Nieważność uchwały w sprawie przyjęcia statutu gminy
AKTUALNOŚCI / ROZSTRZYGNIĘCIA NADZORCZE WOJEWODY - SAS 3 / 2019
Rozstrzygnięcie nadzorcze Wojewody Podkarpackiego z 21 marca 2019 r., nr P-II.4131.2.98.2019
Pominięcie przez radę gminy obligatoryjnego elementu uchwały należy uznać za równoznaczne z brakiem pełnej realizacji upoważnienia ustawowego,
co ma istotny wpływ na ocenę zgodności z prawem podjętego aktu.
Tak wynika z rozstrzygnięcia nadzorczego Wojewody Podkarpackiego stwierdzającego nieważność uchwały Rady Gminy W. z dnia 25 lutego 2019 r. w sprawie przyjęcia Statutu Gminy W.
Materialnoprawną podstawę podjęcia ww. uchwały stanowi art. 18 ust. 2 pkt 1 ustawy o samorządzie gminnym, zgodnie z którym do wyłącznej właściwości rady gminy należy uchwalanie statutu gminy.
W myśl przepisów ustawy statut gminy stanowi m.in. o jej ustroju (art. 3 ust. 1); zasadach tworzenia, łączenia, podziału oraz znoszenia jednostki pomocniczej (art. 5 ust. 3); określa organizację wewnętrzną oraz tryb pracy organów gminy (art. 22 ust. 1), zasady działania klubów radnych (art. 23 ust. 4), zasady i tryb działania komisji rewizyjnej oraz komisji skarg, wniosków i petycji (art. 18 a ust. 5, art. 18 b ust. 3), a także zasady dostępu do dokumentów i korzystania z nich (art. 11 b ust. 3).
Statut jest aktem prawa miejscowego. Zgodnie zaś z treścią art. 94 Konstytucji RP organy samorządu terytorialnego ustanawiają akty prawa miejscowego, obowiązujące na obszarze działania tych organów, jedynie na podstawie i w granicach upoważnień zawartych w ustawie. Oznacza to, iż każda norma kompetencyjna musi być tak realizowana, aby nie naruszała innych przepisów ustawy. Zakres upoważnienia musi być zawsze ustalany przez pryzmat zasad demokratycznego państwa prawnego, a działania muszą mieścić się w granicach i na podstawie prawa (art. 7 Konstytucji RP).
Analiza treści przytoczonych przepisów ustawy ustrojowej prowadzi do wniosku, że zawierają one szczegółowe upoważnienia ustawowe, określające materię, jaką pozostawiono uregulowaniu w drodze aktu prawa miejscowego. W szczególności przepis art. 11 b ust. 3 ustawy stanowi dla rady gminy delegację ustawową do określenia w statucie zasad dostępu do dokumentów i korzystania z nich. Tymczasem w § 152 uchwały rada gminy określiła, że dokumenty z zakresu działania rady, komisji rady gminy oraz wójta gminy udostępniane są zgodnie z ustawą o dostępie do informacji publicznej. W ocenie organu nadzoru taki zapis uchwały nie wypełnia delegacji ustawowej.
Jak wskazano w licznych orzeczeniach sądów administracyjnych, pominięcie przez radę gminy obligatoryjnego elementu uchwały należy uznać za równoznaczne z brakiem pełnej realizacji upoważnienia ustawowego, co ma istotny wpływ na ocenę zgodności z prawem podjętego aktu. Niewyczerpanie zakresu przedmiotowego, przekazanego przez ustawodawcę do uregulowania przez gminę, skutkuje ułomnością uchwały, którą należy ocenić jako istotne naruszenie prawa, a to z uwagi na brak delegacji ustawowej, upoważniającej radę gminy do określenia w odrębnej uchwale pominiętych elementów statutu gminy.
Należy mieć też na względzie, że zgodnie z zasadą wynikającą z § 119 rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z 20 czerwca 2002 r. w sprawie zasad techniki prawodawczej, na podstawie jednego upoważnienia ustawowego wydaje się jeden akt, który wyczerpująco reguluje sprawy przekazane do unormowania w tym upoważnieniu. Na mocy § 143 omawianego rozporządzenia wskazana zasada znajduje zastosowanie również przy stanowieniu aktów prawa miejscowego, do jakich należy zaskarżona uchwała.
Wskazane wyżej naruszenie prawa prowadzi do nieważności całego aktu prawnego.