku pozytywnego rozpatrzenia wniosku, informacji o nieruchomości, której wniosek dotyczy nie zamieszcza się w ogłoszeniu o przetargu, Należy przyjąć, że sprzedaż nieruchomości w tym trybie może finalnie nastąpić, jeżeli nabywca spełni przesłanki przewidziane w ustawię, a Krajowy Ośrodek nie skorzysta z prawa pierwokupu. Przygotowanie ogłoszenia o przetargu – w ogłoszeniu o przetargu podaje się informacje zamieszczone w wykazie oraz czas, miejsce i warunki przetargu, która ma być podana do publicznej wiadomości w terminie przewidzianym prawem (§ 6 rozporządzenia). Po właściwym wywieszeniu informacji o przetargu, komisja przetargowa przeprowadza przetarg. Po jego przeprowadzeniu należy sporządzić protokół (§ 10 rozporządzenia) i dokonać zwrotu wadium. Po rozpatrzeniu skarg (ew. gdy skargi nie wpłynęły) należy podać do publicznej wiadomości poprzez wywieszenie na okres 7 dni na tablicy ogłoszeń urzędu informację o wyniku przetargu. Następnie należy przygotować dokumenty niezbędne do dokonania sprzedaży. Rzecz jasna sprzedaż odbywa się w formie aktu notarialnego. Obowiązkiem notariusza, jeżeli uzna, że nieruchomość jest nieruchomością rolną, jest przygotowanie warunkowej umowy sprzedaży, która powinna być niezwłocznie przesłana do Krajowego Ośrodka. Zgodnie z art. 598 k.c. ma on 30 dni na wykonanie prawa pierwokupu, czyli „wejścia” w miejsce nabywcy i nabycia nieruchomości na warunkach określonych w umowie oraz za zapłatą ceny danej nieruchomości rolnej. Dlatego też dla bezpieczeństwa obrotu gmina sprzedająca nieruchomość powinna ustalić z notariuszem obsługującym gminy procedurę postępowania. Jeżeli Krajowy Ośrodek nie skorzysta z prawa pierwokupu powinna zostać zawarta notarialna umowa sprzedaży nieruchomości z osobą, która wygrała przetarg. 

PYTANIE  6

Czy wykaz nieruchomości przeznaczonej do sprzedaży powinien zawierać dodatkowe informacje?

ODPOWIEDŹ PRAWNIKA

Wykaz nieruchomości przeznaczony na sprzedaż powinien zawierać informacje, o których mowa w art. 35 ust. 3 u.g.n. W punkcie dotyczącym przeznaczenia nieruchomości musi zostać zawarta informacja o przeznaczeniu nieruchomości w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego. 

PYTANIE  7 

Jak będzie wyglądać umowa kupna sprzedaży, w przypadku gdy KOWR nie skorzysta ze swoich praw?

ODPOWIEDŹ PRAWNIKA

Umowa sprzedaży musi zostać sporządzona przez notariusza w formie aktu notarialnego. Podstawowe elementy umowy sprzedaży określone są w art.  535 §  1 k.c.

Umowa sprzedaży musi zostać sporządzona przez notariusza w formie aktu notarialnego. Podstawowe elementy umowy sprzedaży określone są w art. 535 § 1 k.c. – przez umowę sprzedaży sprzedawca zobowiązuje się przenieść na kupującego własność rzeczy i wydać mu rzecz, a kupujący zobowiązuje się rzecz odebrać i zapłacić sprzedawcy cenę. Jak wskazałem w pkt. 5 pierwszy akt notarialny winien zostać sporządzony jako warunkowa umowa sprzedaży. Jeżeli Krajowy Ośrodek nie wykona prawa pierwokupu, notariusz winien sporządzić akt notarialny „ostatecznie” przenoszący własność nieruchomości. Obie umowy powinny określać strony umowy, precyzyjne określenie nieruchomości, cenę nieruchomości, sposób wydania. Umowa jest sporządzana przez notariusza, dlatego też najrozsądniejszym postępowaniem będzie kontakt z notariuszem obsługującym gminę, który sporządzi akt notarialny, jak również powinien wyrazić swoje stanowisko co do charakteru nieruchomości podlegającej obrotowi. 

PYTANIE  8 

Co powinno zostać ujęte w warunkach uczestnictwa w przetargu?

ODPOWIEDŹ PRAWNIKA

Pojęcie „warunki uczestnictwa w przetargu” zawarte w pytaniu, w mojej ocenie oznaczają, w jaki sposób należy wskazać cechy, jakie winien spełnić nabywca nieruchomości rolnej.

Pojęcie „warunki uczestnictwa w przetargu” zawarte w pytaniu, w mojej ocenie oznaczają, w jaki sposób należy wskazać cechy, jakie winien spełnić nabywca nieruchomości rolnej. Kwestie powyższe uregulowane są w art. 7 ustawy, a kluczową regulacją jest ust. 6 przepisu. Zgodnie z ustawą nabywcą nieruchomości rolnej może być wyłącznie rolnik indywidualny, chyba że ustawa stanowi inaczej. W przypadku małżonków wystarczy, aby warunek ten spełniał jeden ze współmałżonków. Powierzchnia nabywanej nieruchomości rolnej wraz z powierzchnią nieruchomości rolnych wchodzących w skład gospodarstwa rodzinnego nabywcy nie może przekraczać powierzchni 300 ha użytków rolnych, ustalonej zgodnie z art. 5 ust. 2 i ust. 3 ustawy. Zgodnie z ustawą za rolnika indywidualnego uważa się osobę fizyczną będącą właścicielem, użytkownikiem wieczystym, samoistnym posiadaczem lub dzierżawcą nieruchomości rolnych, których łączna powierzchnia użytków rolnych nie przekracza 300 ha, posiadającą kwalifikacje rolnicze oraz co najmniej od 5 lat zamieszkałą w gminie, na obszarze której jest położona jedna z nieruchomości rolnych, wchodzących w skład gospodarstwa rolnego i prowadzącą przez ten okres osobiście to gospodarstwo. Dokumentami, które potwierdzają powyższe stany będą:

• oświadczenie o osobistym prowadzeniu gospodarstwa rolnego przez okres co najmniej 5 lat,
• oświadczenie o łącznej powierzchni użytków rolnych stanowiących własność, użytkowanie wieczyste, będących w samoistnym posiadaniu, dzierżawionych przez rolnika indywidualnego oraz
• zaświadczenie wydane przez wójta o zameldowaniu na pobyt stały.

Do 25 czerwca br. niektóre oświadczenia powinny być poświadczone przez wójta, obecnie odstąpiono od tego wymogu. W dodanym do art. 7 ust. 5 a wprowadzono wymóg, aby oświadczenia były obarczone klauzulą: „Jestem świadomy odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia.” (art. 7 ust. 5 ustawy). Nabywca nieruchomości odpowiada za prawdziwość złożonego oświadczenia, poświadczenie nieprawdy stanowi przestępstwo określone w art. 233 § 1 Kodeksu karnego. Jednocześnie uczestnik przetargu musi udowodnić swoje uprawnienia rolnicze, złożyć dokumenty zgodnie z treścią art. 6 ust. 2 pkt 2 i ust. 3 albo art. 7 ust. 9 ustawy. W § 6 i 7 rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 17 stycznia 2012 r. w sprawie kwalifikacji rolniczych posiadanych przez osoby wykonujące działalność rolniczą (Dz.U. z 2012 r., poz. 109), określono rodzaje dowodów potwierdzających posiadanie kwalifikacji rolniczych, o których mowa w art. 6 ust. 2 pkt 2 ustawy. W mojej ocenie warto te przepisy zacytować w warunkach uczestnictwa w przetargu.
Nabycie przedmiotowych nieruchomości przez inny podmiot, niż rolnik indywidualny w rozumieniu ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego, może nastąpić za zgodą Prezesa Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa (Oddział Terenowy), wyrażoną w drodze decyzji administracyjnej wydanej na wniosek nabywcy. Każdy uczestnik przetargu musi przedłożyć dowód uiszczenia wadium w formie przyjętej w warunkach przetargu. W przypadku osoby, która pozostaje w związku z małżeńskim w ustawowej wspólności małżeńskiej, w ofercie powinna zostać zawarta zgoda drugiego współmałżonka na nabycie nieruchomości. W momencie zawarcia zarówno warunkowej umowy sprzedaży, jak i umowy ostatecznie przenoszącej własność, powinien być obecny przy czynności współmałżonek. Chyba że wyrazi zgodę na nabycie nieruchomości w odpowiedniej formie tj. aktu notarialnego.

Powierzchnia nabywanej nieruchomości rolnej, wraz z powierzchnią nieruchomości rolnych wchodzących w skład gospodarstwa rodzinnego nabywcy, nie może przekraczać powierzchni 300 ha użytków rolnych.

Paweł Duszyński
radca prawny

SPIS TREŚCI

ANALIZY I KOMENTARZE - SAS 4 / 2019

Coraz częściej występujące okresy wysokich temperatur oraz będących ich konsekwencją susze, powodują w wielu gminach problemy z dostępem do wody pitnej dostarczanej mieszkańcom za pośrednictwem gminnej sieci wodociągowej. W konsekwencji, rozważane są sposoby ograniczania korzystania z wody z sieci wodociągowej na cele inne niż bytowe (zwłaszcza do podlewania przydomowych ogródków) począwszy od tych miękkich w postaci apeli i próśb, kończąc na bardziej zdecydowanych w postaci przepisów porządkowych.

Niekiedy jako podstawę prawną dopuszczalności wprowadzenia takiego ograniczenia wskazuje się przepis art. 31 ust. 5 Prawa wodnego, jednakże działanie takie nie zawsze jest uprawnione. Przepis ten stanowi co prawda podstawę do wprowadzenia ograniczenia w korzystaniu z wód, jednakże wyłącznie w przypadku wprowadzenia przez właściwy organ stanu klęski żywiołowej. Zgodnie bowiem z jego treścią, „W przypadku wprowadzenia stanu klęski żywiołowej, w celu zapobieżenia skutkom powodzi lub suszy, wojewoda może, w drodze aktu prawa miejscowego, wprowadzić czasowe ograniczenia w korzystaniu z wód, w szczególności w zakresie poboru wód lub wprowadzania ścieków do wód lub do ziemi, a także zmiany sposobu gospodarowania wodą w zbiornikach retencyjnych”. W konsekwencji, przy braku wprowadzenia stanu klęski żywiołowej należy rozważyć, czy jakikolwiek inny przepis prawny umożliwia wprowadzenie tego rodzaju ograniczeń. Jak każde działanie organów gminy, również wprowadzenie takich ograniczeń musi mieć bowiem – w świetle chociażby przepisu art. 7 Konstytucji RP – swoją wyraźną podstawę prawną.
W orzecznictwie sądów administracyjnych przyjmuje się, że podstawą prawną do wprowadzenia tego rodzaju ograniczeń może być przepis art. 40 ust. 3 ustawy o samorządzie gminnym (dalej: „u.s.g.”). Umożliwia on uchwalanie szczególnego rodzaju aktów prawa miejscowego, tzw. przepisów porządkowych. Przepis ten stanowi, że „W zakresie nieuregulowanym w odrębnych ustawach lub innych przepisach powszechnie obowiązujących rada gminy może wydawać przepisy porządkowe, jeżeli jest to niezbędne dla ochrony życia lub zdrowia obywateli oraz dla zapewnienia porządku, spokoju i bezpieczeństwa publicznego”. Jak już wspomniano, sądy administracyjne uznają, że przepis ten (tj. art. 40 ust. 3 u.s.g.) może być wykorzystany przy okazji występowania długotrwałych susz w zakresie wprowadzenia na jego podstawie ograniczeń korzystania z wody pochodzącej z gminnej sieci wodociągowej. Przykładowo, w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 13 lutego 2018 r. (sygn. II OSK 994/16, dostępny w CBOSA) przyjęto, że „w okresie wystąpienia katastrofy naturalnej - suszy, w sytuacji, gdy nie został wprowadzony na danym obszarze stan klęski żywiołowej, gmina może w drodze przepisów porządkowych na podstawie rat. 40 ust. 3 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnych (Dz.U. z 2017 r. poz. 1875 z późn. zm.), ustanowić zakaz podlewania z wodociągu gminnego, ogródków przydomowych, działkowych, tuneli foliowych oraz trawników i upraw roślinnych”.

ZARZĄDZENIE WÓJTA

W powyższym zakresie istotne znaczenie odgrywa także przepis art. 41 ust. 2 u.s.g. stanowiący, że „W przypadku niecierpiącym zwłoki przepisy porządkowe może wydać wójt, w formie zarządzenia”. Co jednak w tym kontekście istotne, wydane przez wójta zarządzenie zawierające przepisy porządkowe podlega zatwierdzeniu na najbliższej sesji rady gminy. Traci ono moc w razie odmowy zatwierdzenia bądź nieprzedstawienia do zatwierdzenia na najbliższej sesji rady. W razie nieprzedstawienia do zatwierdzenia lub odmowy zatwierdzenia zarządzenia rada gminy określa termin utraty jego mocy obowiązującej.

KARA GRZYWNY

Odrębną kwestią od samej dopuszczalności wprowadzenia na terenie gminy ograniczeń z korzystania z wody, pozostaje dopuszczalność wymierzenia kary grzywny osobom naruszającym postanowienia przepisów porządkowych. Rzeczą oczywistą jest bowiem to, że ograniczenia są skuteczniejsze, kiedy za ich naruszenie przewidziana jest jakakolwiek sankcja. W tym kontekście rozważenia wymaga możliwość zastosowania przepisu art. 40 ust. 3 u.s.g. Zgodnie z jego treścią, przepisy porządkowe mogą przewidywać za ich naruszanie karę grzywny wymierzaną w trybie i na zasadach określonych w prawie o wykroczeniach. Tym samym, to od samodzielnej decyzji organu wydającego przepisy porządkowe (rady gminy, bądź – w przypadku niecierpiącym zwłoki – wójta) zależy, czy przepis określający grzywnę za ich naruszenie zostanie ustanowiony. Nie ma bowiem w tym zakresie takiego obowiązku – ustawodawca wszak posłużył się zwrotem „mogą przewidywać”, a nie „przewidują”.

STANOWISKO TK

W kontekście możliwości wprowadzenia do aktu prawnego zawierającego przepisy porządkowe przepisu określającego grzywnę przywołać także należy stanowisko wyrażone przez Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 8 lipca 2003 r. (sygn. P 10/02). Trybunał orzekł w nim, że „organy samorządu terytorialnego oraz wojewoda nie mogą same ustanawiać kary grzywny ani nawet określać jej granic, a jedynie wskazywać na sankcje przewidziane przez szczegółowe przepisy o wykroczeniach, w szczególności w art. 54 kodeksu wykroczeń”. Pogląd ten prezentowany jest również w orzecznictwie sądów tak powszechnych (np. wyrok SN z dnia 9 czerwca 2005 r., sygn. V KK 41/05), jak i administracyjnych (np. wyrok WSA w Krakowie z dnia 17 maja 2012 r., sygn. III SA/Kr 959/11). Tym samym przyjąć należy, że gdy gminne przepisy porządkowe miałyby przewidywać karę grzywny za ich naruszenie, przepis określający sankcję za to naruszenie powinien co najmniej w sposób ogólny odsyłać do odpowiedzialności przewidzianej w przepisie art. 54 Kodeksu wykroczeń. Przepis ten stanowi, że „Kto wykracza przeciwko wydanym z upoważnienia ustawy przepisom porządkowym o zachowaniu się w miejscach publicznych, podlega karze grzywny do 500 złotych albo karze nagany”.
I to właśnie powyższy przepis Kodeksu wykroczeń jest najbardziej problematyczny, bowiem dotyczy on wyłącznie „zachowania się w miejscach publicznych”. Dyskusyjne może być tym samym twierdzenie, że podlewanie ogródka, a więc podejmowanie działań na swoim prywatnym (a nie – jak stanowi przepis – publicznym) terenie, może podpadać pod normę wyrażoną w tym przepisie. W konsekwencji, w pełni uzasadnione zdaje się być stwierdzenie, że w świetle obecnie obowiązujących przepisów prawa, brak jest podstaw do zastosowania przepisu art. 40 ust. 3 u.s.g., umożliwiającego przewidzenie w przepisach porządkowych kary grzywny w zakresie naruszenia ograniczeń w zakresie korzystania z wody pochodzącej z gminnej sieci wodociągowej.
Powyższe nie oznacza jednak, że naruszenie przez mieszkańców ograniczeń w zakresie korzystania z wody z sieci wodociągowej na cele niebytowe nie może być sankcjonowane. Z pomocą w tym kontekście przychodzą bowiem przepisy ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. Niewątpliwie przepisy porządkowe określają pewnego rodzaju prawne obowiązki. Obowiązki te można zakwalifikować, jako – zgodnie z art. 2 § 1 pkt 10 tej ustawy – obowiązki o charakterze niepieniężnym pozostające we właściwości organów samorządu terytorialnego. W konsekwencji, zastosowanie będą mogły znaleźć środki egzekucyjne określone w przepisie art. 1a pkt 12 b ustawy, tj.:

• grzywna w celu przymuszenia,
• wykonanie zastępcze,
• odebranie rzeczy ruchomej,
• odebranie nieruchomości, opróżnienie lokali i innych pomieszczeń,
• przymus bezpośredni. W niniejszym przypadku mogłaby być tym samym zastosowana grzywna w celu przymuszenia.

O ile gminy mają możliwość wprowadzania ograniczeń w zakresie korzystania z wody pochodzącej z gminnej sieci wodociągowej, o tyle prawidłowe zredagowanie przepisów porządkowych w tym zakresie nie jest tak prawnie, jak i legislacyjnie łatwe. Wadliwe ukształtowanie tych przepisów może doprowadzić do sytuacji, w której organ nadzoru, w ramach posiadanych kompetencji, je unieważni.

Mateusz Karciarz
prawnik w Kancelarii Radców Prawnych
Zygmunt Jerzmanowski i Wspólnicy
sp. k. w Poznaniu

SPIS TREŚCI

ANALIZY I KOMENTARZE - SAS 4 / 2019

Wakacje, czas urlopów, wypoczynków, turyści odwiedzają w Polsce ciekawe miejsca. Niestety sielankę przerywa śmierć turysty i zaczyna się problem – kto ma stwierdzić zgon i jego przyczyny.

Karta zgonu wydawana w takim przypadku jest niezbędna, aby przedłożyć ją kierownikowi urzędu stanu cywilnego, który uzupełnia ją wraz z adnotacją o zarejestrowaniu zgonu w rejestrze stanu cywilnego lub adnotacją o zgłoszeniu zgonu, oraz należy dostarczyć ją administracji cmentarza w celu pochowania zwłok. Nie jest to niestety akademicki wywód, ale sytuacja, z którą mamy do czynienia w praktyce, i która zmusiła autora do poczynienia niniejszego tekstu. Problemem jest obowiązujący stan prawny, a mianowicie ustawa z dnia 31 stycznia 1959 r. o cmentarzach i chowaniu zmarłych (Dz.U. z 2017 r., poz. 912, z zm.; dalej jako ustawa o cmentarzach). Zgodnie z art. 11 ust. 1 tejże ustawy zgon i jego przyczyna powinny być ustalone przez lekarza, leczącego chorego w ostatniej chorobie (żaden akt prawny nie definiuje tego pojęcia i tym samym nie wskazuje, jaki to jest lekarz). Sam ten przepis stwarza problemy, gdyż w przypadku turysty, rzadko wiemy kto go leczył w ostatniej chorobie, nie mówiąc już o turyście zagranicznym, a nawet jeśli ustali się lekarza ostatnio leczącego zmarłego, to lekarze ci wcale nie są zainteresowani stwierdzeniem zgonu lub nie można się z nimi skontaktować (nie jest dostępny z przyczyn osobistych, np. także przebywa na urlopie itp.). Jest to sytuacja niezwykle nerwowa i w praktyce wystawienie karty zgonu jest możliwe czasami nawet po kilku dniach, co uniemożliwia rodzinie lub bliskim zmarłego podjęcie niezbędnych kroków administracyjnych jak i faktycznych, związanych z pochówkiem. Tę sytuację ustawodawca próbuje rozwiązać w art. 11 ust. 2 ustawy o cmentarzach, wskazując iż w razie niemożności dopełnienia procedury wskazanej powyżej – stwierdzenia zgonu przez lekarza leczącego w ostatniej chorobie – stwierdzenie zgonu i jego przyczyny powinno nastąpić w drodze oględzin, dokonywanych przez lekarza lub w razie jego braku przez inną osobę, powołaną do tej czynności przez właściwego starostę, przy czym koszty tych oględzin i wystawionego świadectwa nie mogą obciążać rodziny zmarłego. Minister właściwy do spraw zdrowia określa w drodze rozporządzenia sposób dokonywania oględzin oraz kwalifikacje osób, które z braku lekarzy mogą być powoływane do wykonania oględzin, zasady wzywania lekarzy mających stwierdzać zgon w przypadku, gdy nie jest to lekarz leczący w ostatniej chorobie oraz w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw finansów publicznych, zasady pokrywania wydatków związanych z wykonywaniem oględzin. Takie rozporządzenie na podstawie art. 11 ust. 3 ustawy o cmentarzach nie zostało wydane nowe, a zatem obowiązuje rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej w sprawie stwierdzenia zgonu i jego przyczyny z dnia 3 sierpnia 1961 r. (DzU. Nr 39, poz. 202). Rozporządzenie to jest oderwane od obecnej rzeczywistości jak wskazuje samo Ministerstwo Zdrowia (w odpowiedzi z dnia 22 sierpnia 2018 r. przygotowanej na interpelację poselską nr 24854 w sprawie przepisów dotyczących stwierdzania zgonu poza szpitalem), przepisy dotyczące zasad stwierdzania zgonu i jego przyczyny wymagają dostosowania do aktualnego stanu prawnego, „gdyż są obiektem wielu uwag i niejasności, a ich archaiczność oraz zamierzchła terminologia nie odpowiadają wymaganiom dzisiejszych realiów”. Analiza ustawy jak i rozporządzenia prowadzi do wniosku, iż w przypadku, gdy zgonu nie może stwierdzić lekarz leczący chorego w ostatniej chorobie, stwierdzenie zgonu i jego przyczyny powinno nastąpić w drodze oględzin dokonywanych przez lekarza, lub w razie jego braku, przez inną osobę, powołaną do tej czynności przez właściwego starostę, przy czym koszty tych oględzin i wystawionego świadectwa nie mogą obciążać rodziny zmarłego. Jeżeli zachodzi uzasadnione podejrzenie, że przyczyną zgonu było przestępstwo, w takim wypadku kartę zgonu wystawia lekarz, który na zlecenie sądu lub prokuratora dokonał oględzin lub sekcji zwłok. W przypadku, gdy żaden lekarz nie udzielał zmarłemu świadczeń zdrowotnych w okresie 30 dni przed dniem zgonu, bądź lekarz taki zamieszkuje w odległości większej niż 4 km od miejsca, w którym znajdują się zwłoki, albo z powodu choroby lub z innych uzasadnionych przyczyn nie może dokonać oględzin zwłok w ciągu 12 godzin od chwili wezwania, kartę zgonu wystawia lekarz, który stwierdził zgon, będąc wezwanym do nieszczęśliwego wypadku lub nagłego zachorowania. Stwierdzenie zgonu możliwe jest również przez lekarza na podstawie przepisów ustawy z dnia 8 września 2006 r. o Państwowym Ratownictwie Medycznym o ile wchodzi on w skład zespołu ratownictwa medycznego (należy jednak pamiętać, iż zespoły ratownicze nie mogą być dysponowane wyłącznie w celu stwierdzenia zgonu). Powstaje jeszcze jeden problem, a mianowicie brak jest określenia zasad finansowania w przypadku, kiedy zgon stwierdza „osoba powołana do tej czynności przez starostę”, przy czym jak wynika ze stanowiska prezentowanego przez Ministerstwo Zdrowia, starosta nie może w takim wypadku wskazać innej osoby niż lekarz. Ministerstwo Zdrowia wskazuje także (pismo nr 299 w sprawie problemów związanych z procedurą stwierdzania zgonu i wydawania karty zgonu /Pisma urzędowe ministerstw z 2016-01-21 VIII/299/2016, Ministerstwo Zdrowia, www.sejm.gov.pl), iż z rozporządzenia wynika, że koszty stwierdzenia zgonu ponosi właściwy powiat, a zatem w ocenie ministerstwa należy przyjąć, że powołanie osoby przez starostę jest zadaniem własnym powiatu, zaś wysokość wynagrodzenia leży w gestii stron umowy łączącej powiat i tę osobę.
W ocenie autora nie jest to takie oczywiste, jednakże z punktu widzenia omawianego problemu, do czasu zmiany prawa w tym zakresie lub innej interpretacji obowiązujących zapisów, starostowie powinni wyznaczyć lekarza, który na ternie powiatu będzie stwierdzał zgon i jego przyczyny, jeśli lekarz „leczący chorego w ostatniej chorobie” nie może tego uczynić lub zgon nie nastąpił w wyniku podejrzenia popełnienia przestępstwa (wówczas kartę zgonu wystawia lekarz, który na zlecenie sądu lub prokuratora dokonał oględzin lub sekcji zwłok, zaś koszty w opisanej sytuacji ponosi Skarb Państwa). Informacja o takim lekarzu winna być podana do publicznej wiadomości (np. poprzez podanie danych lekarza na stronie internetowej właściwego starostwa). Niestety praktyka pokazuje, iż nie wszyscy starostowie wyznaczyli takich lekarzy, co w przypadku wystąpienia konieczności wystawienia karty zgonu w sytuacjach o jakich mowa w art. 11 ust. 2 ustawy o cmentarzach powoduje nerwowości i poszukiwanie ad hoc lekarza, który podejmie się wystawienia takiej karty zgonu. Zasadne jest zatem jak najszybsze uregulowanie omawianej kwestii i pochylenie się nad nową ustawą wprowadzającą instytucję koronera.

dr Marcin Adamczyk
radca prawny
Narodowy Instytut Samorządu Terytorialnego,
Wydział Prawa i Administracji UWM w Olsztynie

SPIS TREŚCI

ANALIZY I KOMENTARZE - SAS 4 / 2019

Ustawa o dokumentach publicznych z 22 listopada 2018 r. weszła częściowo w życie 12 lipca b.r. i wywołała medialną ofensywę dotyczącą jej głównej zmiany, a zatem wprowadzenie odpowiedzialności karnej za wytwarzanie, oferowanie, zbywanie repliki dokumentu publicznego (art. 58 ustawy dokumentach publicznych). Ustawa ta nie penalizuje kary za kserowanie dokumentów publicznych, co warto podkreślić w związku z dość nieprecyzyjnymi komunikatami w tym zakresie. Karalne jest, wytwarzanie, oferowanie, zbywanie lub przechowywanie w celu zbycia repliki dokumentu publicznego.

Ustawodawca wprowadził legalną definicję pojęcia „replika dokumentu publicznego”, zgodnie z którą, repliką dokumentu publicznego jest odwzorowanie lub kopia wielkości od 75 proc. do 120 proc. oryginału o cechach autentyczności dokumentu publicznego lub blankietu dokumentu publicznego, z wyłączeniem kserokopii lub wydruku komputerowego dokumentu publicznego wykonanych do celów urzędowych, służbowych lub zawodowych określonych na podstawie odrębnych przepisów lub na użytek osoby, dla której dokument publiczny został wydany. Ustawa o dokumentach publicznych wprowadza sporo zmian w innych aktach prawnych, w tym niezwykle ważnej nie tylko dla samorządu terytorialnego, ale i każdego obywatela ustawie o dowodach osobistych (art. 67 ustawy o dokumentach publicznych). Zostaje przede wszystkim wprowadzona nowa przesłanka do otrzymania dowodu osobistego. Zgodnie z nowym pkt 5 a, ust. 1 art. 46 wydanie nowego dowodu osobistego następuje również w przypadku przedstawienia przez posiadacza dowodu osobistego organowi gminy potwierdzenia złożenia organowi uprawnionemu do prowadzenia dochodzeń zawiadomienia o podejrzeniu nieuprawnionego wykorzystania danych osobowych posiadacza dowodu osobistego, w tym serii i numeru dowodu osobistego, albo przedstawienia dokumentu potwierdzającego wszczęcie z urzędu czynności przez ten organ, albo przedstawienia decyzji Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych stwierdzającej naruszenie przepisów o ochronie danych w zakresie bezpieczeństwa danych osobowych posiadacza dowodu osobistego, w tym serii i numeru dowodu osobistego. W takim wypadku należy wystąpić o wydanie nowego dowodu osobistego niezwłocznie (co wynika z nowego brzmienia ust. 2 pkt 2 art. 46 ustawy o dowodach osobistych). Zmiana ta jest konieczna i jest odpowiedzią na fale kradzieży tożsamości z jaką obecnie mamy do czynienia. Konsekwencją tej zmiany jest wprowadzenie nowego art. 48 a, zgodnie z którym, w przypadku zawiadomienia organu uprawnionego do prowadzenia dochodzeń albo wszczęcia przez ten organ z urzędu czynności dotyczących nieuprawnionego wykorzystania danych osobowych posiadacza dowodu osobistego, albo wydania decyzji, o której mowa w art. 46 ust. 1 pkt 5 a, posiadacz dowodu osobistego może zgłosić osobiście ten fakt organowi dowolnej gminy w celu unieważnienia posiadanego dowodu osobistego. Zgłoszenie takie dokonywane będzie na formularzu zgłoszenia nieuprawnionego wykorzystania danych osobowych (art. 48 a ust.2) i będzie możliwe zarówno w formie tradycyjnej – papierowej, jak i dokumentu elektronicznego, który winien być opatrzony kwalifikowanym podpisem elektronicznym lub podpisem potwierdzonym profilem zaufanym ePUAP. Zgłaszając wniosek o unieważniane dowodu osobistego z powodu nieuprawnionego wykorzystania danych osobowych, do formularza zgłoszeniowego należy przedstawić potwierdzenie złożenia organowi uprawnionemu do prowadzenia dochodzeń zawiadomienia o podejrzeniu nieuprawnionego wykorzystania danych osobowych zgłaszającego, w tym serii i numeru dowodu osobistego, dokument potwierdzający wszczęcie z Urzędu czynności przez ten organ albo decyzję prezesa urzędu Ochrony Danych Osobowych stwierdzającą naruszenie przepisów o ochronie danych w zakresie bezpieczeństwa danych osobowych posiadacza dowodu osobistego, w tym serii i numeru dowodu osobistego. W takim wypadku unieważnienie dowodu osobistego następuje z dniem zgłoszenia do organu dowolnej gminy nieuprawnionego wykorzystania danych osobowych, o którym mowa w art. 48 a ust. 1 (co wynika z nowego brzmienia art. 50 ust. 3 pkt 7).
Ustawodawca wskazał również, iż organem właściwym do unieważnienia dowodu osobistego w takiej sytuacji będzie organ gminy, do którego zgłoszono nieuprawnione wykorzystanie danych osobowych – art. 51 ust. 1a ustawy. Bezpieczeństwo danych jest niezwykle ważnym aspektem, dlatego też wszelkie zmiany zmierzające do zwiększenia tego bezpieczeństwa należy oceniać pozytywnie. Sprecyzowania zasad postępowania zarówno właściwych organów jak i zwykłych obywateli, których dane zostały wykorzystane w nieuprawniony sposób, stwarza realne szanse na szybszą reakcję na zaistniałą sytuację i uniemożliwnie dalszego wykorzystania danych konkretnej osobowy wbrew jej woli. Przestępcy często wykorzystują dane osobowe do uzyskania kredytów, tzw. chwilówek, ale również wyłudzenia usług hotelowych, dokonania rejestracji na forach internetowych i podszywania się pod daną osobę, dokonywania zakupów on-line – pomysłowość przestępców jest niestety w tym zakresie spora.
Warto także zauważyć zmiany wprowadzone w art. 49 ustawy regulującym obowiązki wynikające ze znalezienia dowodu osobistego zgłoszonego jako utracony. Nie tak rzadko osoba, która utraciła dowód osobisty, odnajduje go po jakimś czasie u siebie, ma jednak już wystawiony nowy dokument. Po wejściu w życie nowych regulacji, posiadacz dowodu osobistego zgłoszonego jako utracony, w przypadku jego odnalezienia, jest obowiązany niezwłocznie przekazać go organowi dowolnej gminy lub konsulowi Rzeczypospolitej Polskiej (art. 49 ust. 4). Jeśli natomiast funkcjonariusz publiczny stwierdzi, że dowód osobisty okazany przez jego posiadacza został zgłoszony jako utracony, będzie zobowiązany zatrzymać ten dokument i przekazać organowi, który go wydał (tak stanowi nowy ust. 5, art. 49). Jest jeszcze chwila na przygotowanie się do wejścia w życie powyżej wskazanych zmian, nie tylko od strony technicznej, ale w szczególności mentalnej, gdyż wchodzą one w życie po upływie 12 miesięcy od dnia ogłoszenia ustawy o dokumentach publicznych, co miało miejsce 11 stycznia 2019 r.

dr Marcin Adamczyk
radca prawny
Narodowy Instytut Samorządu Terytorialnego,
Wydział Prawa i Administracji UWM w Olsztynie

SPIS TREŚCI

ANALIZY I KOMENTARZE - SAS 4 / 2019

19 lipca 2019 r. ostatecznie uchwalono ustawę o zmianie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach oraz niektórych innych ustaw. Ustawa ta jest niezwykle istotna dla wszystkich gmin oraz związków międzygminnych zajmujących się gospodarką odpadami komunalnymi w Polsce. Wymusza na organach tych jednostek konieczność podjęcia szeregu działań zmierzających do dostosowania aktualnych gminnych (związkowych) systemów gospodarowania odpadami komunalnymi do nowej rzeczywistości prawnej.

Przypomnijmy, że prace nad tą nowelizacją zapowiadano już w przyjętym w lipcu 2016 r. Krajowym Planie Gospodarki Odpadami 2022. Pierwszy projekt nowelizacji opublikowano jednak dopiero po ponad dwóch latach – pod koniec sierpnia 2018 r. Do Sejmu projekt trafił z kolei po prawie kolejnym roku prac, tj. dnia 6 czerwca 2019 r. (druk nr 3495) i w tym momencie prace nad jego ostatecznym kształtem istotnie przyspieszyły i zakończyły się po niewiele ponad miesiącu. Wprowadzone przez ustawodawcę zmiany dotknęły nie tylko ustawę z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (dalej: „u.c.p.g.”), ale również szereg innych ustaw istotnych dla jednostek samorządu terytorialnego z punktu widzenia ochrony środowiska, czy też samej gospodarki odpadami. Zmiany te wprowadzono bowiem także m.in. do ustawy z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach. W zakresie przepisów ustawy o odpadach najbardziej zauważalną (choć nie najistotniejszą) zmianą, rzutującą jednak na omawiane w niniejszym artykule gminne systemy gospodarki odpadami komunalnymi, jest z kolei zastąpienie nazwy „regionalna instalacja do przetwarzania odpadów komunalnych” (RIPOK) nazwą „instalacja komunalna”. Ramy objętościowe niniejszego artykułu nie pozwalają jednak na pełne przedstawienie wszystkich zmian, jakie ustawodawca wprowadził w drodze przywołanej na wstępie nowelizacji.

ISTOTNE ZMIANY

Z punktu widzenia gmin, cele przyświecające ustawodawcy i najistotniejsze zmiany wprowadzone w tym zakresie mocą uchwalonej nowelizacji, z zakresu funkcjonowania gminnych systemów gospodarowania odpadami komunalnymi, są następujące:

• wzmocnienie kontroli gmin nad systemem gospodarowania odpadami komunalnymi;
• zmiany w zakresie stawek opłat, w tym stawki opłaty za odpady komunalne zbierane przez właścicieli nieruchomości w sposób nieselektywny;
• zmiany w zakresie zasad ustalania rocznej ryczałtowej stawki opłaty od domku letniskowego lub od innej nieruchomości wykorzystywanej na cele rekreacyjno-wypoczynkowe;
• uelastycznienie możliwości korzystania z kryteriów różnicujących stawki opłat;
• wprowadzenie możliwości zwolnienia z części opłaty właścicieli nieruchomości posiadających kompostownik przydomowy;
• wprowadzenie zmian w zakresie obejmowania przez gminy wspólnym systemem nieruchomości niezamieszkałych;
• zmiana zakresu normowania regulaminami utrzymania czystości i porządku;
• zmiany w zakresie funkcjonowania punktów selektywnej zbiórki odpadów komunalnych (PSZOK);
• zmiany w zakresie organizowania przetargów na odbiór i zagospodarowanie odpadów komunalnych;
• doprecyzowanie obowiązków gmin w zakresie przedstawiania wyników finansowych funkcjonowania systemu.

AKTUALIZACJA POZIOMÓW RECYKLINGU

Istotne jest przy tym również to, że do ustawy wprowadzono aktualizację poziomów recyklingu i przygotowania do ponownego użycia odpadów komunalnych, jakie gminy będą zobowiązane do osiągnięcia w kolejnych latach (patrz: art. 3b u.c.p.g.):

• 50% wagowo – za każdy rok w latach 2020–2024;
• 55% wagowo – za każdy rok w latach 2025–2029;
• 60% wagowo – za każdy rok w latach 2030–2034;
• 65% wagowo – za 2035 r. i za każdy kolejny rok.

W odniesieniu do innych niż niebezpieczne odpadów budowlanych i rozbiórkowych stanowiących odpady komunalne poziom ten został ustanowiony w wysokości co najmniej 70% wagowo rocznie.

OBOWIĄZEK SELEKTYWNEGO ZBIERANIA ODPADÓW

Jedną z podstawowych zmian systemowych, jakie ustawodawca wprowadza analizowaną nowelizacją, jest to, że od momentu jej wejścia w życie dla wszystkich właścicieli nieruchomości (tak zamieszkałych, jak i niezamieszkałych) obowiązkiem stało się selektywne zbieranie powstałych na terenie tych nieruchomości odpadów komunalnych, zgodnie z wymaganiami określonymi w regulaminie oraz sposobem określonym w przepisach wydanych na podstawie art. 4 a ust. 1 u.c.p.g. (tj. rozporządzeniu ministra właściwego do spraw środowiska w sprawie szczegółowego sposobu selektywnego zbierania wybranych frakcji odpadów – które z uwagi na zakres nowelizacji również w najbliższym czasie będzie musiało zostać zmienione). Tym samym, rozstrzygnięty został spór co do tego, czy w świetle dotychczas obowiązujących przepisów prawa taki obowiązek już funkcjonował.
W nowym porządku prawnym, w przypadku niedopełnienia przez właściciela nieruchomości obowiązku selektywnego zbierania odpadów komunalnych, podmiot odbierający odpady komunalne zobowiązany będzie do przyjęcia ich jako niesegregowane (zmieszane) odpady komunalne i powiadomienia o tym wójta, burmistrza lub prezydenta miasta oraz właściciela nieruchomości. Obowiązkiem organu wykonawczego gminy będzie w takiej sytuacji wszczęcie postępowania w sprawie określenia wysokości opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi.
W drodze analizowanej nowelizacji zdecydowano się również na wyraźne zaznaczenie, że odpady komunalne mogą być gromadzone, oprócz w pojemnikach, również w workach. O ile zmiana ta nie jest niczym nowym, bowiem w praktyce worki dotychczas również były wykorzystywane, o tyle zakończy ona pojawiające się niekiedy wątpliwości co do dopuszczalności ich stosowania.
Wprowadzone zmiany dotyczą także nieruchomości zabudowanych budynkami wielolokalowych poprzez umożliwienie składania odrębnych deklaracji dla poszczególnych budynków lub ich części w przypadku nieruchomości zabudowanej budynkiem wielolokalowym lub budynkami wielolokalowymi, jeżeli poszczególne budynki lub ich części posiadają przyporządkowane im oddzielne miejsca gromadzenia odpadów komunalnych.
Ustawodawca zdecydował się również jednoznacznie wskazać, że w jego ocenie dopuszczalne jest stosowanie w zakresie załatwiania indywidualnych spraw z zakresu opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi przepisu art. 39 ust. 4 ustawy o samorządzie gminnym. Przypomnijmy, że uchwałą z dnia 19 grudnia 2016 r. Naczelny Sąd Administracyjny stwierdził, że w świetle obecnie obowiązujących przepisów ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach w sprawach opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi przepis art. 6 q ust. 1 tej ustawy wyłącza stosowanie przepisu art. 39 ust. 4 ustawy o samorządzie gminnym.

WIĘKSZA KONTROLA GMIN

Jednym z podstawowych celów nowelizacji jest wprowadzenie takich nowych rozwiązań prawnych, aby zwiększyć kontrolę gmin nad mieszkańcami nie tylko w zakresie sposobu zbierania przez nich odpadów komunalnych, ale również w zakresie posiadania przez mieszkańców stosownych umów na pozbywanie się zebranych na terenie nieruchomości odpadów komunalnych (w przypadku, gdy dana nieruchomość znajduje się poza gminnym systemem gospodarowania odpadami komunalnymi) lub nieczystości ciekłych. W tym zakresie do przepisu art. 6 u.c.p.g. dodano nowy ust. 5 a, który stanowi, że wójt, burmistrz lub prezydent miasta kontroluje posiadanie umów w powyższym zakresie i dowodów uiszczania opłat za usługi objęte tymi umowami lub inny sposób udokumentowania wykonania obowiązków w tym zakresie.

ZMIANY W ZAKRESIE STAWEK OPŁAT

Szereg zmian wprowadzono w odniesieniu do stawek opłat ponoszonych przez właścicieli nieruchomości za gospodarowanie odpadami komunalnymi. W pierwszej kolejności zauważyć należy, że wprowadzono brakujące dotychczas na gruncie ustawy maksymalne stawki opłat za pojemnik ponoszonych przez właścicieli nieruchomości niezamieszkałych (na konieczność takiego działania wskazywał Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 28 listopada 2013 r., sygn. K 17/12). Problematyczne może być jednak to, że stawki te ustalono na dość niskim poziomie, tj. nie wyższym niż 3,2% przeciętnego miesięcznego dochodu rozporządzalnego na 1 osobę ogółem za pojemnik o pojemności 1100 litrów (tj. 54,18 zł w 2019 r.) lub 1% przeciętnego miesięcznego dochodu rozporządzalnego na 1 osobę ogółem za worek o pojemności 120 litrów (tj. 16,93 zł w 2019 r.), przeznaczone do zbierania odpadów komunalnych na terenie nieruchomości, z zastrzeżeniem, że za pojemniki lub worki o mniejszej lub większej pojemności stawki opłat ustala się w wysokości proporcjonalnej do ich pojemności.
W drodze nowelizacji postanowiono przy tym, że rada gminy, ustalając stawki opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi dla właścicieli nieruchomości, na których zamieszkują mieszkańcy, w części dotyczącej gospodarstw domowych, może uwzględnić stopień, w jakim dochody ze środków własnych pozyskanych ze sprzedaży surowców wtórnych i produktów przygotowanych do ponownego użycia pokrywają koszty funkcjonowania systemu gospodarowania odpadami komunalnymi.
Ustawodawca zdecydował, że selektywne zbieranie odpadów komunalnych będzie obowiązkiem. Konsekwencją tego jest to, że rada gminy będzie określać wyłącznie stawki opłat za odbiór odpadów komunalnych zbieranych właśnie w ten sposób. Obowiązkiem rady gminy będzie przy tym określenie stawki opłaty podwyższonej za gospodarowanie odpadami komunalnymi, jeżeli właściciel nieruchomości nie wypełnia obowiązku zbierania odpadów komunalnych w sposób selektywny, w wysokości nie niższej niż dwukrotna wysokość i nie wyższej niż czterokrotna wysokość stawki opłaty za zbieranie w sposób selektywny.
Jednocześnie z uwagi na coraz częstsze wykorzystywanie przez gminy metody ustalania opłaty opierającej się na ilości zużytej wody oraz pojawiające się niekiedy po stronie organów nadzoru wątpliwości co do poprawności skorzystania z tej metody, już na etapie prac w Senacie wprowadzono do ustawy poprawkę, dzięki której gminy uzyskają możliwość ustalenia metody liczenia zużycia wody na potrzeby określenia opłaty za gospodarowanie odpadami.
Z uwagi na fakt, że obecnie obowiązujące stawki opłat mogą być niezgodne z nowymi regulacjami prawnymi, w przepisie przejściowym nowelizacji postanowiono, że gminy mają 12 miesięcy od dnia wejścia w życie nowelizacji na dostosowanie ich do tychże nowych regulacji (w przypadku, gdy są one z nimi sprzeczne) w przypadku opłat dotyczących rodzinnych ogrodów działkowych i opłat za pojemnik lub worek, bądź czas do 31 grudnia 2019 r. w przypadku ryczałtowych stawek opłat dotyczących domków letniskowych.

OPŁATY ZA DOMKI LETNISKOWE

Istotne zmiany wprowadzono bowiem również w odniesieniu do nieruchomości na których znajdują się domki letniskowe, lub inne nieruchomości wykorzystywane na cele rekreacyjno-wypoczynkowe. Po pierwsze zdecydowano, że rada gminy uchwala roczną ryczałtową stawkę opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi na tychże nieruchomościach nie wyższą niż 10% przeciętnego miesięcznego dochodu rozporządzalnego na 1 osobę ogółem (tj. 169,30 zł w 2019 r.). Po drugie postanowiono, że rodzinne ogrody działkowe będą traktowane, nie jak nieruchomości wykorzystywane na cele rekreacyjno-wypoczynkowe, a jak nieruchomości niezamieszkałe.
W odniesieniu do nieruchomości, na których znajdują się domki letniskowe, lub innych nieruchomości wykorzystywanych na cele rekreacyjno-wypoczynkowe postanowiono również, że złożona w odniesieniu do nich deklaracja będzie mogła zawierać wskazanie okresów korzystania z nieruchomości.

NOWE ZASADY RÓŻNICOWANIA STAWEK OPŁAT

Niewielkie, acz istotne zmiany wprowadzono również w odniesieniu do zasad różnicowania stawek opłat śmieciowych. W pierwszej kolejności podkreślono, że w odniesieniu do obecnie wskazanych w art. 6 k ust. 2 a u.c.p.g. kryteriów (tj. w zależności od powierzchni lokalu mieszkalnego, liczby mieszkańców zamieszkujących nieruchomość, odbierania odpadów z terenów wiejskich lub miejskich, a także od rodzaju zabudowy), rada gminy może stosować łącznie różne kryteria różnicujące stawki opłaty. Dodano przy tym, że związek międzygminny może dodatkowo stosować kryteria różnicujące stawki opłaty odrębnie dla gmin wchodzących w skład tego związku, jeżeli jest to uzasadnione kosztami odbierania i gospodarowania odpadami komunalnymi w poszczególnych gminach lub warunkami miejscowymi. Zmiana w tym zakresie wprowadzona została na wyraźną prośbę związków międzygminnych, a zwłaszcza Związku Międzygminnego „Gospodarka Odpadami Aglomeracji Poznańskiej”.

PRZYDOMOWE KOMPOSTOWNIKI

Całkowicie nowym rozwiązaniem jest wprowadzenie obowiązku zwolnienia przez radę gminy, w drodze uchwały, z części opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi tych właścicieli nieruchomości zabudowanych budynkami mieszkalnymi jednorodzinnymi, którzy kompostują bioodpady stanowiące odpady komunalne w kompostowniku przydomowym. Zwolnienie to ma być proporcjonalne do zmniejszenia kosztów gospodarowania odpadami komunalnymi z gospodarstw domowych. Wspomniane zwolnienie nie będzie miało jednak charakteru bezwzględnego i automatycznego. Właściciel nieruchomości, aby móc skorzystać z tego zwolnienia, w składanej deklaracji będzie musiał złożyć informację, że posiada kompostownik przydomowy, z którego będzie korzystać. Co więcej, w razie stwierdzenia, że właściciel nieruchomości, który złożył ww. informację nie posiada kompostownika przydomowego lub nie kompostuje bioodpadów stanowiących odpady komunalne w kompostowniku przydomowym, lub uniemożliwia wójtowi, burmistrzowi lub prezydentowi miasta, lub upoważnionej przez niego osobie dokonanie oględzin nieruchomości, w celu weryfikacji zgodności tej informacji, ze stanem faktycznym, wójt, burmistrz lub prezydent miasta będzie zobowiązany stwierdzić, w drodze decyzji, utratę prawa do zwolnienia z części opłaty. Utrata prawa do zwolnienia następuje w takim przypadku od pierwszego dnia miesiąca, w którym stwierdzono wystąpienie co najmniej jednej z ww. przesłanek. Ponowne skorzystanie ze zwolnienia może wtedy nastąpić nie wcześniej niż po upływie 6 miesięcy od dnia, w którym decyzja o utracie prawa do tego zwolnienia stała się ostateczna, i wymaga złożenia nowej deklaracji o wysokości opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi.

NOWE ZASADY DOTYCZĄCE NIERUCHOMOŚCI NIEZAMIESZKAŁYCH

Jedna z najistotniejszych zmian wprowadzonych analizowaną nowelizacją dotknęła nieruchomości niezamieszkałe. Ustawodawca zdecydował się bowiem na wprowadzenie zasady, że przystąpienie właściciela nieruchomości, na której nie zamieszkują mieszkańcy, do zorganizowanego przez gminę systemu gospodarowania odpadami komunalnymi jest dobrowolne i następuje na podstawie zgody właściciela nieruchomości wyrażonej w formie pisemnej.
Jednocześnie postanowiono, że w przypadku nieruchomości, na których nie zamieszkują mieszkańcy, rada gminy może wprowadzić możliwość wskazania w deklaracji częstotliwości odbioru odpadów komunalnych poszczególnych frakcji, z tym że w okresie od kwietnia do października częstotliwość odbierania niesegregowanych (zmieszanych) odpadów komunalnych oraz bioodpadów stanowiących odpady komunalne nie może być rzadsza niż określona w uchwale rady gminy podejmowanej na podstawie przepisu art. 6 r ust. 3 u.c.p.g. (tj. uchwale w sprawie szczegółowego sposobu i zakresu świadczenia usług w zakresie odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości i zagospodarowania tych odpadów, w zamian za uiszczoną przez właściciela nieruchomości opłatę za gospodarowanie odpadami komunalnymi), a w przypadku jej nieokreślenia w uchwale – nie rzadsza niż raz na 2 tygodnie.
Na etapie prac w Senacie wprowadzono również poprawkę wyłączającą dobrowolność przystąpienia do gminnego systemu gospodarowania odpadami w przypadku nieruchomości częściowo zamieszkanych oraz wprowadzającą obowiązek przystąpienia do gminnego systemu gospodarowania odpadami w przypadku nieruchomości rekreacyjno-wypoczynkowych (o ile rada gminy w drodze uchwały tak postanowi).

REGULAMINY WG NOWYCH ZASAD

Zmiany wprowadzone w drodze analizowanej nowelizacji dotyczą również podstawowego aktu prawa miejscowego regulującego kształt gminnego systemu gospodarki odpadami, tj. regulaminu utrzymania czystości i porządku. Najbardziej istotna zmiana w tym zakresie wprowadzona została dopiero na etapie prac w Senacie umożliwiając gminom określenie kryteriów uznania, że zbiórka odpadów jest prowadzona selektywnie.
Innymi zmianami są: rozszerzenie ilości frakcji odpadów, które muszą być przyjmowane przez punkty selektywnej zbiórki odpadów komunalnych (szerzej na ten temat w dalszej części artykułu), czy też obowiązkowe określenie zasad utrzymania w odpowiednim stanie sanitarnym i porządkowym nie tylko samych pojemników na odpady, ale również miejsc gromadzenia odpadów.
Ponadto zmieniono katalog fakultatywnych elementów regulaminu określając, że rada gminy może w jego treści:

• wprowadzić obowiązek selektywnego zbierania i odbierania odpadów komunalnych innych niż wymienione w ust. 2 pkt 1 lit. a i b oraz określić wymagania w zakresie selektywnego zbierania tych odpadów;
• postanowić o zbieraniu odpadów stanowiących części roślin pochodzących z pielęgnacji terenów zielonych, ogrodów, parków i cmentarzy odrębnie od innych bioodpadów stanowiących odpady komunalne;
• określić dodatkowe warunki dotyczące ułatwienia prowadzenia selektywnego zbierania odpadów przez osoby niepełnosprawne, w szczególności niedowidzące;
• określić wymagania dotyczące kompostowania bioodpadów stanowiących odpady komunalne w kompostownikach przydomowych na terenie nieruchomości zabudowanych budynkami mieszkalnymi jednorodzinnymi oraz zwolnić właścicieli takich nieruchomości, w całości lub w części, z obowiązku posiadania pojemnika lub worka na te odpady.

PSZOK-I WG NOWYCH ZASAD

Szereg istotnych zmian wprowadzono w ustawie o utrzymaniu czystości i porządku w gminach także w zakresie funkcjonowania punktów selektywnej zbiórki odpadów komunalnych (PSZOK). Po pierwsze rozszerzono zakres frakcji odpadów komunalnych, które muszą odbierać PSZOK-i. Oprócz dotychczasowych frakcji (papier, metale, tworzywa sztuczne, szkło, odpady opakowaniowe wielomateriałowe, bioodpady, przeterminowane leki i chemikalia, zużyte baterie i akumulatory, zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny, meble i inne odpady wielkogabarytowe, zużyte opony, odpady budowlane i rozbiórkowe), dodano następujące frakcje, jako obligatoryjne do odbioru przez PSZOK: odpady niebezpieczne, odpady niekwalifikujące się do odpadów medycznych powstałe w gospodarstwie domowym w wyniku przyjmowania produktów leczniczych w formie iniekcji i prowadzenia monitoringu poziomu substancji we krwi, w szczególności igły i strzykawki, oraz odpady tekstyliów i odzieży. Obowiązek przyjmowania odpadów tekstyliów i odzieży przez punkty selektywnego zbierania odpadów komunalnych ma być stosowany jednak dopiero od dnia 1 stycznia 2025 r.
Nowością ma być również to, że gminy będą mogły na swoim terenie, w ramach pobieranej opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi, tworzyć i utrzymywać punkty napraw i ponownego użycia produktów lub części produktów niebędących odpadami. Takie punkty w wielu gminach w Polsce już funkcjonują, jednakże omawiana zmiana ma umożliwić im finansowanie ich działania z opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi.
Ustawodawca postanowił również, że gmina będzie mogła nie zapewniać przyjmowania bioodpadów przez PSZOK, jeżeli w zamian za opłatę za gospodarowanie odpadami komunalnymi w całości zapewnia odbieranie tych odpadów z miejsc ich wytwarzania. Dotychczas rada gminy mogła w uchwale w sprawie szczegółowego sposobu i zakresu świadczenia usług w zakresie odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości i zagospodarowania tych odpadów, w zamian za uiszczoną przez właściciela nieruchomości opłatę za gospodarowanie odpadami komunalnymi, ograniczyć ilość odpadów zielonych przyjmowanych przez PSZOK. Ograniczenia te w dalszym ciągu będą mogły być przez gminę wprowadzane, jednakże wyłącznie w odniesieniu do zużytych opon, odpadów wielkogabarytowych oraz odpadów budowlanych i rozbiórkowych, stanowiących odpady komunalne.
W drodze analizowanej nowelizacji dodano również nowy przepis art. 6 ra u.c.p.g., zgodnie z którym rada gminy będzie mogła postanowić, w drodze uchwały, o odpłatnym przyjmowaniu przez PSZOK odpadów z działalności rolniczej niestanowiących odpadów komunalnych.

PRZETARGI PO NOWEMU

Zmiany nie ominęły również przetargów na odbiór odpadów komunalnych. Po pierwsze warto zwrócić uwagę, że zmianie uległ przepis art. 6 c ust. 2 a u.c.p.g., który obecnie stanowi, że w przypadku gdy rada gminy postanowi o odbieraniu odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości, na których nie zamieszkują mieszkańcy, wójt, burmistrz lub prezydent miasta jest obowiązany udzielić zamówienia publicznego w trybie przetargu zorganizowanego na podstawie przepisów ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. – Prawo zamówień publicznych na odbieranie odpadów komunalnych od właścicieli tych nieruchomości. Przed zmianą przepis stanowił, że wójt, burmistrz, prezydent miasta w takim przypadku był zobowiązany zorganizować przetarg na odbieranie odpadów komunalnych albo na odbieranie i zagospodarowanie takich odpadów.
W odniesieniu do tzw. nieruchomości mieszanych (tj. nieruchomości, które w części stanowią nieruchomości, na których zamieszkują mieszkańcy, a w części nieruchomości, na których nie zamieszkują mieszkańcy) nie będzie potrzeby udzielania zamówienia publicznego w trybie przetargu – tak postanowiono w nowododanym przepisie art. 6 c ust. 2 b u.c.p.g.
Jednocześnie nowością ma być możliwość udzielenia łącznego zamówienia publicznego w trybie przetargu na odbieranie odpadów z nieruchomości tak zamieszkałych, jak i niezamieszkałych.
Także sama umowa w sprawie zamówienia publicznego na odbieranie odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości albo na odbieranie i zagospodarowanie odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości w części dotyczącej odbierania odpadów otrzymała w drodze nowelizacji nowe elementy i obecnie ma określa w szczególności:

• wymogi dotyczące przekazywania odebranych niesegregowanych (zmieszanych) odpadów komunalnych do instalacji komunalnych;
• rodzaje odpadów komunalnych odbieranych selektywnie od właścicieli nieruchomości;
• standard sanitarny wykonywania usług oraz ochrony środowiska;
• obowiązek prowadzenia dokumentacji związanej z działalnością objętą zamówieniem;
• instalacje, w szczególności instalacje komunalne, do których podmiot odbierający odpady komunalne od właścicieli nieruchomości jest obowiązany przekazać odebrane odpady komunalne; w przypadku niewielkich ilości odebranych odpadów selektywnie zbieranych możliwe jest wskazanie podmiotu zbierającego te odpady;
• szczegółowe wymagania stawiane przedsiębiorcom odbierającym odpady komunalne od właścicieli nieruchomości;
• szczegółowy sposób postępowania w przypadku stwierdzenia nieselektywnego zbierania odpadów.

Niezwykle istotną nowością jest przy tym to, że ustawodawca postanowił, iż podstawę ustalenia wynagrodzenia za odbieranie odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości stanowi stawka za 1 Mg odebranych odpadów komunalnych. Także podstawę ustalenia wynagrodzenia za zagospodarowywanie odpadów komunalnych ma stanowić stawka za 1 Mg zagospodarowanych odpadów komunalnych.
W przepisach przejściowych nowelizacji postanowiono z kolei, że umowy o udzielenie zamówienia publicznego na odbieranie oraz na odbieranie i zagospodarowanie odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości, a także umowy na prowadzenie punktu selektywnego zbierania odpadów komunalnych, zawarte przed dniem wejścia w życie tej nowelizacji zachowują ważność przez okres, na jaki zostały zawarte.

^{WYNIKI FINANSOWE FUNKCJONOWANIA SYSTEMU}

Mocą nowelizacji ustawodawca postanowił również wprowadzić przepisy zwiększające przejrzystość w zakresie pobierania przez gminy od właścicieli nieruchomości opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi. W tym zakresie w przepisie art. 6 r u.c.p.g. dodano trzy nowe ustępy, tj. ust. 1ab, ust. 2 aa i ust. 2 d, natomiast ust. 2 c nadano nowe brzmienie. I tak, ustawodawca określił, że środki pochodzące z opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi odpowiednio gmina lub związek międzygminny są zobowiązane gromadzić na wyodrębnionym rachunku bankowym. Ponadto z pobranych opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi gmina będzie mogła pokryć koszty utworzenia i utrzymania wspominanych już wcześniej punktów napraw i ponownego użycia produktów lub części produktów niebędących odpadami. Istotną nowością jest również to, że w sprawozdaniu rocznym z wykonania budżetu gminy obligatoryjnie będzie trzeba ujmować informacje o wysokości zrealizowanych w danym roku dochodów z tytułu opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi oraz wydatków poniesionych na funkcjonowanie systemu gospodarowania odpadami komunalnymi z wyszczególnieniem kosztów, o których mowa w art. 6 r ust. 2–2 c u.c.p.g., wraz z objaśnieniami.
Jak już powyżej wspomniano, modyfikacji uległ przepis art. 6 r ust. 2 c u.c.p.g. określający, na co mogą być wykorzystane środki pochodzące z opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi, które nie zostały wykorzystane w poprzednim roku budżetowym. Po zmianie, środki te gmina zobowiązana jest wykorzystać na pokrycie kosztów funkcjonowania systemu gospodarowania odpadami komunalnymi, w tym kosztów, o których mowa w ust. 2 a, 2 aa i 2 b tego przepisu, a także kosztów wyposażenia terenów przeznaczonych do użytku publicznego w pojemniki lub worki, przeznaczone do zbierania odpadów komunalnych, ich opróżnianie oraz utrzymywanie tych pojemników w odpowiednim stanie sanitarnym, porządkowym i technicznym oraz organizacji i utrzymania w odpowiednim stanie sanitarnym i porządkowym miejsc gromadzenia odpadów.

PODSUMOWANIE

Uchwaloną przez Sejm dnia 19 lipca 2019 r. nowelizację ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach śmiało można nazwać kolejną rewolucją śmieciową. Co prawda, nie wprowadza ona tak dużych zmian, jak te funkcjonujące od dnia 1 lipca 2013 r., jednakże gminy będą musiały w dość dużym zakresie przygotować się do nowej rzeczywistości prawnej. Uzupełniająco można przy tym jeszcze przywołać inne zmiany wprowadzone do przepisów tzw. ustawy śmieciowej takie np., jak nowe sankcje możliwe do nałożenia na gminy (m.in. nowy przepis art. 9 z ust. 1 a u.c.p.g. stanowiący, że gmina, która nie tworzy warunków niezbędnych do utrzymania czystości i porządku na swoim terenie, o których mowa w art. 3 ust. 2 pkt 3, 4 i 8–10 u.c.p.g., podlega karze pieniężnej w wysokości od 1000 zł do 100 000 zł), czy też nowe rodzaje wykroczeń wprowadzone do przepisu art. 10 u.c.p.g. („Kto wbrew obowiązkowi określonemu w art. 6 m ust. 1 i 2 nie składa deklaracji o wysokości opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi, podlega karze grzywny” oraz „Kto wbrew złożonej informacji, o której mowa w art. 6 m ust. 1b pkt 7, nie posiada kompostownika przydomowego lub nie kompostuje w nim bioodpadów stanowiących odpady komunalne, podlega karze grzywny”).

Z punktu widzenia nowych obowiązków nałożonych na gminy przez ustawodawcę w drodze analizowanej nowelizacji, najistotniejsze znaczenie odgrywa konieczność dostosowania do nowych przepisów decydowanej większości uchwał stanowiących podstawę funkcjonowania gminnego systemu gospodarowania odpadami komunalnymi. W tym zakresie, gminy otrzymały na ich zmianę co do zasady 12 miesięcy od czasu wejścia w życie nowelizacji. Jedynym wyjątkiem w tym zakresie jest konieczność dostosowania do dnia 31 grudnia 2019 r. wysokości rocznej ryczałtowej stawki opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi od nieruchomości, na której znajduje się domek letniskowy, lub od innej nieruchomości wykorzystywanej na cele rekreacyjno-wypoczynkowe, jeżeli jest on wyższa niż 10% przeciętnego miesięcznego dochodu rozporządzalnego na 1 osobę ogółem (tj. 169,30 zł).

Konieczność zmian uchwał podejmowanych przez radę gminy na podstawie przepisów ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach może stanowić przy tym dla gmin powód, aby przeprowadzić audyt prawny wszystkich uchwał z zakresu funkcjonowania gminnego systemu gospodarowania odpadami komunalnymi, aby nie tylko zweryfikować ich prawidłowość, ale również ustalić, czy na tym polu istnieją prawne możliwości działania, które może przyczynić się do zahamowania wzrostu stawek opłat ponoszonych przez mieszkańców. W świetle rosnących w ostatnim czasie cen za niemalże wszystkie towary i usługi, takie działanie może być niezwykle korzystne tak dla finansów gminy, jak i dla społecznego i politycznego odbioru władz gminnych.

Mateusz Karciarz
prawnik w Kancelarii Radców Prawnych
Zygmunt Jerzmanowski i Wspólnicy sp. k. w Poznaniu

SPIS TREŚCI

AKTUALNOŚCI / ORZECZNICTWO - SAS 4 / 2019

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie z 17 kwietnia 2019 r., sygn. akt II SA/Sz 233/19

Art. 18 a ust. 1 i 2 ustawy o samorządzie gminnym wskazuje, że rada gminy kontroluje działalność wójta, gminnych jednostek organizacyjnych oraz jednostek pomocniczych gminy; w tym celu powołuje komisję rewizyjną. W skład komisji rewizyjnej wchodzą radni, w tym przedstawiciele wszystkich klubów. Przepis ten wymaga zatem, by w skład komisji rewizyjnej wchodzili przedstawiciele wszystkich klubów, z wyłączeniem radnych pełniących funkcje przewodniczącego i wiceprzewodniczącego rady gminy.

Tak wynika z wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie, stwierdzającego nieważność uchwały rady gminy w sprawie powołania komisji rewizyjnej.
W badanej przez sąd sprawie rada gminy powołała komisję rewizyjną, w której składzie nie znalazła się reprezentacja jednego z klubu radnych. Nieważność tej uchwały stwierdził wojewoda. WSA w Szczecinie uznał, że organ nadzoru miał w tej sprawie rację.
Szczeciński sąd administracyjny wskazał przede wszystkim, że materialnoprawną podstawę kwestionowanej uchwały stanowi art. 18 a ust. 1 i 2 ustawy o samorządzie gminnym, zgodnie z którym rada gminy kontroluje działalność wójta, gminnych jednostek organizacyjnych oraz jednostek pomocniczych gminy; w tym celu powołuje komisję rewizyjną. W skład komisji rewizyjnej wchodzą radni, w tym przedstawiciele wszystkich klubów, z wyjątkiem radnych pełniących funkcje, o których mowa w art. 19 ust. 1. Przepis ten wymaga zatem, by w skład komisji rewizyjnej wchodzili przedstawiciele wszystkich klubów, z wyłączeniem radnych pełniących funkcje przewodniczącego i wiceprzewodniczącego rady gminy.
Jak wynika z akt sprawy, zaskarżona uchwała ustaliła skład osobowy komisji rewizyjnej, powołując do niej pięciu członków – przedstawicieli klubów radnych, spośród sześciu zaproponowanych osób. Jeden z przedstawicieli – w wyniku głosowania – nie uzyskał wymaganej zwykłej większości głosów, przy czym klub ten nie zgodził się na zgłoszenie innego kandydata.
Tak ustalony skład komisji rewizyjnej uchybia, w ocenie sądu, ustawowemu obowiązkowi wejścia w skład komisji rewizyjnej przedstawicieli wszystkich klubów radnych.
Sąd podzielił argumenty gminy, że przepisy ustawy o samorządzie gminnym nie pozbawiają radnych prawa do swobodnego głosowania przez konieczność akceptacji propozycji klubu co do osoby jego przedstawiciela w komisji rewizyjnej, oraz że kluby mogą zgłosić kilku przedstawicieli, z których rada w drodze uchwały wyłoni skład komisji rewizyjnej według głosowania, a samo wskazanie przez klub kandydata na członka komisji rewizyjnej nie przesądza automatycznie o jego wejściu w skład tej komisji, ponieważ wyboru dokonuje rada gminy. Jednakże wymóg, by w skład komisji rewizyjnej weszli przedstawiciele wszystkich klubów, z wyjątkiem radnych pełniących funkcje, o których mowa w art. 19 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym, jest normą bezwzględnie obowiązującą i w sytuacji odrzucenia kandydatury jednego z członków klubu radnych, gdy nie jest możliwe zachowanie wymaganego składu liczbowego komisji, tak jak to miało miejsce w niniejszej sprawie, podjęcie uchwały na danej sesji jest niedopuszczalne (vide: wyrok WSA w Szczecinie z 6 kwietnia 2011 r. sygn. akt II SA/Sz 289/11).
WSA w Szczecinie podkreślił, że w komisji rewizyjnej liczba członków musi być tak ukształtowana, aby każdy z klubów był reprezentowany przez co najmniej jednego radnego. Nie jest zatem dopuszczalne wybranie składu komisji rewizyjnej, w którym pominięty zostałby przedstawiciel chociażby jednego z klubów. Jeżeli jednak na danej sesji rady nie można podjąć uchwały w sprawie wyboru członków komisji rewizyjnej, próbę wyboru należy ponowić na kolejnej sesji, zaś organy gminy oraz kluby radnych winny dążyć do wypracowania konsensusu w sprawie wyboru konkretnego kandydata. W przeciwnym razie brak obligatoryjnego wewnętrznego organu gminy może doprowadzić do zainicjowania procedury ustanowienia zarządu komisarycznego w trybie art. 97 ustawy o samorządzie gminnym (vide: wyrok NSA z 10 stycznia 2012 r. sygn. akt II OSK 2351/11).

SPIS TREŚCI

AKTUALNOŚCI / PRZEGLĄD LEGISLACYJNY - SAS 4 / 2019

SZPITALNY ODDZIAŁ RATUNKOWY

W Dzienniku Ustaw z 1 lipca 2019 r., pod poz. 1213 opublikowane zostało rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 27 czerwca 2019 r. w sprawie szpitalnego oddziału ratunkowego.

Rozporządzenie weszło w życie 1 lipca 2019 r. określa:

• szczegółowe zadania szpitalnych oddziałów ratunkowych;
• szczegółowe warunki prowadzenia segregacji medycznej w szpitalnych oddziałach ratunkowych;
• szczegółowe wymagania dotyczące lokalizacji szpitalnych oddziałów ratunkowych w strukturze szpitala oraz warunków technicznych;
• minimalne wyposażenie, organizację oraz minimalne zasoby
• kadrowe szpitalnych oddziałów ratunkowych.

WYROBY BUDOWLANE

W Dzienniku Ustaw z 3 lipca 2019 r. opublikowane zostało rozporządzenie Ministra Inwestycji i Rozwoju z dnia 13 czerwca 2019 r. w sprawie kontroli wyrobów budowlanych, wprowadzonych do obrotu lub udostępnianych na rynku krajowym. Rozporządzenie weszło w życie 18 lipca 2019 r. 

Rozporządzenie określa:

• sposób przygotowania kontroli wyrobów budowlanych wprowadzonych do obrotu lub udostępnianych na rynku krajowym;
• wzór upoważnienia do przeprowadzania kontroli wyrobów budowlanych;
• wzór protokołu kontroli wyrobów budowlanych;
• wzór protokołu oględzin wyrobu budowlanego.

PODATEK ROLNY

W Dzienniku Ustaw z 8 lipca 2019 r., pod poz. 1256 opublikowany został jednolity tekst ustawy z dnia 15 listopada 1984 r. o podatku rolnym.

Opodatkowaniu podatkiem rolnym podlegają grunty sklasyfikowane w ewidencji gruntów i budynków jako użytki rolne, z wyjątkiem gruntów zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej innej niż działalność rolnicza.

DOKUMENTY PUBLICZNE

W Dzienniku Ustaw z 11 lipca 2019 r., pod poz. 1281 opublikowane zostało rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 2 lipca 2019 r. w sprawie wykazu minimalnych zabezpieczeń dokumentów publicznych przed fałszerstwem.

Rozporządzenie weszło w życie 12 lipca 2019 r. Rozporządzenie określa wykaz minimalnych zabezpieczeń przed fałszerstwem wymaganych dla dokumentów publicznych kategorii pierwszej, drugiej i trzeciej. Wykaz minimalnych zabezpieczeń przed fałszerstwem wymaganych dla dokumentów publicznych kategorii pierwszej, drugiej i trzeciej jest określony w załączniku do rozporządzenia.

PRACOWNICY SAMORZĄDOWI

W Dzienniku Ustaw z 11 lipca 2019 r., pod poz. 1282 opublikowany został jednolity tekst ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych.

Przepisy ustawy stosuje się do pracowników samorządowych zatrudnionych w:

• urzędach marszałkowskich oraz wojewódzkich samorządowych jednostkach organizacyjnych;
• starostwach powiatowych oraz powiatowych jednostkach organizacyjnych;
• urzędach gmin, jednostkach pomocniczych gmin, gminnych jednostkach budżetowych i samorządowych zakładach budżetowych;
• biurach (ich odpowiednikach) związków jednostek samorządu terytorialnego oraz samorządowych zakładów budżetowych utworzonych przez te związki;
• biurach (ich odpowiednikach) jednostek administracyjnych jednostek samorządu terytorialnego.

KARTA NAUCZYCIELA – NOWELIZACJA

W Dzienniku Ustaw z 11 lipca 2019 r., pod poz. 1287 opublikowana została ustawa z 13 czerwca 2019 r. o zmianie ustawy – Karta nauczyciela. Jej przepisy wchodzą w życie 1 września 2019 r.

Zasadniczym celem ustawy jest:

• wprowadzenie podwyżki płac dla nauczycieli;
• wprowadzenie dodatkowego świadczenia na start dla młodych nauczycieli;
• określenie bezpośrednio w przepisach ustawy minimalnej kwoty dodatku za wychowawstwo;
• skrócenie ścieżki awansu zawodowego nauczyciela i powrót do zasad oceny jego pracy sprzed 1 września 2018 r. z uwzględnieniem opinii rady rodziców.

CENTRALNA EWIDENCJA POJAZDÓW I KIEROWCÓW

W Dzienniku Ustaw z 11 lipca 2019 r., pod poz. 1288 opublikowane zostało rozporządzenie Ministra Cyfryzacji z dnia 10 lipca 2019 r. w sprawie opłaty ewidencyjnej stanowiącej przychód Funduszu – Centralna Ewidencja Pojazdów i Kierowców. Rozporządzenie weszło w życie 11 lipca 2019 r. 

Przepisy rozporządzenia określają:

• wysokość opłaty ewidencyjnej stanowiącej przychód Funduszu CEPiK;
• tryb i zasady pobierania, ewidencjonowania, przekazywania i rozliczania opłaty ewidencyjnej przez organy i podmioty zobowiązane do jej pobierania;
• wzór miesięcznego sprawozdania zawierającego kwoty opłat ewidencyjnych pobranych i przekazanych lub uiszczonych na rachunek funduszu.

DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZA

W Dzienniku Ustaw z 12 lipca 2019 r., pod poz. 1292 opublikowany został jednolity tekst ustawy z dnia 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców.

Ustawa określa zasady podejmowania, wykonywania i zakończenia działalności gospodarczej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, w tym prawa i obowiązki przedsiębiorców oraz zadania organów władzy publicznej w tym zakresie.

POLITYKA ROZWOJU

W Dzienniku Ustaw z 12 lipca 2019 r., pod poz. 1295 opublikowany został jednolity tekst ustawy z z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju.

Ustawa określa zasady prowadzenia polityki rozwoju, podmioty prowadzące tę politykę oraz tryb współpracy między nimi. Przez politykę rozwoju rozumie się zespół wzajemnie powiązanych działań podejmowanych i realizowanych w celu zapewnienia trwałego i zrównoważonego rozwoju kraju, spójności społeczno-gospodarczej, regionalnej i przestrzennej, podnoszenia konkurencyjności gospodarki oraz tworzenia nowych miejsc pracy w skali krajowej, regionalnej lub lokalnej.

CZYSTOŚĆ I PORZĄDEK W GMINACH

W Dzienniku Ustaw z 22 sierpnia 2019 r. pod poz. 1579 opublikowana została ustawa z dnia 19 lipca 2019 r. o zmianie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach.

Przepisy nowelizacji zaczną obowiązywać – co do zasady – 6 września 2019 r. Nowelizacja dotyczy m.in. wzmocnienia kontroli gmin nad gospodarowaniem odpadami komunalnymi, w tym nadzoru nad firmami odbierającymi odpady komunalne; urealnienia różnicy między stawką opłaty za odbieranie odpadów zebranych selektywnie i stawką opłaty w przypadku, kiedy obowiązek selektywnego zbierania odpadów nie jest realizowany.

WYNAGRODZENIA NAUCZYCIELI

W Dzienniku Ustaw z 22 sierpnia 2019 r., pod poz. 1587 opublikowane zostało rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 sierpnia 2019 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie wysokości minimalnych stawek wynagrodzenia zasadniczego nauczycieli, ogólnych warunków przyznawania dodatków do wynagrodzenia zasadniczego oraz wynagradzania za pracę w dniu wolnym od pracy.

Zgodnie z treścią nowelizacji nauczyciel posiadający tytuł zawodowy magistra z przygotowaniem pedagogicznym ma otrzymywać wynagrodzenie zasadnicze (stawka minimalna tego wynagrodzenia) w wysokości:

• 2782 zł – nauczyciel stażysta;
• 2862 zl – nauczyciel kontraktowy; 
• 3250 zł – nauczyciel mianowany;
• 3817 zł – nauczyciel dyplomowany.

SPIS TREŚCI

AKTUALNOŚCI / PROJEKTY - SAS 4 / 2019

23 sierpnia 2019 r. do Sejmu został wniesiony projekt ustawy o zmianie ustawy o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne, ustawy Prawo o aktach stanu cywilnego, ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, ustawy Prawo telekomunikacyjne, ustawy o zasadach przeprowadzania zbiórek publicznych oraz niektórych innych ustaw.

Jest to projekt rządowy. Ułatwienie i przyspieszenie załatwiania spraw urzędowych to główny jego cel. W praktyce nowe rozwiązania będą korzystne dla obywateli kontaktujących się z urzędami. Powstanie Rejestr Danych Kontaktowych, który zapewni bezpośredni kontakt administracji z obywatelem. W Rejestrze – na zasadzie dobrowolności – gromadzone będą dane kontaktowe obywateli (imię i nazwisko, numer PESEL, adres e-mail lub numer telefonu komórkowego, a w przyszłości elektroniczny adres do doręczeń). Dzięki nowemu rozwiązaniu, obywatel będzie mógł zostać powiadomiony telefonicznie lub za pośrednictwem poczty elektronicznej o stanie prowadzonej sprawy, upływie ważności dokumentów (np. zbliżającym się terminie końca ważności dokumentu tożsamości) lub niedotrzymaniu terminów załatwienia sprawy. Rejestr będzie wykorzystywany do spraw, które nie wymagają wezwania do urzędu (w rozumieniu przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego). Dostęp do danych zgromadzonych w Rejestrze będą miały tylko wskazane w ustawie instytucje, które o niego wystąpią. Założono, że do końca marca 2021 r. w Rejestrze Danych Kontaktowych znajdą się dane ok. 2 milionów osób.

SPIS TREŚCI

AKTUALNOŚCI / PROJEKTY - SAS 4 / 2019

13 sierpnia 2019 r. na posiedzeniu Rady Ministrów został przyjęty projekt rozporządzenia, zmieniającego rozporządzenie w sprawie przygotowania zawodowego młodocianych i ich wynagradzania, przedłożony przez Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej.

Od 1 września 2019 r. młodociani pracownicy (co do zasady osoby między 15 a 18 rokiem życia), odbywający przygotowanie zawodowe w formie nauki zawodu, otrzymają podwyżki wynagrodzeń. Obowiązkowa podwyżka będzie wynosić 1 punkt procentowy, a wynagrodzenie młodocianego ma być obliczane w stosunku procentowym do przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej, tak aby wynosiło ono: w pierwszym roku nauki nie mniej niż 5 proc., tj. 247,55 zł (obecnie to 4 proc. – 198,04 zł, czyli wzrost o 25 proc.); w drugim roku nauki nie mniej niż 6 proc., tj. 297,06 zł (obecnie to 5 proc. – 247,55 zł, czyli wzrost o 20 proc.); w trzecim roku nauki nie mniej niż 7 proc., tj. 346,56 zł (obecnie to 6 proc. – 297,06 zł, czyli wzrost o ponad 16 proc.) Pracodawcy będą mogli ubiegać się o refundację kosztów tej podwyżki.

SPIS TREŚCI

SPIS TREŚCI - SAS 4 / 2019

AKTUALNOŚCI

Prawo zamówień publicznych – nowelizacja
Przygotowanie zawodowe młodocianych
Ułatwienie załatwiania spraw urzędowych

PRZEGLĄD LEGISLACYJNY

ORZECZNICTWO

W skład komisji rewizyjnej muszą wchodzić przedstawiciele wszystkich klubów radnych

ROZSTRZYGNIĘCIE NADZORCZE WOJEWODY

Przepisy dotyczące przetwarzania danych osobowych w uchwale w sprawie budżetu obywatelskiego

ANALIZY I KOMENTARZE

Rola gmin we wdrożeniu najnowszej nowelizacji „ustawy śmieciowej”
Kary za wytwarzanie, oferowanie i zbywanie repliki dokumentu publicznego 
Zgon turysty – konieczność powołania odpowiedniego lekarza przez starostę?
Czy rada gminy lub wójt mogą wprowadzić ograniczenia w korzystaniu z wody w czasie suszy?

FUNKCJONOWANIE SAMORZĄDU

Problematyka własnościowa dróg gminnych
Procedura sprzedaży przez gminę nieruchomości składającej się z części rolnej i rekreacyjnej

POSTĘPOWANIE ADMINISTRACYJNE

Zasady redagowania uchwały rozpatrującej skargę, wniosek lub petycję
Pisma wysyłane do urzędów z zagranicy są traktowane tak samo jak z Polski

FINANSE SAMORZĄDU

Finansowanie gminnego programu profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych
Kiedy wygasa obowiązek podatkowy w daninie od środków transportowych?
Problem powiatu dot. opłat za przechowywanie odholowanego pojazdu na parkingu strzeżonym
Zwolnienie z opłaty skarbowej osób korzystających z pomocy społecznej z powodu ubóstwa

PRAWO PRACY

Pracodawca nie może badać stanu trzeźwości pracowników
Przypadki rozwiązania stosunku pracy z nauczycielem mianowanym
Czy zasiłek opiekuńczy pracownika samorządowego może być wliczony do stażu pracy?

ZAMÓWIENIA PUBLICZNE

Czy ustawienie kontenera wymaga pozwolenia na budowę?
Wprowadzenie kolejnego wykonawcy wymaga wyłączenia terenu budowy
Unieważnienie aukcji a unieważnienie postępowania
Dyspozytywny charakter uprawnienia zawartego w art. 26 ust. 2 f p.z.p.
Zmiana terminu elektronizacji zamówień publicznych
Pierwszeństwo trybów przetargowych

DODATEK BIULETYN SAMORZĄDOWCA - SAS 4 / 2019

AKTUALNOŚCI / ALERTY PRAWNE

Nowe Prawo zamówień publicznych
Zmiany w ustawie o utrzymaniu czystości i porządku w gminach oraz niektórych innych ustaw
Zmiany w celu ograniczenia obciążeń regulacyjnych

ANALIZY SAMORZĄDOWE

Sekretarz gminy radnym powiatu
Czy komisja rewizyjna rady gminy może kontrolować działalność spółek komunalnych?
Raport Ministerstwa Przedsiębiorczości i Technologii ws. deglomeracji
i delokalizacji urzędów centralnych w Polsce
Nowelizacja ustawy o PPP zdaje egzamin
Pozwólmy samorządom dokonać rewolucji energetycznej – Polskiego Zielonego Renesansu

ZE ZWIĄZKU GMIN WIEJSKICH

XIX Kongres Gmin Wiejskich

ZE ZWIĄZKU MIAST POLSKICH

O krytycznej sytuacji finansowej samorządów terytorialnych

ZE ZWIĄZKU POWIATÓW POLSKICH

Sytuacja szpitali powiatowych oraz problemy z oświatą

SĄDY O SAMORZĄDACH

Wymóg apolityczności sekretarza gminy
Ślubowanie wójta

SAMORZĄDOWY SAVOIR-VIVRE

Budowanie profesjonalnego wizerunku samorządu

PROFILAKTYKA ZDROWOTNA W SAMORZĄDACH

Dlaczego warto realizować samorządowe programy polityki zdrowotnej w zakresie osteoporozy?

DOTACJE DLA SAMORZĄDÓW

I etap programu „Rozwój lokalny”

DODATEK ORZECZNICTWO - SAS 4 / 2019

ORZECZNICTWO SN I SĄDÓW POWSZECHNYCH

Wniesienie protestu wyborczego
Pracownik na L4 może działać jako radny

ORZECZNICTWO SĄDÓW ADMINISTRACYJNYCH

Ryczałtowe określanie przez radę gminy wysokości diet radnych
Pozycja ustrojowa przewodniczącego rady miasta
Udział radnego gminy w głosowaniu w radzie a jego interes prawny

ROZSTRZYGNIĘCIA NADZORCZE WOJEWODY

Niezgodne z prawem oświadczenie o odpowiedzialności
karnej we wniosku o przyznanie dodatku energetycznego
Regulamin dostarczania wody i odprowadzania ścieków
Uchwała rady powiatu zakazująca używania silników spalinowych na jeziorach
Budżet obywatelski – konsultacje z mieszkańcami całej gminy

ROZSTRZYGNIĘCIA NADZORCZE
REGIONALNYCH IZB OBRACHUNKOWYCH

Suma zaciągniętych zobowiązań przez jst nie może przekroczyć kwot z uchwały budżetowej
Zmiana w uchwale rady gminy wyrazu „od” na „powyżej” narusza ustawę o podatkach i opłatach lokalnych
Opłata targowa dla rolników sprzedających płody rolne
Wieloletnia prognoza finansowa
Korekta deklaracji o wysokości opłaty za gospodarowanie
odpadami komunalnymi nie wymaga uzasadnienia